Η ΩΡΑΙΟΤΕΡΗ ΕΚΘΕΣΗ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ

Το μουσείο αρχαίας ελληνικής τεχνολογίας του Κώστα Κοτσανά λειτουργεί στο Κατάκολο υπό την αιγίδα του Δήμου Πύργου και ξαναζωντανεύει 300 περίπου λειτουργικά ομοιώματα

εξαιρετικών εφευρέσεων του αρχαιοελληνικού τεχνολογικού θαύματος (από το ρομπότ - υπηρέτρια του Φίλωνος μέχρι τον κινηματογράφο του Ήρωνος και από το αυτόματο ωρολόγιο του Κτησιβίου μέχρι τον αναλογικό υπολογιστή των Αντικυθήρων) που καλύπτουν την περίοδο από το 2000 π.Χ. μέχρι το τέλος του αρχαίου ελληνικού κόσμου. Πρόκειται για την εγκυρότερη και πληρέστερη έκθεση του είδους της παγκοσμίως.

Αυτή η έκθεση έχει κερδίσει την εκτίμηση των ξένων που σε κάθε ευκαιρία εκθειάζουν την προσπάθεια αυτή. Νεότερες εκδόσεις αλλά και δημοσιεύματα έρχονται να προστεθούν σε τόσα άλλα που ήδη έχουν δει το φως της δημοσιότητας.

Ενδεικτικά θα αναφερθούμε στον κολακευτικότατο σχολιασμό του μουσείου από το γερμανόγλωσσο περιοδικό FOCUS ως φωτεινό παράδειγμα στην Ελλάδα στο περίφημο «ανθελληνικό» άρθρο του για τους Έλληνες (με την άσεμνη χειρονομία της Αφροδίτης στο εξώφυλλό του) ή την επιλογή του μουσείου από το δημοφιλή γερμανόγλωσσο ταξιδιωτικό οδηγό «PELOPONΝES» των εκδόσεων DUMONT στους 10 κορυφαίους προορισμούς της Πελοποννήσου και στους δύο σημαντικότερους της Ηλείας (το μουσείο αρχαίας ελληνικής τεχνολογίας στο Κατάκολο και ο αρχαιολογικός χώρος της Ολυμπίας) που πρέπει να επισκεφτεί οπωσδήποτε κάποιος περιηγητής. Αυτό και μόνο διαφοροποιεί την περιοχή της Ηλείας από οποιοδήποτε άλλο τουριστικό προορισμό παγκοσμίως.

Σκοπός του μουσείου είναι να αναδείξει αυτή τη σχετικά άγνωστη πτυχή του πολιτισμού των αρχαίων Ελλήνων και να αποδείξει ότι η αρχαιοελληνική τεχνολογία λίγο πριν το τέλος του αρχαιοελληνικού κόσμου ήταν εξαιρετικά όμοια με τις απαρχές της σύγχρονης τεχνολογίας μας. Οι κοχλίες και τα περικόχλια, οι οδοντωτοί τροχοί και οι κανόνες, οι τροχαλίες και οι ιμάντες, οι αλυσοτροχοί και οι αλυσίδες, τα πολύσπαστα και τα βαρούλκα, τα έμβολα και οι κύλινδροι, οι υδραυλικοί ελεγκτές και οι βαλβίδες, είναι μερικά μόνο από τα εφευρήματα των αρχαίων Ελλήνων που αποτέλεσαν τους θεμέλιους λίθους της πολύπλοκης τεχνολογίας τους.

Αυτά τα κληροδοτήματα, ίδια και αναντικατάστατα, εξακολουθούν και σήμερα να αποτελούν τα δομικά στοιχεία της σύγχρονης τεχνολογίας μας, η εξέλιξη της οποίας θα ήταν αμφίβολη χωρίς την ανέξοδη και απροβλημάτιστη υιοθέτησή τους. Απλά χρειάστηκε πάνω από μια χιλιετία ωρίμανσης για να επανακτήσει η ανθρωπότητα αυτήν την αξιοθαύμαστη λησμονημένη τεχνολογία. Η εξερεύνηση αυτής της εποχής που η τεχνολογία αιχμής δεν κατοχυρωνόταν αποδεικνύει περίτρανα πόσα περισσότερα (από όσα νομίζουμε) χρωστά ο σύγχρονος Δυτικός Τεχνολογικός Πολιτισμός στους Έλληνες.

