Οι Έλληνες ήταν έξοχοι γεωμέτρες και φιλόσοφοι! Πολλοί απ αυτούς θεωρούσαν ότι οι κύκλοι και οι σφαίρες ήταν δείγματα απόλυτης τελειότητας. Έτσι μια από τις αλήθειες που ανακάλυψαν ήταν ότι το σύμπαν ήταν σφαιρικό, με αποδείξεις μάλιστα για το γεγονός και πολύ καλές μετρήσεις μακρινών αποστάσεων.
Περίπου στο 500 π.χ., προσπαθώντας να εξηγήσουν τις κινήσεις των πλανητών, υπέθεσαν πως η γη είναι το κέντρο του σύμπαντος, η γεωκεντρική θεωρία.
Ο Αναξιμένης το 550 π.Χ. υπέθεσε ότι τα άστρα ήταν στερεωμένα σε μια κούφια σφαίρα η οποία είχε μέσα τη Γη, τη Σελήνη και όλα τα ουράνια σώματα με κυκλική τροχιά. Τα άστρα έδιναν φως αλλά όχι θερμότητα διότι ήταν πολύ μακριά. Στη τάξη των επτά Ουρανών διακρίνουμε τη Σφαίρα των Απλανών, το Κρόνο, το Δια, τον Άρη, τον Ήλιο, την Αφροδίτη, τη Σελήνη και τη Γη.
Άλλοι, με επίκεντρο τον Αρίσταρχο το Σάμιο (310-250 π.Χ.), πίστευαν πως η Γη περιστρέφεται γύρω απ τον άξονα της και ο Ερμής και η Αφροδίτη, γύρω από τον Ήλιο. Χρησιμοποιώντας γεωμετρικά αξιώματα απέδειξε ακόμα ότι ο Ήλιος είναι μεγαλύτερος από τη Γη. Περίπου στο 250 π.Χ., ο Αρίσταρχος υπέθεσε πως η Σελήνη περιστρέφεται γύρω από τη Γη, και πως οι υπόλοιποι πλανήτες γύρω από τον Ήλιο, η ηλιοκεντρική θεωρία. Στο εργο του "Περί των Αποστάσεων και Μεγεθών Ήλιου και Σελήνης", λέει πως ο Ήλιος είναι 20 φορές μακρύτερα από ότι η Γη στη Σελήνη. Χρησιμοποίησε επίσης τις σεληνιακές έκλειψης ,για να μετρήσει την διάμετρο Ήλιου και Σελήνης.
ο Θαλής ο Μιλήσιος έλεγε πως η Γη πλέει στο νερό σαν επίπεδη επιφάνεια. Αυτό βέβαια δεν τον εμπόδισε να προβλέψει μια Ηλιακή έκλειψη το 585 π.Χ.
Ο Αναξίμανδρος είπε την ιδέα πως το σύμπαν είναι άπειρο και πως η κυκλική Γη πλέει ελευθέρα στο σύμπαν! Είπε ακόμα πως τα πάντα στο σύμπαν καθορίζονται από τις τροχιές τους. Στο Πυθαγόρα το Σάμο αποδίδεται η ιδέα της σφαιρικότητας της Γης, αποδεδειγμένη με μαθηματικό τρόπο.
Ο Εύδοξος της Κνίδου ήταν ο πρώτος που έδωσε θεωρητική εξήγηση της κίνησης των πλανητών. Ο Ηρακλείδης (388 - 315 π.Χ.) από την άλλη, δήλωνε πως ο Ερμής και η Αφροδίτη γυρίζουν γύρω από τον Ήλιο και η Γη γύρω από τον άξονα της. Αργότερα ο Ερατοσθένης από τη Συήνη υπολόγισε τη περιφέρεια της Γης.
Ο Ίππαρχος ο Ρόδιος, ένας μεγάλος αστρονόμος, καθόρισε το τροπικό έτος και τη Μετάπτωση των Ισημεριών. Προκειμένου να ανακαλύψει την απόσταση Γης-Σελήνης χρησιμοποίησε τις εκλείψεις και τη παραλλακτική μέθοδο, η οποία τον ώθησε να κάνει τους πρώτους τριγωνομετρικούς πίνακες. Θεωρείτε ο πρώτος που έφτιαξε κατάλογο των Απλανών τον οποίο τελειοποίησε αργότερα ο Πτολεμαίος, ανάλογα με το μέγεθος της φαινομενικής τους λαμπρότητας.
Μετά απ αυτόν ο Πτολεμαίος, αν και κατάλαβε λάθος το γεωκεντρικό σύστημα, τελειοποίησε τη θεωρία των πλανητικών κινήσεων, η οποία εξηγούσε τη φαινομενικά ανάδρομη τροχιά των πλανητών και τις αποκλίσεις αυτών βόρεια και νότια της εκλειπτικής.
η ρομποτική όπως περιγράφεται στην αρχαία Ελλάδα, αυτοματισμοί που είναι μυστήριοι ακόμα και σήμερα.
