ΕΝΑ ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΟ ΒΙΝΤΕΟ

Το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο απαγόρευσε να παιχτεί στην τηλεόραση το σποτ των Ελλήνων αρχαιολόγων.

Ας το παίξουν όλα τα μπλογκς κι ας το διασπείρουμε μεταξύ μας για να το μάθουν όλοι παρακάμπτοντας την εξουσία που ξεπουλά τη χώρα κι αφήνει να αλωνίζουν οι πάσης φύσεως κλέφτες στην επικράτεια της.



Το βίντεο συνοδεύεται από ένα μήνυμα της Δήμητρας Κουτσούμπα, μέλους του ΣΕΑ και πρόεδρο του ΔΣ ΥΓ.
Το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο τάχθηκε κατά της προβολής από την τηλεόραση του τηλεοπτικού σποτ του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων που γυρίστηκε στο πλαίσιο της διεθνούς καμπάνιας του για την προστασία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. (σ.σ.

Κατά την ταπεινή μου γνώμη, το βίντεο είναι σπουδαίο και απόλυτα εύστοχο.
Βέβαια, είναι πολύ καλό για την ελληνική τηλεόραση.) Σας έχει τύχει ποτέ να αισθάνεστε ότι ζείτε μια εξωπραγματική στιγμή, μια στιγμή που ενώ είστε εκεί είναι σαν να μη βρίσκεστε στη θέση σας, αλλά να πετάτε σαν ένα πουλί και να βλέπετε τον εαυτό σας από ψηλά και να πιστεύετε ότι όσα διαδραματίζονται υπάρχουν σε ένα παράλληλο σύμπαν ;

Έτσι ακριβώς αισθάνθηκα καθισμένη στα πρώτα έδρανα πίσω από το τραπέζι του ΚΑΣ, καθώς υποβλήθηκα σε ένα νέου τύπου μαρτύριο, το μαρτύριο μην πεις αυτά που πραγματικά πιστεύεις, δείξε την καλή σου διαγωγή όσο κι αν εδώ μέσα ποδοπατούν τη λογική. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή… Εν αρχή ην η διεθνής καμπάνια του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς από τις περικοπές σε κονδύλια και προσωπικό.

Η καμπάνια ξεκίνησε μετά το χτύπημα στο παλαιό Μουσείο της αρχαίας Ολυμπίας, τη σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι της υποβάθμισης της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, της μη αναγνώρισης του αναντικατάστατου της πολιτιστικής κληρονομιάς, της άγνοιας κινδύνου που οδηγούσε τον πρώην Υπουργό ΥΠΠΟΤ κο Γερουλάνο να επαίρεται (σε εγχώρια και διεθνή μίντια) ότι το Υπουργείο του λειτουργεί με τον μισό προϋπολογισμό.

Επειδή οι αρχαιολόγοι που εργαζόμαστε στο Υπουργείο Πολιτισμού αναγνωρίζουμε ότι η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς δεν γίνεται για μας, αλλά για το σύνολο της κοινωνίας, θελήσαμε να γυρίσουμε ένα τηλεοπτικό σποτ με το απλό μήνυμα ότι η ίδια η κοινωνία πρέπει να ευαισθητοποιηθεί για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, της ίδιας της ιστορίας της, κόντρα στις σειρήνες «τώρα κρίση έχουμε, λεφτά για μάρμαρα θα δίνουμε»;

Το σενάριο πάει κάπως έτσι: ένα κοριτσάκι επισκέπτεται με τη μητέρα του το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, απομακρύνεται από κοντά της, περιφέρεται στις αίθουσες του Μουσείου, βρίσκεται μπροστά στην Κόρη Φρασίκλεια, υπάρχει μια κρυφή συνομιλία μεταξύ τους, το κοριτσάκι χαμογελά. Ένα χέρι απότομα τραβά το κορίτσι σαν να το απαγάγει. Πέφτει καρτέλα: ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΜΕΛΛΟΝ. Στην επόμενη σκηνή, το κορίτσι είναι στη θέση του, λείπει όμως από τη βάση της η Φρασίκλεια, που τελικά έχει «απαχθεί».
Επόμενη καρτέλα : ΧΩΡΙΣ ΠΑΡΕΛΘΟΝ. Και καταλήγει: Τα μνημεία δεν έχουν φωνή, εσύ έχεις. Ο συμβολισμός εύληπτος: το κοριτσάκι συμβολίζει το μέλλον, το άγαλμα συμβολίζει το παρελθόν, την ιστορική μνήμη. Αν σου στερήσουν το παρελθόν, θα πρέπει να πονέσεις σαν να σου στερούν το μέλλον. Οι φιλόξενες αίθουσες του Μουσείου (στην πρώτη σκηνή) έχουν γίνει απόκοσμες (στην τελευταία σκηνή) για να είναι προφανές ότι η σκηνή απαγωγής του κοριτσιού και του αγάλματος είναι συμβολική. Η προβολή του σποτ στην τηλεόραση απαγορεύτηκε χτες από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (κατά πλειοψηφία).

