Ευάγγελος Ζάππας
ΚΑΤΑΓΩΓΗ-ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ:
Γεννήθηκε στο χωριό Λάμποβο της Βορείου Ηπείρου (σημερινή Αλβανία) το 1800. Ήταν ο νεότερος γιος του Βασίλη Ζάππα, έμπορος από τους σημαντικούς της περιοχής και της Σωτηρίας, το γένος Μέξη. Το χωριό ανήκε στην επαρχία Τεπελενίου, πατρίδα του Αλή Πασά.
Ο Ευάγγελος, σε ηλικία 13 ετών, στρατολογήθηκε απ τον Αλή Πασά και στάλθηκε φρουρός σε ένα φρούριο κοντά στα Γιάννενα. Mε τη συμμαχία των Σουλιωτών με τον Αλή, ο Ζάππας βρέθηκε στο στρατόπεδο του Αγώνα και μεταπήδησε στην εξουσία του Μάρκου Μπότσαρη. Έγινε υπασπιστής και τον ακολούθησε. Μετά το θάνατο του Μάρκου Μπότσαρη, ο Ευάγγελος Ζάππας πολέμησε με τον Κωνσταντίνο Μπότσαρη, αδερφό του ήρωα, και στη συνέχεια με τον στρατηγό Νικόλαο Ζέρβα, τον Λάμπρο Βέικο, τον Γκούρα, με συναγωνιστή τον Μακρυγιάννη, τον Νοταρά και τον Πανουργιά. Το 1824, έγινε ταξίαρχος και διοίκησε τα Βλαχοχώρια των Σαλώνων. Σύμφωνα με άλλες πηγές, πολέμησε με τον Καραϊσκάκη, τον Κολοκοτρώνη και τον Οδυσσέα Ανδρούτσο.
ΧΩΡΑ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΥ - ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ:
Στο τέλος της επανάστασης αρνείται την χρηματική αποζημίωση για τους ήρωες της Επανάστασης και μεταναστεύει στο Βουκουρέστι το 1831. Η περιοχή αυτή των Παραδουνάβιων Ηγεμονιών είχε την περίοδο εκείνη μεγάλη ελληνική παράδοση, από την εποχή που η Υψηλή Πύλη διόριζε Φαναριώτες στις διοικητικές θέσεις. Ο Ζάππας εγκαταστάθηκε στη Βλαχία. Η κοινωνικοοικονομική δομή της περιοχής χαρακτηριζόταν από την ισχνότητα αστικών κέντρων και τα μεγάλα κτήματα. Ο Ζάππας εντάχθηκε στην τοπική κοινωνία χρησιμοποιώντας ένα εκλεπτυσμένο σύστημα δημοσίων σχέσεων. Φρόντισε να εξοικειωθεί με τους άρχοντες και τους ηγούμενους των ελληνικών μοναστηριών οι οποίοι διαχειρίζονταν τα μοναστηριακά κτήματα. Ο Ζάππας ακολούθησε την τακτική και άλλων Ελλήνων, νοίκιασε και εκμεταλλεύτηκε μοναστηριακά κτήματα στην περιοχή της Γιαλόμιτζας, κοντά στο Βουκουρέστι. Σε τρεις περίπου δεκαετίες απέκτησε τεράστια περιουσία και αντίστοιχα εισοδήματα. Η μακροχρόνια απουσία του Ευάγγελου απ' την Ελλάδα και το ρίζωμα του στη βλαχική κοινωνία δημιούργησε περιπλοκές στην έκφραση της εθνικής του συνείδησης. Η διάθεση του ήταν να ευεργετήσει και τις δύο πατρίδες του.
ΕΥΕΡΓΕΣΙΕΣ:
Ο κύριος αποδέκτης των ευεργεσιών του ήταν η Ελλάδα. Η πιο εντυπωσιακή εκδήλωση της προσφοράς του Ευάγγελου προς την Ελλάδα ήταν το εγχείρημα αναβίωσης των Ολυμπιακών αγώνων. Ο Ευάγγελος Ζάππας μαζί με τον ξάδερφο του Κωνσταντίνο Ζάππα τιμούνται ως εθνικοί ευεργέτες από το 1859, όταν ιδρύθηκαν τα "Νέα Ολύμπια", έκθεση γεωργική, τεχνική και βιομηχανική που ορίστηκε να πραγματοποιούνται ανά τετραετία (στο "Ζάππειο").
Η έκδοση λεξικού και γραμματικής της ρουμανικής γλώσσας.
Αποστολή χρημάτων για επισκευή μοναστηριού γενέθλιας περιοχής και σύσταση σχολείου στο χώρο του μοναστηριού, αλληλοδιδακτικού σχολείου με βιβλιοθήκη, με κατοικίες διδασκάλων, με κήπους στο Λάμποβο.
Ενίσχυση του Πανεπιστημίου Αθηνών, του Αμαλίειου Ορφανοτροφείου και πολλά χρήματα για την πρώτη αναμόρφωση των κερκίδων του Παναθηναϊκού Σταδίου.