ΧΡΥΣΟΙ ΒΟΗΘΟΙ
Ο Ήφαιστος είχε φτιάξει μερικές χρυσές γυναίκες (θεραπαινίδες) να τον βοηθάνε στο εργαστήριο, να τον στηρίζουν για να περπατάει καλύτερα, αλλά και για να έχει κάποιον να μιλάει.
ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΣΚΥΛΟΙ
Οι Θεοί ήταν ιδιαίτερα ευχαριστημένοι με τον βασιλιά Αλκίνοο και μέσω της τέχνης του Ήφαιστου, του χάρισαν χρυσούς και ασημένιους, αθάνατους και πανίσχυρους μηχανικούς σκύλους για την προστασία του παλατιού του.
ΚΙΝΟΥΜΕΝΕΣ ΚΟΥΚΛΕΣ
Ο Όμηρος και ο Πλάτωνας αναφέρουν ότι ο Δαίδαλος ανάμεσα στις άλλες εντυπωσιακές του κατασκευές έφτιαξε και κούκλες για τα παιδιά του Μίνωα. Σαν βασιλικά παιχνίδια δεν ήταν συνηθισμένες αλλά μπορούσαν να μιλάνε και να κινούνται. Λέγεται μάλιστα ότι αναγκαζόταν να τις δένουν για να μην τους φεύγουν μακριά και τις χάνουν. Το ίδιο λέγεται και για τους μηχανικούς ανθρωπόμορφους φύλακες του λαβύρινθου που κινούταν με υδράργυρο.
ΤΑΛΩΣ
Ένα από τα πιο γνωστά αρχαία ρομπότ στην Ελλάδα ήταν ο διάσημος Τάλως. Κατασκευάστηκε από τον Θεό Ήφαιστο σαν δώρο στον βασιλιά της Κρήτης Μίνωα. Ο Τάλως ήταν τεράστιος ανθρωπόμορφος και χάλκινος. Προστάτευε την Κρήτη από τους εχθρούς της και επέβλεπε την εφαρμογή των νόμων. Μπορούσε να κινείται πολύ γρήγορα και ήταν σε θέση να κάνει σε μία μέρα τρεις φορές τον γύρο της Κρήτης (περίπου 250 klm/h). Είχε την δύναμη να εκσφενδονίζει τεράστιους βράχους εναντίων των αντιπάλων του ή να τους καίει με την αναπνοή του που πετούσε φωτιά! Με αυτόν τον τρόπο έδιωχνε τα εχθρικά πλοία, προστατεύοντας την Κρήτη.
Όπως λέει ο μύθος, όταν οι Αργοναύτες επέστρεφαν απ' την Κολχίδα, με την δύναμη της μάγισσας Μήδειας κατάφεραν να καταστρέψουν τον Τάλω. Η Μήδεια κατάφερε να προκαλέσει σύγχυση στον Τάλω και τραυματίστηκε άσχημα στο πόδι του. Το αίμα έφυγε απ' την μία και μόνη φλέβα του σαν λιωμένο μέταλλο.
ΘΡΟΝΟΣ ΠΑΓΙΔΑ
Ένα αυτόματο μηχάνημα κατασκεύασε ο Ήφαιστος για να εκδικηθεί την μητέρα του Ήρα που τον απέρριψε σαν άσχημο μωρό. Ήταν ένας εντυπωσιακά καλοφτιαγμένος χρυσός θρόνος. Όταν όμως η Ήρα κάθισε πάνω του αυτόματα σφίχτηκαν γύρω της αλυσίδες κρατώντας την δέσμια! Κανένας δεν μπορούσε να την απελευθερώσει απ' τα δεσμά της και ο Ήφαιστος ούτε που δεχόταν να συζητήσει την απελευθέρωσή της. Τελικά ο Διόνυσος τον επισκέφτηκε και αφού τον μέθυσε για τα καλά τον έπεισε να ελευθερώσει την μάνα του απ' τα δεσμά. Οι υπόλοιποι Θεοί αναγνωρίζοντας τις δυνάμεις και τα ταλέντα του τον δέχτηκαν στον Όλυμπο σαν ίσο τους.
ΠΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΤΗΤΙΚΕΣ ΜΗΧΑΝΕΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ
Ο Αρχύτας (428 - 347 π.Χ.) ήταν ένας μαθηματικός από τον Τάραντα μαθητής του Πυθαγόρα που ασχολήθηκε μεταξύ πολλών άλλων και με πτήσεις! Θεωρείται ο τελευταίος αλλά και ο σημαντικότερος των Πυθαγορείων. Έγινε επίσης γνωστός σαν πολιτικός αλλά και στρατιωτικός ηγέτης του Τάραντα. Επτά φορές που ήταν στρατηγός του Τάραντα δεν νικήθηκε ποτέ! Φίλος του Πλάτωνα, διατηρούσε αλληλογραφία και ανταλλαγή συγγραμμάτων μαζί του. Έλυσε το πρόβλημα διπλασιασμού του κύβου. Μελέτησε την αρμονία των ήχων και διαπίστωσε ότι οι οξύτεροι ήχοι οφείλονται σε ταχύτερες κινήσεις των χορδών. Βρήκε κάποιο τρόπο υπολογισμού της τετραγωνικής ρίζας, όπως αναφέρει ο Ήρων. Ο Διογένης ο Λαέρτιος αναφέρει ότι ο Αρχύτας πρώτος μελέτησε μηχανικά προβλήματα με βάση τα μαθηματικά και χρησιμοποίησε γεωμετρικά διαγράμματα για την λύση τους.
Γύρω στο 420 π.Χ. κατασκεύασε μία απ' τις πρώτες αυτοπροωθούμενες ιπτάμενες μηχανές. Ήταν ένα τεχνητό περιστέρι! Με κάποιο μηχανισμό κι ένα βάρος που κρεμόταν από τροχαλία το ομοίωμα περιστεριού κουνούσε τα φτερά του. Όταν πια βρισκόταν στον αέρα για την προώθησή του χρησιμοποιούσε ένα μπαλόνι που ξεφούσκωνε αργά αλλά με δύναμη από μία μικρή τρύπα. Για μπαλόνι χρησιμοποίησε την ουροδόχο κύστη ενός γουρουνιού! Η κύστη του γουρουνιού χρησιμοποιείται μέχρι και σήμερα από κάποιους λαούς φουσκωμένη σαν μπαλόνι σαν παιδικό παιχνίδι ή για πανάλαφρο αλλά ανθεκτικό δοχείο υγρών. Έτσι το πανάλαφρο ομοίωμα περιστεριού που είχε κατασκευάσει μπορούσε να πετάει σχεδόν 200 μέτρα μέχρι να ξεφουσκώσει εντελώς το μπαλόνι! Αναφορές στο περιστέρι αυτό κάνουν οι Λατίνοι ιστορικοί Φαβορίνους και Τζέλιους.
Δεν ξέρουμε αν τελικα πέταξε ο ίδιος ο Αρχύτας. Πάντως κάποιο παράξενο κείμενο που λέγεται ότι είναι γραμμένο απ' τον Αρχύτα περιγράφει ένα ταξίδι γύρω από την γη μέσα σε μια αεροστεγώς κλεισμένη σφαίρα! Τι είδους ιπτάμενη σφαίρα που ταξίδευε γύρω απ' την γη ήταν αυτή, και γιατί άραγε αεροστεγώς κλειστή; Τι ήξερε ο Αρχύτας που δεν έφτασε σε μας; Κείμενα του Αρχύτα λέγεται ότι μελετούσε (αρκετά αργότερα βέβαια) και ο Γαλιλαίος.
Ο Δαίδαλος ήταν γλύπτης, αρχιτέκτονας και εφευρέτης, μια προσωπικότητα ανάμεσα στην ιστορία και την μυθολογία. Σχεδίασε το παλάτι της Κνωσού και τον Λαβύρινθο που ζούσε ο Μινώταυρος, που τελικά σκότωσε ο Θησέας. Αλλά το πιο εντυπωσιακό επίτευγμα του Δαίδαλου ήταν η πρώτη πτήση χωρίς μηχανική υποβοήθηση!
Ο Δαίδαλος έφτιαξε ένα ζευγάρι φτερά για τον εαυτό του κι ένα για τον γιο του Ίκαρο ώστε να καταφέρουν να δραπετεύσουν απ' την Κρήτη, που τους κρατούσε αιχμάλωτους ο βασιλιάς Μίνωας, και να επιστρέψουν στην Αθήνα. Το ταξίδι το ολοκλήρωσε μόνος του επειδή ο Ίκαρος πέταξε πολύ κοντά στον ήλιο και τα φτερά του κάηκαν. Λέγεται οτι είχε φτιάξει τα φτερά απο κερί, γι αυτό οταν ο Ίκαρος ανέβηκε πολύ ψηλά, αυτά λιώσαν.
ΠΛΟΙΑ ΚΑΙ ΠΛΟΗΓΗΣΕΙΣ
ΚΩΠΗΛΑΤΙΚΟ - ΙΣΤΙΟΦΟΡΟ
Αρχαιολογικά ευρήματα δείχνουν ότι στο Αιγαίο κυκλοφορούσαν οι πρώτες μορφές πλοίων απ' το 7000 π.Χ. Οι πρώτοι γνωστοί που εμφανίζονται είναι οι Κυκλαδίτες (3000 - 2000 π.Χ.) οι οποίοι όμως δίνουν την θέση τους στους Κρήτες της Μινωικής περιόδου που είχαν ναυτικό στην βάση του κράτος (1700-1450 π.Χ.). Στα 1470 π.Χ. έγινε η έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης με πολύ μεγάλη ισχύ. 5 φορές μεγαλύτερη απ' την έκρηξη του Κρακατόα στην Ινδονησία. Αυτό προφανώς προκάλεσε την καταστροφή του Μινωικού πολιτισμού. Στην συνέχεια παρουσιάζονται οι Μυκηναίοι που και αυτοί δρούσαν σε όλη την γνωστή ανατολική Μεσόγειο. Σε αυτή την εποχή αναφέρονται η Αργοναυτική εκστρατεία αλλά και ο Τρωικός πόλεμος, αν και πολλοί θεωρούν τον Τρωικό πόλεμο αρκετά παλαιότερο. Μετά τον ένατο αιώνα παρουσιάζονται δυναμικά στον Θαλάσσιο χώρο και η Κόρινθος, η Αίγινα, η Σάμος, η Κέρκυρα, οι Συρακούσες και άλλες μικρότερες πόλεις. Αρκετά αργότερα τον έκτο αιώνα π.Χ. οι Αθηναίοι δημιουργούν στόλο και κυριαρχούν με την σειρά τους για λίγο στον χώρο.
ΘΗΡΑΙΚΑ ΠΛΟΙΑ
Τα πρώτα διάσημα πλοία στον Ελλαδικό χώρο ήταν τα πλοία της Θήρας που παραστάσεις τους σώζονται σε αγγεία αλλά και σε τοιχογραφίες που ήρθαν πρόσφατα στην επιφάνεια στις ανασκαφές της Θήρας. Οι τοιχογραφίες χρονολογούνται στο 1500 - 1600 π.Χ. οπότε μιλάμε για ακόμη παλιότερη χρήση. Το παράξενο είναι ότι αυτή η γνώση φθίνει μέχρι πολύ αργότερα κοντά στο 700 π.Χ. που η Κόρινθος ξανά παρουσίασε την πρώτη μορφή τριήρεως. Είχε 40 μέτρα μήκος και χρησιμοποιούσε 150 κωπηλάτες σε τρεις σειρές και 50 ακόμα άτομα για τις υπόλοιπες ανάγκες.
ΤΡΙΗΡΗΣ
Η Αθηναϊκή τριήρης είχε μήκος περίπου 35 μέτρων και μέγιστη ταχύτητα τα 20 (άλλοι όμως την υπολογίζουν στα 15) χιλιόμετρα την ώρα και όποιος ξέρει από θάλασσα καταλαβαίνει πόσο γρήγορο ήταν για κωπηλατικό του μεγέθους του! Συνήθως κάλυπτε 100 χιλιόμετρα ημερησίως χρησιμεύοντας τόσο σαν εμπορικό όσο και σαν πολεμικό σκάφος. Ήταν εξοπλισμένη στο μπροστινό της μέρος με έμβολο επενδυμένο με μέταλλο με το οποίο μπορούσε να εμβολίσει και να βυθίσει τα αντίπαλα πλοία. Αν και ήταν ιστιοφόρο στις ναυμαχίες βασιζόταν κυρίως στην δύναμη των 170 κωπηλατών του που ήταν καθισμένοι σε τρία προσεκτικά σχεδιασμένα επίπεδα (δύο εσωτερικά κι ένα εξωτερικό), χειριζόμενοι συνχρονισμένα τρεις σειρές κουπιών. Μεγαλύτερα διπλά κουπιά τοποθετημένα στην πρύμνη χρησιμοποιούταν σαν τιμόνι. Είχε βύθισμα μόνο 60 εκατοστά, κατά συνέπεια μπορούσε να πλέει χωρίς πρόβλημα και σε πολύ αβαθή νερά
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ
Η ανάγκη για κάτι γρηγορότερο οδήγησε στην απόφαση να δημιουργηθεί σύστημα μηνυμάτων με φωτιά. Όταν η Τροία έπεσε στα χέρια των Ελλήνων, η υπόλοιπη Ελλάδα το έμαθε μέσα σε μία ημέρα χρησιμοποιώντας αυτό το σύστημα επικοινωνίας. Μετά από λίγο καιρό φαίνεται ότι δημιουργήθηκε ο πρώτος κώδικας με οπτικά σήματα. Σε λόφους και βουνά κοντά στις πόλεις υπήρχε ειδικευμένο προσωπικό για τέτοιες επικοινωνίες.
Ο ΤΗΛΕΓΡΑΦΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΥΒΙΟΥ
Ο Έλληνας ιστορικός Πολύβιος σχεδίασε μία μέθοδο σηματοδότησης, όπου τα γράμματα του αλφαβήτου ήσαν χωρισμένα σε πέντε ομάδες πέντε στήλες από πέντε γράμματα στην κάθε μια. Η τελευταία στήλη είχε ένα γράμμα λιγότερο, αλλά αυτό δεν εμπόδιζε την χρήση του τηλέγραφου. Επινόησε το σύστημα του το 150 π.Χ
Ο ΤΗΛΕΓΡΑΦΟΣ ΤΟΥ ΑΙΝΕΙΑ
ο Αινείας ο τακτικός, είχε επινοήσει κι αυτός ένα έξυπνο σύστημα τηλεγραφίας.
Σε όλες τις σηματοδοτικές σκοπιές υπήρχαν πανομοιότυποι κάδοι γεμάτοι ίσαμε το ίδιο σημείο με νερό. Κάθε κάδος είχε από μία όμοια βρύση. Στην επιφάνεια του νερού επέπλεε ένας φελλός με κάθετο ραβδί προσαρμοσμένο σ' αυτόν, πάνω στο οποίο ήταν χαραγμένα τα γράμματα του αλφαβήτου.
Όταν ήθελαν να μεταδώσουν ένα μήνυμα, ειδοποιούσαν την επομένη σκοπιά υψώνοντας έναν αναμμένο πυρσό. Μόλις ερχόταν από απέναντι το σήμα «έτοιμος», πάλι με κούνημα πυρσού, άνοιγαν και οι δύο σκοπιές την βρύση να τρέξει, ακριβώς την στιγμή πού η πρώτη σκοπιά ύψωνε τον αναμμένο πυρσό. Όταν έτρεχε μία ποσότητα νερού, τόση όση χρειαζόταν για να φτάσει το γράμμα πού ήθελαν να μεταδώσουν στα χείλη του κάδου, ο πυρσός χαμήλωνε πάλι. Βλέποντας τον πυρσό να χαμηλώνει, ο άνθρωπος πού δεχόταν το σήμα, έκλεινε κι αυτός την δικιά του βρύση. Μαζί με την στάθμη του νερού κατέβαινε και ο φελλός με το ραβδί, και έφερνε τα γράμματα στο ίδιο σημείο στους κάδους και στις δύο σκοπιές. Έτσι ο άνθρωπος πού δεχόταν το μήνυμα μπορούσε αμέσως να διαβάσει το σωστό γράμμα. ξαναγεμίζοντας τον κάδο με νερό, η δεύτερη σκοπιά σηματοδοτούσε με τον ίδιο τρόπο το γράμμα στην τρίτη σκοπιά.
ΑΚΟΥΣΤΙΚΟΣ ΤΗΛΕΓΡΑΦΟΣ
Κάποιες αναφορές μιλάνε για ειδικές μεταλλικές συσκευές (τηλεβόες) που χρησιμοποιήθηκαν απ' τον στρατό του Μεγάλου Αλεξάνδρου για ακουστικές επικοινωνίες. Η εμβέλειά τους λέγεται ότι ήταν περίπου 2.500 μέτρα. Είχαν την μορφή μεταλλικών κυκλικά αναδιπλωμένων χωνιών που αναρτώταν σε τρίποδα. Κάποιοι λένε ότι εδώ έχουμε και την πρώτη μορφή ακουστικού ραντάρ που έδινε την δυνατότητα ακρόασης μακρινών κινήσεων των εχθρών.
ΡΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗ ΖΩΗ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΧΙΜΗΔΗ
Ο Κικέρωνας αναφέρει εντυπωσιασμένος ότι ο Αρχιμήδης κατασκεύασε και χρησιμοποιούσε κάποιον μηχανισμό με τον οποίο έβρισκε ταυτόχρονα την θέση ήλιου, σελήνης και 6 πλανητών, αλλά οι περιγραφές που σώθηκαν είναι μόνο για την λειτουργία και όχι για την κατασκευή. Παρόμοιας σκοπιμότητας αλλά διαφορετικής τεχνολογίας συσκευές συναντάμε αρκετά αργότερα στην Ευρώπη την εποχή του Κοπέρνικου όταν οι τότε επιστήμονες προσπαθούσαν να φτιάξουν ένα μοντέλο κίνησης των πλανητών του ηλιακού μας συστήματος αμφισβητώντας την κίνηση της γης... Είχαν φτιάξει κάποιες εντυπωσιακά πολύπλοκες κατασκευές που όμως αδυνατούσαν να δώσουν ακρίβεια μέχρι που το ηλιοκεντρικό πλανητικό μας σύστημα ξανάγινε ευρύτερα γνωστό.
ΤΟ ΚΟΜΠΙΟΥΤΕΡ ΤΩΝ ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΩΝ
Ένα από τα πιο εντυπωσιακά ευρήματα της αρχαιότητας είναι τ ο επονομαζόμενο "Κομπιούτερ των Αντικυθήρων που τελικά μάλον αποδεικνύεται ότι είναι αστρονομικός υπολογιστής, δηλαδή κάτι σαν ένα πλανητάριο σε μικρογραφία.
Ο μηχανισμός που βρέθηκε στα Αντικύθηρα έχει πάρα πολλά μεταλλικά κυκλικά γρανάζια τοποθετημένα με τέτοιο τρόπο που να εξομοιώνεται η κίνηση κάποιων πλανητών. Ποιος και πώς το κατασκεύασε με τέτοιες αστρολογικές γνώσεις και κατασκευαστική ακρίβεια εκείνη την εποχή παραμένει μυστήριο. Η ανάλυση δείχνει ότι πρόκειται πολύ περισσότερο για αστρονομικό μηχανικό υπολογιστή και λιγότερο για έναν πιο περίπλοκο αστρολάβο.
Στον αστρολάβο υπήρχαν 27 διαφορετικά γρανάζια τα οποία κινούταν ταυτόχρονα σύμφωνα με τις επιλογές μιας χειρολαβής. Όλα βρίσκονταν σε ξύλινο κουτί με πιθανότερες διαστάσεις 33 x 17 x 10 εκατοστά. Στο εμπρός μέρος υπήρχαν δύο ομόκεντροι δίσκοι με ενδείξεις ημερομηνίας σε σχέση με την θέση του ήλιου, και ημερομηνία σε σχέση με την σελήνη. Στην πίσω όψη υπήρχαν δύο δίσκοι. Ο ένας μέτραγε μέρες του σεληνιακού μήνα αλλά και τον υπολογισμό των εκλείψεων σελήνης. Ίσως αυτά φαίνονται απλά, αλλά αντίστοιχοι υπολογισμοί απαιτούν χρήση αριθμών με έξι δεκαδικά ψηφία.
ΔΙΑΦΟΡΙΚΟ
Αλλη πρωτοποριακή τεχνική εφαρμογή ήταν η χρήση διαφορικού συστήματος κίνησης από μία είσοδο σε δύο εξόδους. Κατά την λειτουργία του διαφορικού η ταχύτητα περιστροφής της εισόδου ισούται με την διαφορά ταχυτήτων των εξόδων. Στον μηχανισμό των Αντικυθήρων το διαφορικό χρησιμοποιείται με τέτοιο τρόπο ώστε να επιτρέπει τον συσχετισμό των συνοδικών δεδομένων με τα αστρικά! Τίποτε ανάλογο δεν ξανασυναντάμε σε οποιαδήποτε μηχανική κατασκευή μέχρι τον 19ο αιώνα!
Αρκετά αργότερα, κοντά στο 1200 μ.Χ., συναντάμε παρόμοια κατασκευή από Αραβες αστρονόμους που εξελίσσοντας την επιστήμη της αστρολογίας χρησιμοποίησαν αστρολάβους παρόμοιων λειτουργιών. Τα πρώτα ρολόγια επίσης είχαν μεγάλη πολυπλοκότητα γιατί προσπαθούσαν να μετρήσουν όχι την ώρα αλλά σεληνιακές φάσεις και κινήσεις άλλων άστρων.
ΤΑΞΙΜΕΤΡΟ
Ταξίμετρο ονομαζόταν ένα ειδικό καροτσάκι που με συνδυασμό μηχανισμού γραναζιών και δεικτών κατάφερνε να μετράει με ακρίβεια την απόσταση που διένυε. Έμοιαζε σαν ένα τραπεζάκι με ρόδες που στην πάνω του επιφάνεια υπήρχαν περιστρεφόμενοι δείκτες που έδειχναν σε κατάλληλα βαθμονομημένη κλίμακα την διανυθείσα απόσταση. Θεωρείται εφεύρεση του Ήρωνα αν και δεν αποκλείεται να τελειοποιήθηκε απ' αυτόν. Πριν από αυτό για την μέτρηση μεγάλων αποστάσεων χρησιμοποιούταν οι βηματιστές, άτομα που μετρώντας τα βήματά τους υπολόγιζαν την συνολική απόσταση.
ΗΛΙΑΚΟ ΡΟΛΟΙ
Από τις πρώτες προσπάθειες εύρεσης του χρόνου ήταν τα ηλιακά ρολόγια. Μία κάθετη ράβδος έριχνε την σκιά της σε μία επιφάνεια που είχε χωριστεί σε ίσα τμήματα και ανέφερε δίπλα σε κάθε ένα την ώρα. Τα ηλιακά ρολόγια ήταν αρκετά διαδεδομένα από το 3500π.Χ.. Φτηνά κι εύκολα στην κατασκευή.
ΚΕΡΙΑ ΧΡΟΝΟΜΕΤΡΗΣΗΣ
Μια άλλη συχνά χρησιμοποιούμενη μορφή αρχαίων χρονομέτρων αρκετά διαδεδομένη σε διάφορους πολιτισμούς, ήταν κεριά με χαραγμένες διαβαθμίσεις στο ύψος τους μέσω των οποίων μετρούσαν και τον χρόνο αγόρευσης στην αγορά και στα δικαστήρια.
ΑΣΤΡΟΛΑΒΟΣ
Όποιος είχε λόγο να απαιτεί ακριβέστερο προσδιορισμό της ώρας απ' ότι του έδινε η εμπειρική παρατήρηση της θέσης του ήλιου, είχε στην διάθεσή του απλούς σχετικά αστρολάβους που τον βοηθούσαν μέρα και νύχτα να προσδιορίσει την ώρα με ακρίβεια λεπτού. Είναι ένα είδος εξαντα που με την κατάλληλη εκπαίδευση μπορούσε εκτός από την ώρα να βρίσκει κι ένα σωρό αστρολογικά στοιχεία. Κάτι τέτοιο ενδιέφερε αρκετά τους αστρονόμους και τους αστρολόγους της εποχής που έδωσαν ώθηση στην σχεδίαση και κατασκευή αστρολάβων. Σχεδόν το ίδιο κόλπο για την εύρεση της ώρας μαθαίνουν να κάνουν σήμερα οι πρόσκοποι με την βοήθεια πυξίδας.
Οι πρώτες αναφορές για την χρήση αστρολάβου είναι από τον Έλληνα αστρονόμο Ίππαρχο. Γνωστός έγινε ο αστρολάβος που χρησιμοποιούσε ο Απολλώνιος τον 3ο αιώνα αλλά και ο σφαιρικός αστρολάβος που χρησιμοποιούσε ο Εύδοξος τον 4ο αιώνα.
ΥΔΡΑΥΛΙΚΑ ΡΟΛΟΓΙΑ
Αρκετά ενδιαφέροντα και ειδικά για την εποχή τους είναι τα πρώτα ελληνικά ρολόγια που δούλευαν με νερό. Ο Αρχιμήδης και ο Κτησίβιος κατασκεύασαν αρκετά διαφορετικά μοντέλα. Χρησιμοποιούνταν για αρκετά χρόνια και βοήθησαν και τις τηλεπικοινωνίες για συγχρονισμό σε καθορισμένες ώρες της ημέρας.
Τα καλύτερα υδραυλικά ρολόγια δεν βασίζονταν απλά στην ροή του νερού μέσα από κάποιο στενό στόμιο αλλά λειτουργούσαν και με σταθερή πίεση του νερού σε ειδικά διαμορφωμένα δοχεία. Ιδιαίτερη προσοχή δινόταν στην ποιότητα και την ακρίβεια κατασκευής των στομίων απ' όπου έρεε το νερό.
ΚΛΕΨΥΔΡΑ
Από τις απλούστερες μορφές χρονομέτρων ήταν οι κλεψύδρες που λειτουργούσαν είτε με άμμο είτε με νερό. Η χωρητικότητάς τους και η διάμετρος της οπής που επικοινωνούσαν τα δύο δοχεία καθόριζε τον χρόνο. Ο Πλάτωνας μάλιστα λέγεται ότι κατασκεύασε μια κλεψύδρα που λειτουργούσε και σαν ξυπνητήρι.
ΦΑΡΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ
Εντυπωσιακή περίπτωση ρολογιών περιγράφεται στον φάρο της Αλεξανδρείας. Σχεδόν στην κορυφή του υπήρχε άγαλμα του Ποσειδώνα που με ένα μηχανισμό περιστρεφόταν και ανεβοκατέβαζε το χέρι του δείχνοντας πάντα την θέση του Ήλιου. Αλλο άγαλμα σήμαινε με μελωδικούς τόνους τις ώρες.
ΟΠΛΑ ΚΑΙ ΟΠΛΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
ΚΑΤΑΠΕΛΤΕΣ
Οι καταπέλτες ήταν μηχανές που μπορούσαν να πετάνε πέτρες, φλεγόμενα υλικά, αλλά και ακόντια και σιδερένιες μπάλες με σκοπό συνήθως την εξ' αποστάσεως καταστροφή τειχών ή και εχθρών. Λειτουργούσαν σχεδόν σαν τεράστια τόξα με μοχλικό σύστημα.
Οι βαλλίστρες είχαν παρόμοια κατασκευή με τους καταπέλτες αλλά χρησιμοποιούντο για να πετυχαίνουν με μεγαλύτερη ακρίβεια τον στόχο με ένα ή και περισσότερα ακόντια. Κατασκευαζόταν και σε φορητή μορφή σαν τόξα μεγαλύτερης ακρίβειας.
Αλλο ενδιαφέρον τύπο καταπέλτη συναντάμε πρώτη φορά στην πολιορκία της Τύρου απ' τον μέγα Αλέξανδρο. Λεγόταν στροφαλοκαταπέλτης και μπορούσε να ρίχνει μεγάλα βέλη σε απόσταση μεγαλύτερη των 180 μέτρων.
Σοβαρή εξέλιξη στους καταπέλτες και στις βαλλίστρες προσέφερε και ο Αρχιμήδης προσπαθώντας με αυτόν τον τρόπο να προφυλάξει την πόλη που ζούσε (Συρακούσες) απ' τους πολιορκητές. Τελικά σκοτώθηκε στην άλωση της πόλης.
ΠΟΛΙΟΡΚΗΤΙΚΟΙ ΚΡΙΟΙ
Οι πολιορκητικοί κριοί ήταν μηχανές σχεδιασμένες να καταστρέφουν τείχη αλλά κυρίως να σπάνε κλειστές πύλες. Υπήρχαν από την απλούστατη μορφή του κορμού δένδρού που το μετέφερε και χειριζόταν μια ομάδα στρατιωτών, μέχρι και περίπλοκα τροχήλατα οχήματα που μετέφεραν με την δύναμη ζώων μηχανισμό και στρατό μέχρι τον στόχο.
ΧΕΛΩΝΕΣ
Χελώνες ονομαζόταν ειδικά οχήματα που μετέφεραν οπλίτες ή και μηχανικούς κοντά στα πολιορκούμενα τείχη. Εκεί ανελάμβαναν συνήθως διάφορες δολιοφθορές όπως να υποσκάψουν τα τείχη δημιουργώντας υπόγεια σήραγγα. Χρειαζόταν φυσικά ιδιαίτερα καλή αντοχή στις βολές των πολιορκούμενων, όπως και επικάλυψη με δέρματα ώστε να γίνονται όσο το δυνατόν πιο άκαυστα.
ΠΟΛΙΟΡΚΗΤΙΚΟΙ ΠΥΡΓΟΙ
Πρόκειται για ξύλινους πύργους που μεταφερόταν ή και κατασκευαζόταν δίπλα στα εχθρικά τείχη ώστε να ξεπεράσουν το πρόβλημα ύψους και να προσεγγίσουν το επίπεδο των αμυνομένων. Ήταν συνήθως επενδυμένοι με δέρματα ώστε να είναι όσο το δυνατόν άκαυστοι και είχαν ανοίγματα ειδικά για τοξότες, για εφόδους και για χρήση καταπελτών. Το ύψος τους στις κατασκευές που χρησιμοποιούσε ο μέγας Αλέξανδρος έφτανε και τα 50 μέτρα!
ΓΕΡΑΝΟΙ
Μηχανισμοί γερανών χρησιμοποιούταν πολλές φορές από τους εισβολείς για να προσεγγίσουν το ύψος των τειχών με στρατό. Εντυπωσιακότερη χρήση έκανε ο Αρχιμήδης που κατάφερνε να πιάνει τα καράβια που πολιορκούσαν την πόλη του και είτε να τα ανυψώνει ανατρέποντάς τα, είτε να τα αφήνει να ξαναπέσουν από ύψος στην θάλασσα προκαλώντας τους σοβαρές ζημιές.
ΠΟΛΕΜΙΚΑ ΑΡΜΑΤΑ
Στις μάχες χρειαζόταν οχήματα με διαφορετικά χαρακτηριστικά απ' ότι για καθημερινή χρήση και το αποτέλεσμα ήταν μονοθέσια ή και διθέσια πολεμικά άρματα που σερνόταν από ένα ή και περισσότερα άλογα. Συνήθως ο αρχηγός έπρεπε να μπορεί να μετακινείται με την μέγιστη ταχύτητα όταν κάτι δεν πήγαινε καλά στην μάχη. Χρησιμοποιήθηκαν επίσης και "οχήματα μεταφοράς προσωπικού" που προσέφεραν κάλυψη στους επιτιθέμενους μέχρι να φτάσουν σε επιθυμητή για την μάχη απόσταση αποφεύγοντας τις βολές των εχθρών. Γνωστά έμειναν στην ιστορία και τα δρεπανηφόρα άρματα, περσικά κυρίως, που είχαν στερεωμένα στις ρόδες τους μακριά σίδερα κοφτερά σαν σπαθιά, ώστε όχι μόνο να είναι απρόσιτα απ' τους εχθρούς αλλά και καταστροφικά για τους παρακείμενους.
ΠΟΛΕΜΙΚΑ ΠΛΟΙΑ
Ειδικά ναυπηγημένα πλοία εξυπηρετούσαν ανάγκες μάχης. Τα περισσότερα κινούταν με την δύναμη κωπηλατών και χρησιμοποιούσαν τα πανιά για εκτός μάχης βοηθητικές μετακινήσεις. Η τριήρης π.χ. είχε στο πρόσθιο μέρος μεταλλικό έμβολο με το οποίο έπληττε τα εχθρικά πλοία. Ο στόλος των Συρακουσών είχε εξοπλισθεί με ειδικά διασκευασμένους καταπέλτες. Αλλα πλοία είχαν διασκευαστεί σε πλωτούς πολιορκητικούς πύργους για πολιορκία παραθαλάσσιων τειχών.
ΠΛΩΤΕΣ ΓΕΦΥΡΕΣ
Ο στρατός χρειαζόταν συχνά γρήγορο τρόπο διάβασης ποταμών. Ο μέγας Αλέξανδρος αναφέρεται ότι είχε κατάλληλο τεχνικό προσωπικό ώστε μπορούσε εύκολα να κατασκευάσει πλωτές "λεμβόζευκτες" γέφυρες, όπως έκανε για παράδειγμα στον Ινδό ποταμό στην περιοχή του σημερινού Οχίντ το 326 π.Χ.
ΚΑΝΟΝΙΑ
Κανόνι πρώτη φοράσυναντάμε σαν κατασκευή του Αρχιμήδη ο οποίος είχε φτιάξει σχετικό κατασκεύασμα που αν και ήταν σχετικά μικρό και φορητό, με την δύναμη του ατμού ήταν σε θέση να στείλει μια μεταλλική σφαίρα σε απόσταση περίπου 400 μέτρων. Πολύ αργότερα τα κανόνια ξαναεμφανίζονται, με πυρίτιδα πια, ακόμα πιο καταστροφικά.
ΦΛΟΓΟΒΟΛΑ
Σε ανάγλυφες παραστάσεις βωμού στην Πέργαμο απεικονίζεται η Εκάτη και η Φοίβη να κρατούν όπλο σαν σωλήνα με φλόγα στο μπροστινό του μέρος και να βάλουν εναντίων Γίγαντα. Κάτι σαν το σύγχρονο «μπαζούκα»! Τα ανάγλυφα αυτά βρίσκονται στο αρχαιολογικό μουσείο του Βερολίνου.
ΚΑΤΟΠΤΡΑ
Τα γνωστά κάτοπτρα πρωτο-χρησιμοποιήθηκαν από τον Αρχιμήδη για την πυρπόληση εξ' αποστάσεως του εχθρικού στόλου. Όταν ο Ρωμαϊκος στρατός πολιορκούσε τις Συρρακούσες, ο Αρχιμήδης κατασκεύασε κάτοπτρα με τα οποία συγκεντρώνοντας τις ακτίνες του ήλιου, έκαιγε τα πλοία των Ρωμαίων.
0 comments:
Δημοσίευση σχολίου