Η είσοδος είναι ελεύθερη για όλους και για τους μαθητές που την επισκέπτονται οργανωμένα παρέχονται δωρεάν ποικίλα εκπαιδευτικά προγράμματα, αναλυτική ξενάγηση και επίδειξη της λειτουργίας των εκθεμάτων από τον ίδιο το δημιουργό τους στο πλαίσιο του εθελοντισμού. Σημειώνεται ότι 10.000 περίπου μαθητές το χρόνο επισκέπτονται και ξεναγούνται στο μουσείο εντελώς δωρεάν από τον ίδιο το δημιουργό του. Η βιωσιμότητα του μουσείου εξασφαλίζεται από τα φιλοδωρήματα των ενθουσιασμένων επισκεπτών του μουσείου.

Πολλά από τα εκθέματα και τις μελέτες στις οποίες στηρίζεται η κατασκευή τους έχουν παρουσιαστεί σε διεθνή συνέδρια και εκθέσεις, ενώ έχουν πραγματοποιηθεί πολλές περιοδικές εκθέσεις του μουσείου στην Ελλάδα και το εξωτερικό (από τη γειτονική Κύπρο μέχρι τη μακρινή Αυστραλία). Δεκάδες ξένα σχολεία και πανεπιστήμια επισκέπτονται κάθε χρόνο το μουσείο ενώ το Discovery Channel πραγματοποιεί εκπαιδευτικά προγράμματα σε αυτό.

Ένα ειδικό κοινό έχει ως αποκλειστικό ταξιδιωτικό προορισμό το μουσείο αυτό. Σημειώνεται ότι όλα τα εκθέματα του μουσείου και το υποστηρικτικό τους υλικό δημιουργήθηκαν από τον εμπνευστή του μουσείου χωρίς καμιά επιχορήγηση από οποιοδήποτε δημόσιο ή ιδιωτικό φορέα.

Read More

ΤΟ ΓΕΝΟΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

ΕΛΛΗΝΑΣ:
Υιός του Δευκαλίωνα και της Πύρρας.
Είχε τρεις υιούς, τον Αίολο, τον Δώρο και τον Ξούθο.

Το ίδιο γεγονός μας εξιστορεί και ο Πίνδαρος: Φέρνεις εις την πόλιν την γλώσσα της Πρωτογένειας, δία να κατέβουν η Πύρρα και ο Δευκαλίων εις τον Παρνασσόν, όπου με την βούλησιν τον υψηλοβρόντου Διός έκτισαν πρώτα ιερόν, και χωρίς λίθους έκτισαν λίθινον γόνον από το ίδιο έθνος· και οι γόνοι ονομάστηκαν λαοί (Πίνδαρος, Ολυμπία, 9, 42).

Ο Ζεύς και ο Ερμής δημιουργούν στην κορυφή του Παρνασσού τους πρώτους ανθρώπους, προσφέροντας και πάλι τον δικό τους γόνο.
Η Πύρρα και ο Δευκαλίων διασώζονται διότι ήταν αμόλυντοι και καθαροί.
Όταν το σκάφος τους προσάραξε στην κορυφή του Παρνασσού, ο Ζεύς τους πρόσταξε να ρίξουν λίθους, χτίζοντας λίθινους γόνους από το δικό τους έθνος.

Το όνομα Δευκαλίων φανερώνει τον ...
κάλλιστο άνδρα του Διός, ενώ το όνομα Πύρρα, φανερώνει το πύρινο ηλιακό σπέρμα, τον νέο γόνο που θα φιλοξενήσει στα σπλάχνα της η πρώτη γυναίκα δια να επέλθουν τα νέα ελληνικά φύλλα.

Ο Απολλόδωρος συνεχίζει την αφήγηση του, εξιστορώντας την καταγωγή των ελληνικών φύλων και καταρρίπτοντας τις σιωνιστικές θεωρίες περί καταγωγής των Ελλήνων από την ανύπαρκτη ινδοευρωπαϊκή φυλή. περί καθόδου των Δωριέων κ.λ.π

Το πρώτο παιδί που έρχεται στο φως από τα σπλάχνα της Πυρράς, μετά την γονιδιακή παρέμβαση του ιδίου του Διός. είναι ο ‘Έλλην, 9.500 χρόνια πριν από την Έλευση του Ιησού Χριστού στην γη.
Από τον Δευκαλίωνα και την Πύρρα γεννιούνται παιδιά, πρώτον εκ των οποίων ήταν ο Έλλην, δια τον οποίον λένε ότι γεννήθηκε από τον Δία, δεύτερος ο Αμφικτύων ο οποίος βασίλευσε μαζί με τον Κραναό εις την Αττική και είχε κόρη την Πρωτογένεια.

Απ’ αυτήν και τον Δία γεννήθηκε ο Αέθλιος. Από τον Έλληνα και την νύμφη Ορσηίδα γεννήθηκε ο Δούρος, ο Ξούθος και ο Αίολος.


Αυτός λοιπόν ο Έλλην, από τον εαυτόν του ονόμασε Έλληνες αυτούς που ονομάζονται γραικοί και εις τα παιδιά του διαμοίρασε την χωράν και ο Ξούθος παίρνοντας την Πελοπόννησο, από την Κρέουσα την κόρη τον Ερεχθέα, γέννησε τον Αχαιό και τον Ίωνα, από τους οποίους ονομάζονται οι Αχαιοί και οι Ίωνες, ο Δώρος δε παίρνοντας την χωράν πέραν από την Πελοπόννησο, από τον εαυτόν τον ονόμασε τους κατοίκους Δωριείς, ο δε Αίολος βασιλεύοντας εις τους τόπους γύρω από την Θεσσαλία, τους κατοίκους ονόμασε Αιολείς. (Απολλόδωρος, Βιβλιοθήκη, 1, 49, 1 )

Αυτή είναι η γενεαλογία της ελληνικής φυλής, αυτή είναι η αγαθογονία που συντελείται στην κορυφή του Παρνασσού αμέσως μετά τον μεγάλο κατακλυσμό. Είναι η περίοδος που εμφανίζονται στο προσκήνιο της ιστορίας, οι Αιολείς, οι Δωριείς, οι Ίωνες. οι Αχαιοί, οι Θεσσαλοί, οι Μακεδόνες και οι Κρήτες.

Εγγονός του Λώρου, του υιού του Δευκαλίωνος, είναι ο Αστερίας ο οποίος βασίλευσε στην Κρήτη. Σύμφωνα με τον μύθο, ο Ζεύς υπό μορφή πάλλευκου ταύρου, απήγαγε την Ευρώπη και μεταφέροντας την στην πλάτη του έφθασε στην Κρήτη. Εκεί την κατέστησε μητέρα του Μίνωος, του Ραδαμάνθεως και του Σαρπηδόνος και κατόπιν την νύμφευσε με τον βασιλέα της νήσου Αστέρια, που ήταν τρισέγγονος του Δευκαλίωνος.

Ο υιός που γεννήθηκε από τον Μίνωα ονομάστηκε και πάλι Δευκαλίων. Η λέξη Μίνωα, με αφομοίωση του (α) εις (ε), μετατρέπεται σε Μι- νώε. Η λέξη νώε προέρχεται από το νωί, που είναι ποιητικός τύπος του νω, και κατά την αττική-ιωνική διάλεκτο σημαίνει, εμείς οι δύο. Νώι δέ χαζώμεσθα, Διός δ’ άλεώμεθα μηνιν. Και εμείς οι δύο (ο Αρης και η Αθηνά) να φύγουμε, του Διός η οργή μην μας πλακώσει. (Ιλιάς, 5, 34)

ΜΙΝΩΑΣ: Υιός του Δία και της Ευρώπης. Αδελφός του Ραδαμάνθυ και του Σαρπηδόνα. Διαδέχτηκε τον βασιλιά της Κρήτης τον Αστερίωνα. Απέκτησε μεγάλη φήμη σαν σοφός βασιλιάς, δίκαιος και για την επιβολή των νόμων που παρελάμβανε (κάθε 9 χρόνια στο βουνό Ίδη) από τον ίδιο τον Δία.

ΕΡΙΧΘΟΝΙΟΣ: Γεννήθηκε από το σπέρμα του Ήφαιστου που έπεσε πάνω στον μηρό της Αθηνάς η οποία το σκούπισε με τα μαλλιά της και μετά το το έριξε στην γη, από την οποία σε κανονικό χρονικό διάστημα βγήκε ο Εριχθόνιος.

ΜΑΚΕΔΝΟΣ: (γενάρχης των Μακεδόνων. Μακεδνός= ευμήκης, ψηλός, μακρής) Υιός του Διός και της Αιθρίας, κόρης του Δευκαλίωνος.

ΚΕΚΡΟΠΑΣ: Υιός της Γαίας. Ο πρώτος αυτόχθων βασιλιάς της Αττικής, ήρωας και πρόγονος των Αθηναίων.

ΩΓΥΓΟΣ (ή ΩΓΥΓΗΣ): Ο πρώτος βασιλιάς και πατέρας της ανθρωπότητας. Στα χρόνια του έγινε ο πρώτος μεγάλος κατακλυσμός που φέρει το όνομά του.

ΠΕΛΑΣΓΟΣ: (Ο γενάρχης των Πελασγών, του αρχαιότερου λαού της Ελλάδας) Κατά μία παράδοση είναι υιός του Δία και της Νιόβης, πρώτος βασιλιάς της Αρκαδίας, κατά μία άλλη είναι βασιλιάς του Αργους και κατά την τρίτη υιός του Ποσειδώνα, αδελφός του Αχαιού και του Φθίου. Ο Πελασγός κατά τον Αρκαδικό μύθο που αναφέρει ο Απολλώνιος ο Ρόδιος “ανεδύθη από την γη” και έγινε γενάρχης των ανθρώπων “πριν από την εμφάνιση της Σελήνης”. Γι’ αυτό οι Αρκάδες εθεωρούντο “Προσέληνοι” ή Προσεληναίοι*

ΑΙΓΥΠΤΟΣ: Υιός του Βήλου και της Αγχινόης. Δίδυμος αδελφός του Δαναού και ενώ ο αδελφός του πήρε στο μερίδιό του την Λιβύη, αυτός πήρε την Αίγυπτο.

Read More

ΜΕΓΑΛΗ ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ ΝΕΑΣ ΠΟΛΗΣ ΣΤΗΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

Μπροστά σε μία από τις σπουδαιότερες ανακαλύψεις που έρχονται στο φως χάρη στο μετρό βρίσκονται οι αρχαιολόγοι και όλοι όσοι εμπλέκονται με την κατασκευή του υπόγειου μέσου σε σταθερή τροχιά της Θεσσαλονίκης! Συγκεκριμένα, όπως όλα δείχνουν, στην περιοχή του «Makro» αποκαλύφθηκε ένα από τα 26 πολίσματα (κωμοπόλεις) που υπήρχαν γύρω από το Θερμαϊκό, τα οποία στη συνέχεια, επί βασιλιά Κάσσανδρου, αποτέλεσαν τη Θεσσαλονίκη!

Στην περιοχή ξεκίνησαν πριν από λίγους μήνες εργασίες για την κατασκευή του αμαξοστασίου. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις που διέθετε η «Αττικό Μετρό ΑΕ», δεν αναμενόταν αρχαιολογικά ευρήματα εκεί. Ωστόσο, με το που ξεκίνησαν οι εργασίες, άρχισαν να έρχονται στο φως ευρήματα.

Εκπληκτοι εργάτες και αρχαιολόγοι, είδαν να αποκαλύπτονται, σε πολύ μικρό βάθος, τα ίχνη μιας ολόκληρης πόλης. Μάλιστα, τα νομίσματα που έρχονται στο φως, τα οποία είναι της κλασικής περιόδου, ενώ βρέθηκαν και τέσσερα ασημένια νομίσματα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, δείχνουν ότι κατά πάσα πιθανότητα πρόκειται για ένα πόλισμα...

Το 315 π.Χ.

Ολα όσα αφορούν τη δημιουργία της Θεσσαλονίκης συμβαίνουν πριν από... 2.327 χρόνια! Το 315 π.Χ., ο βασιλιάς της Μακεδονίας Κάσσανδρος συνοικεί 26 διάσπαρτους παράλιους και μεσόγειους οικισμούς, τα πολίσματα, και δίνει στη νέα πόλη το όνομα της γυναίκας του Θεσσαλονίκης, αδελφής του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Λόγω της γεωπολιτικής της θέσης, η πόλη άρχισε να αναπτύσσεται με γοργούς ρυθμούς και σταδιακά διαμορφώθηκε σε εμπορικό και αργότερα πολιτιστικό πόλο της ελληνιστικής περιόδου. Στην Ελληνιστική Περίοδο, εξάλλου, εγκαθίστανται και οι πρώτοι Ιουδαίοι και εισάγονται νέες θρησκείες και έθιμα, κυρίως από την Αίγυπτο.

Μακεδονικοί τάφοι

Στην περιοχή, άλλωστε, βρίσκονται και μακεδονικοί τάφοι, οι οποίοι σήμερα έχουν αρχίσει να συνδέονται με το πόλισμα που έρχεται κάθε μέρα στο φως. Μάλιστα, σε απόσταση αναπνοής από το χώρο όπου γίνεται σήμερα η ανασκαφή, βρίσκεται το αρχαιότερο και πλέον εντυπωσιακό δείγμα μακεδονικού τάφου της Θεσσαλονίκης. Πρόκειται για το μακεδονικό τάφο του Φοίνικα, όπου υπάρχουν επίσης ευρήματα και από τους τάφους της ευρύτερης περιοχής που έχουν ανακαλυφθεί κατά τη διάρκεια ανασκαφών που έγιναν τα τελευταία χρόνια.

Ο μακεδονικός τάφος του Φοίνικα ανακαλύφθηκε την άνοιξη του 1987, στην πίσω πλευρά του νοσοκομείου «Αγιος Παύλος». Πρόκειται για ένα μνημείο του 4ου αιώνα π.Χ., το οποίο αποτελεί το αρχαιότερο και εντυπωσιακότερο δείγμα μακεδονικού τάφου στην περιοχή της Θεσσαλονίκης, όπου ο δωρικός ρυθμός βρίσκει την πληρέστερη έκφρασή του. Ο τάφος, που βρέθηκε συλημένος, φέρεται να κατασκευάστηκε για να δεχτεί έναν επιφανή νεκρό, πιθανότατα στέλεχος του μακεδονικού στρατού, και τη σύζυγό του.

Ο Στράβωνας

Στα πολίσματα, τα οποία αποτέλεσαν τη Θεσσαλονίκη, αναφέρεται και ο μεγαλύτερος γεωγράφος της αρχαιότητας, ο Στράβωνας, που έζησε από το 67 π.Χ. έως το 23 μ.Χ., στο περίφημο έργο του «Γεωγραφικά».

«[Ο Κάσσανδρος] Επωνόμασε δε την πόλιν από της εαυτού γυναικός Θεσσαλονίκης, Φιλίππου δε του Αμύντου θυγατρός, καθελών τα εν τη Κρουσίδι πολίσματα και τα εν τω Θερμαίω κόλπω περί εξ και είκοσι και συνοικίσας εις εν· η δε μητρόπολις της νυν Μακεδονίας εστί. Των δε συνοικισθεισών ην Απολλωνία και Χαλάστρα και Θέρμα και Γαρησκός και Αίνεια και Κισσός[...]». Στράβωνος «Γεωγραφικά» 7a.1.21.5 – 17.

«Κρουσίς ή Κροσσαίη» (στον Ηρόδοτο, βιβλίο 7ο) είναι η περιοχή της δυτικής Χαλκιδικής, ενώ τα «πολίσματα περί τον Θερμαίο κόλπο» είναι στη Μυγδονία, μεταξύ Αίνειας και Χαλάστρας. Το κείμενο του Ηροδότου: [Ο Ξέρξης] Παραλαμβάνων στρατιήν και εκ των προσεχέων πολίων τη Παλλήνη, ομουρεουσέων δε τω Θερμαίω κόλπω, τήσι ουνόματα εστί τάδε, Λίπαξος Κώμβρεια Αίσα Γίγωνος Κάμψα Σμίλα Αίνεια· η δε τουτέων χώρη Κροσσαίη έτι και ες τόδε καλέεται. από δε Αινείης, ες την ετελεύτων καταλέγων τας πόλις, από ταύτης ήδη ες αυτόν τε τον Θερμαίον κόλπον εγίνετο τω ναυτικώ στρατώ ο πλόος και γην την Μυγδονίην, πλέων δε απίκετο ες τε την προειρημένην Θέρμην και Σίνδον τε πόλιν και Χαλέστρην επί τον Αξιον ποταμόν, ος ουρίζει χώρην την Μυγδονίην τε και Βοττιαιίδα».

Οπως επισημαίνει ο ιστορικός και συγγραφέας Πάνος Θεοδωρίδης, «οι πόλεις που αναφέρει ο Στράβωνας είναι Απολλωνία, Χαλάστρα, Θέρμα, Γαρησκός, Αίνεια, Κισσός. Η Κρουσίδα κατά Ηρόδοτο είχε πόλεις την Λίπαξο, την Κώμβρεια, την Αίσα, την Γίγωνο, την Κάμψα, την Σμίλα και την Αίνεια. Αρα, στις 6 του Στράβωνα, μνημονεύονται άλλες 5 (και η Αίνεια). Στα 11 πολίσματα, πρέπει να προσθέσουμε την Σίνδο, αφού η Χαλάστρα και η Θέρμη αναφέρονται πάλι. Αρα από τις δύο πηγές έχουμε 12 πολίσματα από τα 26. Ωστόσο μαρτυρουνται και άλλες κώμες και πολίσματα από άλλες πηγές στις περιοχές γύρω από τον Θερμαϊκό και στην μεσόγεια Κρουσίδα που ανεβάζουν τους οικισμούς στον αριθμό που μνημονεύει ο Στράβωνας».

Read More

ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΕΙΝΑΙ ΤΡΑΓΟΥΔΙ

Τα ελληνικά είναι τραγούδι
Πρέπει να σας πω ότι δεν ήμουν πάντοτε υπέρ των τόνων. Τούς θεωρούσα διακοσμητικά στολίδια, κατάλοιπα άλλων εποχών, που δεν χρειάζονται πια. Και καθώς δεν ήμουν ποτέ καλός στην ορθογραφία, το μονοτονικό με διευκόλυνε. Βέβαια, η γλώσσα χωρίς τόνους φάνταζε στα μάτια μου σαν σεληνιακό τοπίο, αλλά νόμιζα ότι αυτό ήταν μια προσωπική μου εντύπωση, θέμα συνήθειας.
Ώσπου συνέβη το εξής: Είχα βρεθεί για ένα διάστημα ν’ ακούω συστηματικά, καινούργια ανέκδοτα τραγούδια, επωνύμων και ανωνύμων, για λογαριασμό τής δισκογραφικής εταιρείας «Λύρα», προκειμένου αυτή να τα ηχογραφήσει ή να τα επιστρέψει στους συνθέτες. Είναι δύσκολο ν’ απορρίπτεις και ακόμα δυσκολότερο να εξηγείς το γιατί. Όταν βέβαια το τραγούδι είναι τετριμμένο ή άτεχνο, η εξήγηση είναι εύκολη. Μού συνέβη όμως να δω τραγούδια όπου οι στίχοι δεν ήταν άσχημοι και η μουσική δεν ήταν τυχαία, επιπλέον ταίριαζε θεματικά και με τους στίχους. Κι όμως, το τραγούδι συνολικά δεν «κύλαγε» όπως λέμε (οπότε το επιστρέφαμε στον ενδιαφερόμενο με διάφορες ασάφειες και υπεκφυγές. Το πράγμα με απησχόλησε. Έφερνα στο μυαλό μου μεγάλες ωραίες επιτυχίες, παλιά τραγούδια (…) και τα συνέκρινα μ’ αυτά που απέρριπτα, ώσπου μετά από μήνες διεπίστωσα κάτι πολύ απλό: Όταν μια μουσική μετατρέπει συστηματικά τις μακρές συλλαβές σε βραχείες ή όταν ανεβάζει την φωνή εκεί όπου υπάρχει απλώς μια περισπωμένη, ενώ την κατεβάζει συστηματικά εκεί που υπάρχει ψιλή οξεία, όταν δηλαδή η μουσική κινείται αντίθετα -προσέξτε, αντίθετα όχι στο ρυθμό τού ποιήματος, αλλά αντίθετα στις αναλογίες τονισμού και αντίθετα στην ορθογραφία του- τότε όσο έξυπνη και να ‘ναι, κάνει το τραγούδι δυσκίνητο και ασθματικό. Στα πετυχημένα τραγούδια δεν συμβαίνει αυτό.
Βέβαια, όταν γράφει κανείς πάνω σ’ ένα ρυθμό ή σ΄ ένα μουσικό δρόμο, πρέπει να ακολουθήσει τα καλούπια τους, οπότε θα υπάρχουν σημεία όπου αυτή η πείρα που περιέγραψα, δεν τηρείται. Αυτό όμως θα συμβεί μόνον όταν δεν γίνεται αλλιώς. Και πάντα η βιασμένη λέξη θα τοποθετείται έτσι ώστε να προηγούνται και να έπονται επιτυχείς στιγμές, ώστε να μειώνεται η εντύπωση τής ατασθαλίας, η οποία έτσι συνδυασμένη ωφελεί, διότι το τραγούδι αλλιώς θα ήταν μηχανικό. Κάτι τέτοιο δεν το είχα προσέξει. Και ήταν η πρώτη φορά που αισθάνθηκα ότι οι τόνοι και τα πνεύματα ίσως να μην ήταν διακοσμήσεις, ίσως να είχαν λόγο. (…)
«Η μουσικότητα της
ελληνικής γλώσσης είναι
εφάμιλλος τής συμπαντικής»
Γ. Ξενάκης
Μέσα στο στούντιο είχα και δύο εκπλήξεις. Να η πρώτη: Προσπαθώντας να ακούσω την διαφορά οξείας και περισπωμένης, διάβασα την φράση: «Λυγά πάντα η γυναίκα». Το «πάντα» ακούγεται ψηλότερα από το «λυγά» που παίρνει περισπωμένη. «Λυγά πάντα η γυναίκα” ακούγεται όμως περιέργως ψηλότερα κι από το «γυναίκα», που όμως παίρνει οξεία. Γιατί άραγε; Τηλεφώνησα σ’ έναν φίλο και έμαθα ότι η «γυναίκα» οφείλει να παίρνει παρισπωμένη, διότι είναι τής τρίτης κλίσεως, η οποία όμως καταργήθηκε, γι’ αυτό πήρε οξεία η «γυναίκα». Να λοιπόν, που από άλλο σημείο ορμώμενος, αναγκάστηκα να συμφωνήσω ότι κακώς καταργήθηκε η τρίτη κλίση αφού στην φωνή μας εξακολουθεί να υπάρχει «Λυγά πάντα η γυναίκα» λοιπόν και παίρνει και περισπωμένη. Η δεύτερη έκπληξη: Έδωσα σ’ έναν ανύποπτο νέο, που παρευρισκόταν στο στούντιο, να διαβάσει λίγες φράσεις. Εκεί μέσα είχα βάλει σκοπίμως την ίδια λέξη ως επίθετο και ως επίρρημα, διότι είχα πάντα την περιέργεια να διαπιστώσω αν προφέρουμε διαφορετικά το ωμέγα από το όμικρον. Ακούστε τις φράσεις: Είν’ ακριβός αυτός ο αναπτήρας. Ας μην είν’ ωραίος, έχει την αξία του. Ναι, ακριβώς αυτό ήθελα να πω».
Ακουστικώς δεν παρατήρησα διαφορά. Έκοψα τις δύο λέξεις και τις κόλλησα την μία κατόπιν της άλλης. Ακούστε το! «Ακριβός… ακριβώς».
Ελάχιστη διαφορά στο αυτί’ ο ηχολήπτης μόνον επέμενε ότι το δεύτερο είναι κάπως πιο φαρδύ. Ας το ξανακούσουμε: «Ακριβός… ακριβώς».
Ασήμαντη διαφορά. Συνδέσαμε τότε τον παλμογράφο. Να το διάγραμμα του επιθέτου ακριβός, όπως προέκυψε, και να το πολύ πλουσιότερο τού επιρρήματος. Δεν είναι καταπληκτικό; Όταν το είδα, τα μηχανήματα του στούντιο μού φάνηκαν σαν όργανα του παραμυθιού. Ο παλμογράφος μού φάνηκε σαν μια σκαπάνη που, κάτω από το έδαφος της καθημερινής ομιλίας, ανακαλύπτει αυτό που δεν έπαψε ποτέ να υπάρχει, έστω μέσα σε χειμερία νάρκη, αυτό που συνειδητοποίησαν και προσπάθησαν να μνημειώσουν οι Αλεξανδρινοί δύο χιλιάδες χρόνια πριν. Τίποτε δεν χάθηκε. Όλα υπάρχουν.
Αρκεί να προσέξουμε αυτό το τραγούδι της καθημερινής ομιλίας που πηγαινοέρχεται συνεχώς ανάμεσά μας. Ακούστε πώς ηχούν οι τονισμοί. Ακούστε τα μακρά. Ακούστε την λαϊκή τραγουδίστρια πώς αποδίδει το ωμέγα ή την ψιλή οξεία (…).
«Όταν κάποτε φύγω από τούτο το
φως θα ελιχθώ προς τα πάνω όπως
ένα ρυάκι που μουρμουρίζει.
Κι αν τυχόν κάπου ανάμεσα
στους γαλάζιους διαδρόμους
συναντήσω αγγέλους, θα
τούς μιλήσω ελληνικά,
επειδή δεν ξέρουνε γλώσσες.
Μιλάνε μεταξύ τους με μουσική»
Νικ. Βρεττάκος
Τέλος, ακούστε την θεία φωνή του Ανδρέα Εμπειρίκου, την παράξενη απαγγελία που κυνηγά την λάμψη της οξείας, τον πλούτο της διφθόγγου, τους τόνους και την ορθογραφία, σαν μουσικά σύμβολα μιάς φωνής που προϋπάρχει αδιάκοπα και οδηγεί το ποίημα. (…) Δεν περιφρόνησα καμμιά άποψη και δεν κολάκευσα καμιά.
Προσπάθησα να πω τρεις φορές τρεις αλήθειες:
- Πρώτον: Τα ελληνικά είναι τραγούδι. Κανείς δεν σκέφτηκε ποτέ να απλοποιήσει ένα τραγούδι ή να το δει πρακτικά. Γιατί να δούμε λοιπόν τα ελληνικά, πρακτικά;
- Δεύτερον: Όποιος σταθεί αλαζονικά απέναντι στα ρεφρέν που τον ψυχαγώγησαν διά βίου, στρέφεται εναντίον της προσωπικής του ιστορίας και πίστης. Τα ίδια μπορεί να πάθει ένας λαός με την γλώσσα. Ιδίως αν η γλώσσα του είναι τα ελληνικά.
– Τρίτον: Τα ελληνικά ως τραγούδι είναι ανυπόφορα δύσκολα. Κανείς δεν τα βγάζει πέρα με τα ελληνικά. Απέναντι στα ελληνικά θα είμαστε πάντα φάλτσοι και αγράμματοι. Αλλά τί να γίνει; Σημασία έχει η συνείδηση ότι τα μιλάμε, όχι για να γίνουμε δεξιοτέχνες, αλλά για να γίνουμε άνθρωποι.

