ΠΡΟΣ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩ Η Η ΑΡΧΗ ΑΛΛΟΥ ΝΟΜΙΣΜΑΤΟΣ

Ούτε ένας στους πέντε επενδυτές δεν περιμένει ότι η κρίση χρέους της Ευρωζώνης θα επιλυθεί δίχως κάποιας μορφής αναδιάρθρωση χρέους ή και τη διάρρηξη του κοινού νομίσματος, σύμφωνα με έρευνα όπου συμμετείχαν περισσότεροι από 500 πελάτες της Barclays Capital.
Με τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας συμφωνεί και το γεγονός ότι η διαφορά αποδόσεων των κρατικών ομολόγων της ευρωπαϊκής περιφέρειας παραμένει υπερβολικά μεγάλη, όχι πολύ κάτω από τα επίπεδα που παρατηρήθηκαν κατά τα πρώτα στάδια της ευρωπαϊκής κρίσης την άνοιξη, ενώ σε ό,τι αφορά την Ιρλανδία έχει γίνει πολύ μεγαλύτερη.

Αφού λοιπόν τα πράγματα έχουν έτσι, γιατί υπάρχουν τόσο λίγες πιέσεις στο ευρώ; Υπενθυμίζουμε ότι με την έναρξη της ελληνικής κρίσης το ευρώ είχε βυθιστεί, αλλά σήμερα εμφανίζεται ενισχυμένο έναντι του δολαρίου. Ακόμα και οι ταραχώδεις διαδηλώσεις στη Γαλλία ,που δεν αποτελεί περιφερειακή οικονομία , δεν ανησύχησαν καθόλου τους επενδυτές και τις αγορές.

Από το τέλος του καλοκαιριού δύο παράγοντες έφεραν το δολάριο στα σημερινά χαμηλά του: η εξασθένηση των προοπτικών της αμερικανικής οικονομίας και η αναμενόμενη κίνηση της FED προς ένα δεύτερο γύρο ποσοτικής χαλάρωσης.

Όταν ξέσπασε η ελληνική κρίση, η αμερικανική οικονομία εμφάνιζε ισχυρή ανάπτυξη ενώ, αντίθετα, η ανάπτυξη στην Ευρωζώνη είχε παραμείνει χαμηλή όλο το χειμώνα, υπολειπόμενη σημαντικά της παγκόσμιας ανάκαμψης. Αυτή η τάση άλλαξε προς τα τέλη του καλοκαιριού. Η επιβράδυνση των αμερικανικών ρυθμών ανάπτυξης οδήγησε εκ νέου στην εστίαση της προσοχής των αγορών στην υψηλή ανεργία, την αδυναμία της αμερικανικής αγοράς κατοικιών και τους φόβους για αποπληθωρισμό. Συν τοις άλλοις, τροφοδότησε και τις προσδοκίες για ένα δεύτερο γύρο ποσοτικής χαλάρωσης μετά τη συνάντηση της FED τον Αύγουστο. Η τάση αυτή ήταν επίμονη και μολονότι τα νούμερα των ΗΠΑ βελτιώθηκαν τους μήνες που ακολούθησαν, άνω του 75% όσων απάντησαν στην έρευνα της Barclays Capital περιμένουν πως η αμερικανική ανάπτυξη θα κινηθεί κάτω από την τάση στα ερχόμενα τρίμηνα. Και πάνω σε όλα αυτά βέβαια η FED ανακοίνωσε την επέκταση του προγράμματος της για μεγάλες εξαγορές στοιχείων ενεργητικού.

Αντιθέτως η Ευρωζώνη είχε ισχυρή ανάπτυξη στο δεύτερο τρίμηνο του έτους, οδηγούμενη από τη γερμανική οικονομία. Τώρα όμως η επιβράδυνση είναι αναπόφευκτη, και μολονότι η γερμανική οικονομία μοιάζει ισχυρή, η ανάπτυξη της Ευρωζώνης ως συνόλου μπορεί να απογοητεύσει σε σχέση με την αμερικανική. Και κυρίως , πράγμα σημαντικό για τις προοπτικές του ευρώ, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα υιοθετεί μια διαφορετική προσέγγιση περί το ποια είναι η σωστή πολιτική. Ενώ η FED υπογραμμίζει τα ‘απαράδεκτα’ υψηλά επίπεδα ανεργίας στις ΗΠΑ, η ΕΚΤ εμφανίζεται να θεωρεί την ύφεση ως διαρθρωτικό πρόβλημα το οποίο δεν είναι δυνατό να αντιμετωπιστεί ρίχνοντας λεφτά στο σύστημα.

