Ούτε ένα, ούτε δύο, αλλά 118 ορυχεία υπάρχουν διάσπαρτα σε 38 ελληνικά νησιά του Αιγαίου! Και λειτουργούν εδώ και 20.000 χρόνια! Απ' αυτά τα σπλάγχνα ο Αιγαιακός άνθρωπος έκτισε τα σπίτια του, έπλασε τα αγάλματά του, έφτιαξε τα όπλα του, τα εργαλεία του. Η πρώτη σκαψιά έγινε - απ' ό,τι φαίνεται - στον λόφο Τζίνες της Θάσου, όπου ευρέθησαν τα αρχαιότερα ορυχεία ώχρας στον κόσμο. Δηλαδή ένα από τα αρχαιότερα ορυχεία του κόσμου - εάν όχι το αρχαιότερο! Ο άνθρωπος έσκαβε και έπαιρνε την ώχρα της Θάσου από το 18-20.000 π.Χ. Η ανακάλυψη έγινε από την ΙΗ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, σε συνεργασία με το Μουσείο Μεταλλευμάτων του Μπόχουμ της Γερμανίας, τον Σεπτέμβριο του 1995, υπό την αρχαιολόγο Χάιδω Χρυσανθάκη-Κουκούλη. Εντός αυτού του ορυχείου ανακαλύφθηκαν στοές, αλλά και εργαλεία από κέρατα ελαφιών και από πέτρες, εκείνης της εποχής. (Η Θάσος από την αρχαιότητα - τουλάχιστον από το 3.000 π.Χ. - διέθετε και μεταλλεία χαλκού και σιδήρου, ενώ στους ιστορικούς χρόνους διέθετε και μεταλλεία χρυσού!). Η ώχρα είναι ένα κόκκινο ή κίτρινο μικρής καθαρότητος σιδηρομετάλλευμα. Αλλά τι την έκαναν την ώχρα οι άνθρωποι της Παλαιολιθικής Εποχής; Οι κατοπινοί ξέρουμε: Την είχαν για χρωστική ουσία. Έφτιαχναν μ' αυτήν τις «σκιές» στα ζωγραφικά έργα τέχνης τους (Πλίνιος). Με την κίτρινη και την κόκκινη ώχρα - την λεγόμενη μίλτο, που την βρίσκουμε ακόμη και στις μυκηναϊκές πινακίδες! - εκτός από χρωστική, την χρησιμοποιούσαν και στα φάρμακα και όταν έδεναν ξύλινα σκαριά, διότι είχαν ιδεί πως στην ναυπηγική τους εξασφάλιζε αδιαβροχοποίηση. Την καλύτερη μίλτο έδινε η Κέα (Θεόφραστος). Η πόλις των Αθηνών είχε το μονοπώλιο της ώχρας της Κέας. Εάν οι Κείοι αθετούσαν τους όρους της συμφωνίας με τους Αθηναίους, οι τελευταίοι είχαν σκληρές κυρώσεις για τους Κυκλαδίτες. Αντιστοίχως, από θηραϊκή γη (προϊόν των γνωστών ηφαιστειακών εκρήξεων της νήσου Θήρας) κατά την αρχαιότητα κατασκευάζονταν προκυμαίες και κυματοθραύστες, και γι' αυτό εν συνεχεία με το ίδιο προϊόν κατασκευάσθηκαν τα τοιχώματα στις διώρυγες της Κορίνθου, αλλά και του Σουέζ! Το θείο χρησιμοποιείτο από την αρχαιότητα ακόμη για απολυμαντικούς σκοπούς. Για την καλύτερη απόδοση των χωραφιών του ο Λαέρτης στην Ιθάκη χρησιμοποιούσε απολυμαντικό θειάφι. Από τότε η γνώση, διατηρήθηκε έως σήμερα, και πωλείται θειόχωμα για καλύτερη απόδοση των χωραφιών. Η γνώση του πατρός χρησίμευσε και στον υιό. Γι' αυτό όταν ο Οδυσσεύς φόνευσε τους μνηστήρες, διέταξε να ραντίσουν με θειάφι τον χώρο, που είχε μολυνθεί με τα αίματα των νεκρών!... Στον Μεσαίωνα θειάφι χρησιμοποιούσαν για την παρασκευή πυρίτιδας. Αλλά και ως εντομοκτόνο. Σήμερα το χρησιμοποιούν στην πολεμική βιομηχανία και την παραγωγή ελαστικών. Απ' τα κέρδη των ορυχείων έπαιρναν μερίδιο και οι θεοί, δηλ. οι ιερείς τους. Όταν λ.χ. η Σέριφος, δεν προσέφερε το 10% των εσόδων των μεταλλείων της στον θεό Απόλλωνα, εκείνος. καταβύθισε τα μεταλλεία του νησιού - νυν γνωστά ως Μεταλλεία τ' Αγίου Σώστη. Ακόμη και σήμερα ευρίσκονται υπό την επιφάνεια της θαλάσσης! Κι είναι απ' τα λίγα υποβρύχια ορυχεία του κόσμου. Η πόλις των Αθηνών χρωστά την δύναμή της στα μεταλλεία του Λαυρίου. Το κράτος των Μακεδόνων στα ορυχεία της Σκαπτής Ύλης του Παγγαίου. Όλος αυτός ο κρυμμένος αιγαιακός πλούτος προσέλκυσε πολλούς ξένους επενδυτές και επιστήμονες στην χώρα μας. Ιδίως τον 19ο και τον 20ό αι. οτυχεία λειτουργούσαν σε 29 ακόμη νησιά! Από την δεκαετία του 1830 θεσπίσθηκε ειδική νομοθεσία για εκμετάλλευση των ορυχείων από το Δημόσιο. Το 1861 ψηφίσθηκε «μεταλλευτική νομοθεσία» για τις παραχωρήσεις τους σε ιδιώτες. Η περίοδος 1870-1907 καλείται η «χρυσή εποχή των ελληνικών μεταλλείων». Αρκεί να σκεφθεί κανείς πως τότε διπλασιάσθηκε ο πληθυσμός της Σερίφου! Αυξήθηκαν όμως και τα εργατικά ατυχήματα, που προκάλεσαν την τεράστια απεργία των εργατών το 1916, χαρακτηρίσθείσα «το πρώτο ελληνικό σοβιέτ». Σήμερα ξέρουμε πως στα έγκατα της γης της Βορείου Ελλάδος ευρίσκεται λανθάνιο, νεοδύμιο, γαδολίνιο, τέρβιο, κ.ά. ορυκτά. Η πρώτη επίσημη απόπειρα εντοπισμού ουρανίου στο ελληνικό υπέδαφος έγινε στις αρχές του 1950. Σήμερα στην Θράκη είναι γνωστό πως έχει εντοπισθεί ουράνιο - ήδη από την δεκαετία του 1990. Η αξία του ελληνικού ουρανίου ανέρχεται σήμερα σε περίπου 125.000.000 δολλάρια. Περίπου 10.000 τ. ουρανίου υπάρχουν στους νομούς Δράμας, Καβάλλας, Σερρών, Χαλκιδικής (σημ. ένα γραμμάριό του αξίζει 20.000 δολλάρια). Στους ορεινούς όγκους των ν. Θεσσαλονίκης και Κιλκίς και σε μια στενή ζώνη - που εκτείνεται ασυνεχώς σε μήκος άνω των 100 χλμ. - από το Κάτω Νευροκόπι Δράμας έως την Σιδηρώ (όνομα και πράμα) του ν. Έβρου, υπάρχουν έως και διαμάντια - εμφανίζονται ως εγκλείσματα σε διάφορα ορυκτά, όπως το ζιρκόνιο, ο γρανάτης και ο βιοτίτης, σε μεγέθη που κυμαίνονται από 2-150 χιλιοστά του χιλιοστού. Το 1999 κοντά στα χωριά Γαλαρινός, Λιβάδι και Μαραθούσα Χαλκιδικής (20-40 χλμ. ΝΑ. της Θεσσαλονίκης), ανακαλύφθηκαν για πρώτη φορά διαμάντια σε πετρώματα του φλοιού. Για τον χρυσό, ούτε λόγος. Για το πετρέλαιο, που δεν χρειάζεται εξόρυξη, αλλά. αναδύεται μόνο του στην Ζουράφα και στον Άγ. Ευστράτιο, ούτε λόγος. Κι έπειτα καθόμαστε και ακούμε ψέματα από πολιτικούς πως η Ελλάδα θα χρεωκοπήσει, θα πτωχεύσει, θα πεθάνει. Ανίκανοι να σηκώσουν τα μανίκια και να εργασθούν πάνω σε αυτήν την πλούσια γη, ανάξιοι της θέσεώς τους, λιγότεροι της ιστορίας, θα μείνουν στα κιτάπια των επομένων ως οι καημένοι των σύγχρονων ελληνικών καιρών. Ψεύτες, αγύρτες και διαπλεκόμενοι «όλοι μαζί αντάμα» πώς συνέπεσαν στον ίδιο καιρό;
ΠΗΓΕΣ:
Κατράκης Δ. Στ. «Ορυκτός πλούτος και οικονομική ανάπτυξις της χώρας», 1965.
Κλαρκ Έντ. Ντ. «Περιγραφή των ελληνικών μαρμάρων που προέρχονται από τις ακτές του Ευξείνου, του Αρχιπελάγους και της Μεσογείου», 1809.
Κορδέλλας Α. «Η Ελλάς εξεταζομένη γεωλογικώς και ορυκτολογικώς», 1878.
Μαυροκορδάτου Δ., Μενδώνη Λ., Μπαλοδήμου Μ., Μπελαβίλας Ν., Παπαστεφανάκη Λ., Φραγκίσκος Αντ. «Ορυχεία του Αιγαίου», εκδ. «Μέλισσα».
Παπαζήσης Ιω. «Ο άγνωστος ορυκτός πλούτος της Ελλάδος», εκδ. «Κάδμος», 2008. Του ιδίου «Πολύτιμοι λίθοι και στρατηγικά ορυκτά της Ελλάδος», εκδ. «Κάδμος», 2009.
Τσάιμου Κων. Γ. «Ορολογία της αρχαίας μεταλλείας», Πανεπ. Εκδ. ΕΜΠ.