Δεν ξέρουμε ακόμη την επίσημη αιτιολογία ή το τελικό «σκορ» υπέρ-κατά, άλλωστε ήταν αργά και οι δημοσιογράφοι είχαν ήδη εγκαταλείψει την αίθουσα. Αυτά που γνωρίζουμε όμως είναι οι ερωτήσεις που έγιναν στα μέλη του ΔΣ που παραβρέθηκαν στη συνεδρίαση για να παρουσιάσουν το σποτ.

Ούτε λίγο ούτε πολύ τα μέλη του ΚΑΣ που πήραν το λόγο είχαν «διαβάσει» μόνο την κυριολεξία της εικόνας (βία στο παιδί, εξαφάνιση αγάλματος, δεν υπάρχουν φύλακες στην αίθουσα -sic!…) και είχαν «δει» το ανάποδο μήνυμα. Τον διασυρμό της χώρας, το μήνυμα ότι στα ελληνικά μουσεία ο καθένας μπορεί ανενόχλητος να κλέψει ένα άγαλμα ή να απαγάγει ένα παιδί (θυμήθηκα το μπαμπά μου, που πίστευε ότι οι δίσκοι του heavy metal αν παιχτούν ανάποδα μεταδίδουν σατανιστικά μηνύματα, αλλά ο μπαμπάς μου τουλάχιστον δεν μυρίζει μούχλα και καμαρίλα, αφήστε που μου μαθε να λέω την αλήθεια κι αυτό με κυνηγάει σε όλη μου τη ζωή…). Αιώνες συμβολισμού στην τέχνη έχουν πάει περίπατο, τα πάντα είναι «κυριολεκτικά».

Επίσης, αλγεινή εντύπωση τους προξένησε το γεγονός ότι το μήνυμα είναι σοκαριστικό, μιας και η κοινωνία που ζούμε είναι αγγελικά πλασμένη κι όταν με απειλή όπλων έδεσαν τη φύλακα και άδειασαν το παλαιό Μουσείο της Ολυμπίας, δεν αισθανθήκαμε όλοι σοκαρισμένοι αλλά απολύτως ψύχραιμοι συνεχίσαμε να πίνουμε το τσάι μας. Ούτε είναι ευρέως διαδεδομένο στην κινηματογραφική παιδεία (και στην τηλεοπτική μας εποχή) το εύρημα μιας δυνατής εικόνας που τραβάει την προσοχή προκαλώντας ένα έντονο συναίσθημα για να μπορέσει να περάσει το μήνυμα που θέλει.

Όλα αυτά διανθισμένα με πολλή ξινίλα για το ότι δεν είναι μόνο ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων που ενδιαφέρεται για την πολιτιστική κληρονομιά –μα δεν απαγόρευσε ο ΣΕΑ σε όλους τους υπόλοιπους να βγάλουν άλλα 10 σποτ και 200 αφίσες για το ίδιο θέμα, το ΚΑΣ απαγόρευσε στον Σύλλογο να προβάλλει το μήνυμά του! Πράγματι, το συγκεκριμένο μήνυμα και τηλεοπτικό σποτ θα μπορούσε και θα έπρεπε να ήταν παραγωγή του ίδιου του Υπουργείου Πολιτισμού (νυν Γραμματείας), που γνωρίζει πολύ καλά την αύξηση των λαθρανασκαφών σε όλη τη χώρα, που έχει ευθύνη για την προστασία της κληρονομιάς, που θα ‘πρεπε να έχει ως πρώτο μέλημα να διατηρεί ζωντανή την ιστορική μνήμη σε αυτή την παράξενη (να το πω κομψά) εποχή.