Ο Ευάγγελος Ζάππας πέθανε στις 19 Ιουνίου του 1865 στο Μπροστένι, και ο ξάδερφος του Κωνσταντίνος στις 20 Ιανουαρίου του 1892 στην πόλη της Γαλλίας. Ένα μεγάλο μέρος της περιουσίας τους το διέθεσαν για κοινωφελείς και εθνικούς σκοπούς στην ιδιαιτέρα πατρίδα τους. Συγκεκριμένα, ίδρυσαν εκπαιδευτήρια στο Λάμποβο, την Πρεμετή, τη Νίβανη, το Δέλβινο και τη Δρόβιανη.
Κωνσταντίνος Ζάππας
Ο Κωνσταντίνος Ζάππας (1814–1892) υπήρξε Έλληνας επιχειρηματίας, φιλάνθρωπος και εθνικός ευεργέτης. Έπαιξε κύριο ρόλο μαζί με τον εξάδελφό του Ευάγγελο Ζάππα στην αναβίωση των Ολυμπιακών αγώνων.
Γεννήθηκε το 1814 στο υπό οθωμανική διοίκηση Λάμποβο Τεπελενίου (Βόρεια Ήπειρος). Μετά τον θάνατο το Ευάγγελου Ζάππα, διαχειρίστηκε την περιουσία του εξαδέλφου του, που ορίστηκε και επικαρπωτής της «Επιτροπής των Ολυμπίων», της επιτροπής δηλαδή που είχε σκοπό την αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων.
Το 1881 αγόρασε μεγάλα τσιφλίκια στη Θεσσαλία, μερίμνησε για την ανέγερση (1874-1888) του καλλιμάρμαρου Ζαππείου Μεγάρου στην Αθήνα. Με επιδοτήσεις από την προσωπική περιουσία του κτίστηκαν τα πρότυπα Ζάππεια παρθεναγωγεία στην Κωνσταντινούπολη καθώς και πολλά άλλα εκπαιδευτήρια σε πολλές πόλεις και κομωπόλεις της Ηπείρου και της Θράκης και συστήθηκαν υποτροφίες για τη μετεκπαίδευση σπουδαστών στις γεωργικές σχολές της Δυτικής Ευρώπης.
Πέθανε το 1892 στην πόλη Μαντ (Mantes-la-Jolie) της Γαλλίας.
Αδριάντες του Κωνσταντίνου και Ευάγγελου Ζάππα έχουν ανεγερθεί μπροστά από το Ζάππειο Μέγαρο.
Η ιστορία του Ζαππείου Παρθεναγωγείου(Κωνσταντινούπολη)
Οι μεγάλοι εθνικοί ευεργέτες Κωνσταντίνος και Ευάγγελος Ζάππας, ο
πρώτος, ιδρυτής του Ζαππείου Μεγάρου (στην Αθήνα) και ο δεύτερος
οραματιστής της αναβίωσης των Ολυμπιακών Αγώνων, ευτύχησαν να δουν
το μεγαλοπρεπές εκπαιδευτήριο Ζάππειο στην Πόλη και την
πραγματοποίηση των Ολυμπίων Ζαππείων (στην Αθήνα). Ο Κωνσταντίνος
Ζάππας ανταποκρίθηκε στις κοινωνικές ανάγκες της εποχής του και με
προθυμία ανέλαβε την χορηγία των απαραίτητων οικονομικών πόρων για
την ίδρυση ενός εκπαιδευτηρίου – πρότυπο για την εποχή. Το Σεπτέμβριο
του 1875 γίνεται η έναρξη των μαθημάτων σε ενοικιασμένο κτήριο στην
περιοχή Μνηματακίων της Πόλης. Το 1879 το Ζάππειο ανακηρύσσεται
ισόβαθμο με το Αρσάκειο. Η πνευματική αυτή συνεργασία συνεχίζεται μέχρι
σήμερα, μεταξύ του Ιδρυτού («Ιδρυτής» ονομάζεται το άτομο το οποίο είναι
υπεύθυνο να εκπροσωπεί το σχολείο ενώπιον των Τουρκικών Αρχών) του
Ζαππείου κ. Νικολάου Κεφάλα και του Προέδρου της Φιλεκπαιδευτικής
Εταιρείας Αθηνών, καθηγητού κ. Μπαμπινιώτη. Το 1881 αρχίζει η
ανέγερση του ιδιόκτητου κτηρίου του Παρθεναγωγείου με τις ευλογίες του
Οικουμενικού Πατριάρχη Ιωακείμ Γ΄, ο οποίος και θέτει το θεμέλιο λίθο. Το
1885 και σε πανηγυρικό κλίμα γίνονται τα εγκαίνια του μεγαλοπρεπούς
κτηρίου, το οποίο φιλοξενεί ως οικότροφους μαθήτριες από τις Ελληνικές
κοινότητες της Ανατολής και των Βαλκανικών χωρών. Στο Παρθεναγωγείο
τους παρείχαν την ηθική, μορφωτική και επιστημονική διαπαιδαγώγηση για
την εκτέλεση του προορισμού των Ζαππίδων στο σπίτι και στην κοινωνία.
Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και τα γεγονότα του ’55 και του ’64 ο
ελληνικός πληθυσμός μειώθηκε και το Ζάππειο συνέχισε την πορεία του,
ως κοινοτικό σχολείο. Το 2000 το Ζάππειο Λύκειο έγινε μικτό. Από τις
απόφοιτες του Παρθεναγωγείου πάρα πολλές έχουν διακριθεί στον
εκπαιδευτικό, πνευματικό, πολιτικό και κοινωνικό τομέα.