Το ευρώ ενισχύθηκε εξαιτίας των ανησυχιών για έναν ‘νομισματικό πόλεμο’. Η χαλάρωση της αμερικανικής νομισματικής πολιτικής θα αποδώσει εν μέρει μέσω της εξασθένησης του δολαρίου. Η αβεβαιότητα σχετικά με την ενδεχόμενη έκταση της νομισματικής χαλάρωσης των ΗΠΑ, σε συνδυασμό με την πιθανότητα ανάπτυξης ισχυρών εντάσεων στις άλλες οικονομίες (και στους πιστωτές της αμερικανικής κυβέρνησης) έχει οδηγήσει σε στροφή κεφαλαίων προς τα εναλλακτικά νομίσματα. Ευνοήθηκαν τα ευέλικτα νομίσματα των οικονομιών με υψηλή ανάπτυξη, όπως το αυστραλιανό δολάριο και το βραζιλιάνικο ρεάλ, αλλά καθώς το μέγεθος των αγορών αυτών σε σχέση με την αμερικανική οικονομία είναι περιορισμένο, ενώ έχουν υπάρξει και κινήσεις προκειμένου να επιβραδυνθεί η εισροή κεφαλαίων, σημαντικό μέρος κεφαλαίων κατευθύνεται και στην Ευρωζώνη, πρωτίστως επειδή η ΕΚΤ δεν φαίνεται διατεθειμένη να ακολουθήσει την FED προς την κατεύθυνση της νομισματικής χαλάρωσης.

Γιατί το ευρώ είχε υποτιμηθεί τόσο γρήγορα κατά την ανοιξιάτικη περιφερειακή κρίση της Ευρωζώνης; Ένας λόγος ήταν το στοιχείο της αβεβαιότητας. Κανείς δεν ήταν σίγουρος πώς θα απαντούσαν οι αρχές, συμπεριλαμβανομένης της ΕΚΤ. Κατά δεύτερον γιατί η κρίση θα οδηγούσε σε υποχώρηση των ρυθμών ανάπτυξης της Ευρωζώνης. Εκείνο τον καιρό είχε φανεί ότι η κρίση μπορούσε να επιδεινωθεί περαιτέρω, εξαιτίας της ευάλωτης κατάστασης των τραπεζών της Ευρωζώνης. Τους μήνες που ακολούθησαν, αυτές οι ανησυχίες υποχώρησαν αρκετά.

Οι ανησυχίες υποχώρησαν μεν αλλά δεν στερούνται ουσίας. Ούτε η ευρωπαϊκή οικονομία ούτε το ευρωπαϊκό πολιτικό σύστημα έδειξαν να διαθέτουν την απαιτούμενη ευελιξία για να τα βγάλουν πέρα με τα σημερινά μη συμμετρικά σοκ, στο πλαίσιο της απουσίας κάθε νομισματικής ευελιξίας. Ελάχιστη πρόοδος έχει σημειωθεί από την έναρξη της κρίσης. Είναι αλήθεια ότι καταβάλλονται προσπάθειες για την επίλυση των προβλημάτων, αλλά παίρνουν πολύ χρόνο, η δε πιθανότητα απρόσκοπτης εξέλιξης των διαδικασιών είναι χαμηλή. Η αβεβαιότητα παραμένει.

Η κρίση επιτάχυνε τη δημοσιονομική σταθεροποίηση της Ευρωζώνης. Οι περιφερειακές οικονομίες έχουν προχωρήσει σε δραστικά προγράμματα λιτότητας, ενώ ακόμα και οι οικονομίες που δεν επλήγησαν από την κρίση χρέους τις ακολουθούν. Το ποσοστό αποταμίευσης της Ευρωζώνης μπορεί να αυξηθεί: οι σπάταλοι θα αρχίσουν να αποταμιεύουν και οι εγκρατείς δεν θα αυξήσουν τις δαπάνες τους.

Η εγχώρια ζήτηση της Ευρωζώνης φαίνεται ότι θα παραμείνει χαμηλή, οδηγώντας σε μια σχετικά χαλαρή νομισματική πολιτική. Οι παραγωγοί της Ευρωζώνης θα πρέπει να βασίζονται περισσότερο στην εξωτερική ζήτηση και αυτό πιθανότατα ενέχει μια δυναμική για περιορισμό της σχετικής τιμής των εξαγωγών. Και οι δύο αυτές τάσεις είναι πιθανόν να οδηγήσουν σε ένα σχετικώς ασθενέστερο ευρώ. Η σημερινή ισχύς του ευρώ προέρχονταν από τα καλύτερα οικονομικά στοιχεία, που όμως κι αυτά μπορεί να μας τελειώσουν. Οι μη εταιρικοί επενδυτές έχουν αρχίσει να παίρνουν μεγάλες βραχυπρόθεσμες θέσεις στο ευρώ, που μπορεί να επιδεινώσουν κάθε κίνηση.

Οι χρηματοπιστωτικές αγορές μοιάζουν ενίοτε με κατά συρροή και εξακολούθηση μοναγαμικό εραστή. Εστιάζουν δηλαδή σε ένα ζήτημα κάθε φορά, όμως αλλάζουν συχνά εστίαση. Σήμερα τους απασχολεί η αδυναμία του δολαρίου και η αμερικανική πολιτική. Αλλά στην Αμερική οι αβεβαιότητες επιλύθηκαν: οι αποφάσεις της FED και οι ενδιάμεσες εκλογές είναι πίσω μας, ενώ η σύνοδος κορυφής των G20 μπορεί να περιορίσει τη νευρικότητα για διεθνείς εντάσεις. Έτσι η αγορά μπορεί να επιστρέψει στην προηγούμενη της αγάπη: τα προβλήματα που παραμένουν στην Ευρώπη. Η ενίσχυση του ευρώ έναντι του δολαρίου μπορεί να πλησιάζει στο τέλος της.

Posted in: