Πολυτέλεια για όλους αλλά με… μέτρο απολάμβαναν οι αρχαίοι Αθηναίοι, που τον Δεκαπενταύγουστο έστρωναν ένα μεγάλο τραπέζι με 100 μοσχάρια, που είχαν θυσιαστεί, να προσφέρονται στους πιστούς.
Κρέας και ψάρι στην Αθήνα, μέλας ζωμός στη Σπάρτη…
Κρέας, ψάρι, νοστιμιές με προϊόντα της γης από τη μια. Μέλας ζωμός, λιγοστά συμπληρώματα, από την άλλη. Ο πιο φτωχός Αθηναίος είχε μεγαλύτερη πολυτέλεια στη διατροφή του από τον πιο “πλούσιο” Σπαρτιάτη. Το “πλούσιος” σε εισαγωγικά, αφού η πολυτέλεια απαγορευόταν εξ ορισμού στο βασίλειο των αρχαίων “δυνατών”, ενώ στην Αθήνα επιτρεπόταν, αλλά με μέτρο. Το μέτρο της Δημοκρατίας.
Η Δημοκρατία είχε τη δική της πολυτέλεια, όπως δείχνει ο δρ Μάικλ Σκότ σε μια σειρά τηλεοπτικών επεισοδίων στο BBC. Χωρίς υπερβολές. Κοινή για όλους. Επί παραδείγματι, πολυτέλεια της Αθηναϊκής Δημοκρατίας ήταν η ομαδική εστίαση των πιστών από τα σφάγια των θυσιών κατά τις μεγάλες θρησκευτικές εορτές, όπως τα Παναθήναια.
Η εκατόμβη, έκφραση που έχει μείνει και μέχρι σήμερα, υποδηλώνει τη θυσία 100 βοών (μοσχαριών) προς τιμήν του γενεθλίου της θεάς, περί τις 15 Αυγούστου. Μετά τη θυσία, τα ζώα τεμαχίζονταν, ψήνονταν και προσφέρονταν σε όλο τον λαό για ένα τεράστιο τραπέζι.
Δεν είναι να απορεί, λοιπόν, κανείς πώς ο Δεκαπενταύγουστος έχει σήμερα αυτήν τη θέση στην Ελλάδα και στην Ορθοδοξία. Κατάλοιπο μιας κορυφαίας λαϊκής όσο και θρησκευτικής μορφής, στην ουσία δεν έχασε τη σημασία του, ακόμη και με τη δραστική αλλαγή συνθηκών. Ο δρ Σκοτ περιγράφει τη μετεξέλιξη της πολυτέλειας στους ρωμαϊκούς χρόνους, στους πρώτους χριστιανικούς, όπως και στους μεσαιωνικούς, μέσα και από τη χριστιανική θρησκεία. Εμπορικές συναλλαγές στην Αγορά, μάζεμα ελιάς και σερβίρισμα στο τραπέζι, σκηνές της καθημερινής ζωής όπως τις απεικόνισαν οι Αρχαίοι Έλληνες.
Η δημοκρατία ενωνόταν μπροστά σε ένα πιάτο από κρέας, χωριζόταν όμως μπροστά σε ένα πιάτο από ψάρι. Το ψάρι δεν ήταν πάντοτε φθηνή τροφή. Τα μεγάλα, πελαγίσια ψάρια, όπως και σήμερα, ήταν πανάκριβα και “χώριζαν” τις τάξεις ως προς τα αγαθά του “καλαθιού της νοικοκυράς”. Ο καθηγητής κάνει αναφορές σε σημεία όπου πωλούνταν ψάρια κατά την αρχαιότητα και αναφέρεται και σε άλλα στοιχεία του διαιτολογίου, τα οποία θα ήταν δυνατόν να χαρακτηριστούν πολυτελή.
Πολυτέλεια δεν υπήρχε μονάχα στη ζωή, στις μεγάλες κατοικίες με τα ακριβά αγγεία και αγάλματα, αλλά και μετά θάνατον.
Κάποιοι έφτιαχναν πολυτελείς κατασκευές επάνω από μνήματα.
Ο Κεραμεικός, που ήταν το μεγαλύτερο νεκροταφείο της αρχαίας Αθήνας, δίνει χαρακτηριστικά παραδείγματα. Επιτάφια σήματα θα είχαν κοστίσει προϋπολογισμούς οικογενειών για πολλά χρόνια και άλλα ήταν ταπεινά και ανάλογα με την κοινωνική τάξη του θανόντος.
ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΧΡΥΣΑΦΙ
Η πολυτέλεια στον δημόσιο βίο είναι κάτι διαφορετικό. Σκεύη και δηλωτικά της εξουσίας από πολύτιμο μέταλλο δεν έχουν βρεθεί σε ανασκαφές. Πολύ απλά, επειδή δεν υπήρχαν. Δεν ήταν συμβατά με τις δημοκρατικές αντιλήψεις της Αθήνας, αλλά ούτε και με τις ολιγαρχικές της Σπάρτης. Η μεγάλη διαφορά παρουσιάζεται στους Μακεδόνες βασιλείς. Το παράδειγμα από τα ευρήματα του Μανώλη Ανδρόνικου στους βασιλικούς τάφους της Βεργίνας, είναι χαρακτηριστικό: χρυσά στεφάνια και αργυρά σκήπτρα για τον ηγεμόνα Φίλιππο τον Β’, καθώς και χρυσή λάρνακα για τα οστά του. Ο δρ Σκοτ στέκεται ιδιαίτερα στη Βεργίνα, όπου και οι αρχαίες Αιγές, και αναλύει τα εκθέματα του τοπικού μουσείου.
“ΑΒΡΟΣ”
Οι αρχαίοι Αθηναίοι είχαν τη λέξη “αβρός” για τη σπάταλη πολυτέλεια των Περσών και τη λέξη τρυφηλός για τον πολυτελή τρόπο ζωής ανθρώπων όπως π.χ. ο Αλκιβιάδης.
0 comments:
Δημοσίευση σχολίου