Ευχαριστώ
Διονύσης Σαββόπουλος

Read More

ΣΤΟΧΟΣ Η ΑΟΖ

Στόχος των Τούρκων είναι να διεκδικήσουν και να εξασφαλίσουν ρόλο και λόγο στα κοιτάσματα φυσικού αερίου. Σύμφωνα με πληροφορίες, το Ισραήλ έχει προχωρήσει και στην ανάπτυξη τεσσάρων πολεμικών πλοίων, μη επανδρωμένων....
αεροσκαφών και εκατοντάδων στρατιωτών, για να προστατεύσει τις πλατφόρμες γεωτρήσεων για πετρέλαιο και άλλα σημεία ερευνών ανοιχτά της Κύπρου. Εξάλλου, πηγή των Βρετανικών βάσεων δήλωσε ότι δεν έχει γίνει καμία επικοινωνία με τον τουρκικό στρατό για χειρισμό της κατάστασης.

Διατύπωσε, επίσης, την εκτίμηση ότι δεν θα υπάρξει πρόκληση από τους Τούρκους. Οι Βρετανοί, αναφέρουν ότι η δική τους άσκηση θα κινηθεί σε περιοχή, την οποία θεωρούν υπό τη δικαιοδοσία των βρετανικών βάσεων. Οι ασκήσεις αυτές διεξάγονται πάντοτε σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, δήλωσε στο Sigmalive ο Υπουργός Άμυνας, Δημήτρης Ηλιάδης, προσθέτοντας ότι σε αυτές τις περιπτώσεις, οι χώρες ζητούν και λαμβάνουν την έγκριση του κυρίαρχου κράτους, στην προκειμένη, της Κύπρου.
Η Τουρκία, όμως, παρανομεί, ανέφερε ο Υπουργός, τονίζοντας ότι με τις ενέργειές της θέτει σε κίνδυνο την πολιτική και στρατιωτική ναυσιπλοΐα και αεροπλοΐα. Οι κυπριακές Αρχές, πρόσθεσε, θα προβούν σε διαβήματα και θα καταγγείλουν σε διεθνή βήματα την τουρκική συμπεριφορά.

Ομήρου: «θρασεία τουρκική πρόκληση εναντίον της ΕΕ»
Εξάλλου, σε δηλώσεις του ο Πρόεδρος της ΕΔΕΚ Γιαννάκης Ομήρου τονίζει ότι η αεροναυτική άσκηση που ξεκινά η Τουρκία σε θαλάσσια τεμάχια εντός της ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας χωρίς άδεια ως επιβάλλεται από τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου και τους κανόνες ναυσιπλοΐας συνιστά θρασεία πρόκληση και πράξη που στρέφεται ευθέως εναντίον της σταθερότητας και της ειρήνης στην Ανατολική Μεσόγειο.

Δεδομένου, σημειώνει, ότι η Κυπριακή Δημοκρατία προεδρεύει αυτή την περίοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου η τουρκική αυτή πρόκληση στρέφεται ευθέως και εναντίον της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Αναμένουμε, καταλήγει στην γραπτή δήλωση του ο κ. Ομήρου, ότι τα ευρωπαϊκά συλλογικά θεσμικά όργανα να αντιδράσουν αποφασιστικά. Καλούμε την Κυβέρνηση να απαιτήσει και υπό την ιδιότητα της προεδρεύουσας χώρας της Ε.Ε. την άμεση και αποφασιστική αντίδραση των θεσμικών οργάνων της Ένωσης.

Read More