Σε μια άλλη χώρα, όχι πολύ διαφορετική από τη δική μας, το Ιταλικό Υπουργείο Πολιτισμού ανέλαβε το ίδιο καμπάνια ευαισθητοποίησης του κοινού ενάντια στην αρχαιοκαπηλία, παρουσιάζοντας σημαντικά αγάλματα από Μουσεία της Ιταλίας με κάποια μέλη τους να έχουν εξαφανιστεί (παραποίηση αρχαιοτήτων και ασέβεια στα μνημεία, άραγε;). Ακόμη και στη δική μας χώρα, η εξαίρετη περιοδική έκθεση «Αρχαιοκαπηλεία ΤΕΛΟΣ» που παρουσιάζεται και αυτές τις μέρες στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, δεν διστάζει να δείξει αγάλματα με καλυμμένα μάτια, ή μέσα σε σακιά, δείχνοντας τη βία που συνιστά η αρχαιοκαπηλεία (ευτυχώς πήρε έγκριση από το Κεντρικό Συμβούλιο Μουσείων, χωρίς να θεωρηθεί σοκαριστική).

Αν δεν θεωρήσουμε λοιπόν ότι άνθρωποι εγγράμματοι δεν γνωρίζουν την έννοια της καλλιτεχνικής σύμβασης ή του συμβολισμού, τι μένει; Η «κατηγορία» ότι το τηλεοπτικό μήνυμα του ΣΕΑ ήταν «πολιτικό» -και ως γνωστόν δεν επιτρέπεται να μπλέκονται οι αρχαιότητες με πολιτικά παιχνίδια (εξαιρούνται οι εκάστοτε πολιτικές ηγεσίες μάλλον). Ωχ, μας πιάσανε! Πράγματι, το μήνυμα ήταν πολιτικό: Χωρίς παρελθόν δεν υπάρχει μέλλον. Όχι κομματικό, όχι συνδικαλιστικό, αλλά βαθιά πολιτικό. Γιατί είναι όντως πολιτικό θέμα το αν προστατεύεις και πώς την πολιτιστική κληρονομιά, το αν θεωρείς ότι η κοινωνία είναι κοινωνός αυτής της προστασίας, ή το αν κλείνεσαι στο καβούκι σου, διεκπεραιώνεις τα έγγραφα που σου ζητάνε για αν είσαι «παραγωγικός» υπάλληλος και δεν ανακατεύεσαι εκεί που δεν σε σπέρνουνε, περιμένοντας ότι όσο πιο λίγο ενοχλείς τόσο λιγότερο θα σε ενοχλήσουν.

Είναι πολιτικό θέμα εντέλει, αν έχεις άποψη για το αντικείμενο της εργασίας σου όντας δημόσιος υπάλληλος, αν πιστεύεις ότι η παραγω γή πολιτισμού σε αυτή τη χώρα δεν είναι κάτι που τέλειωσε το 1830, αν πιστεύεις (και το κάνεις πράξη) ότι ο πολιτισμός χρειάζεται στην ολότητά του πνοή και ορμή και μπορεί να αλλάξει την κοινωνία, την οικονομία, τον κόσμο ολόκληρο. Πράγματι, πρόκειται για μια βαθιά πολιτική διαφωνία. Κι αυτή είναι που ενοχλεί. Και μια βαθιά υποκρισία, όμως. Για όλους αυτούς που κατηγορούν όποιον έχει αιτήματα που αφορούν το μισθό του ως «συνδικαλιστική συντεχνία», όταν όμως ένας Σύλλογος πάει να μιλήσει για το περιεχόμενο της δουλειάς του, τότε του το απαγορεύουν. Γιατί αυτό, είναι ακόμη πιο επικίνδυνο. Γιατί αν μαθευτεί ότι τα αρχαία κινδυνεύουν (από το σποτ του ΣΕΑ θα μαθευτεί, γιατί δεν το ‘μαθε ο κόσμος όλος όταν κλέψανε την Πινακοθήκη μες στη μέση της Αθήνας…), πώς θα προχωρήσουμε στις επόμενες εφεδρείες, απολύσεις, εξωθήσεις ;

Οι αρχαιολόγοι είναι «καλοί» όταν μπορούν να γίνονται εύκολος στόχος: οι κολλημένοι, οι άρρωστοι, οι παρωχημένοι, που βάζουν εμπόδια στην «ανάπτυξη» του τόπου (λέγε με: τσιμέντο να γίνει και το φυσικό και το πολιτιστικό περιβάλλον). Τότε, όποτε θέλουμε τους βγάζουμε μπροστά (άμα χρειάζεται μια εργολαβία να καθυστερήσει τάχα μου για να ζητήσει παραπάνω λεφτά από το δημόσιο: φταίνε οι αρχαιολόγοι) κι όταν δεν χρειάζεται τους κάνουμε πέρα (όταν εγκαθιστούμε ξενοδοχεία, λιμάνια, δρόμους, ανεμογεννήτριες, Ολυμπιακά έργα μέσα ή δίπλα σε αρχαιολογικούς χώρους, τότε είναι περιττοί).

Ποιος ο λόγος λοιπόν να χαλάσουμε στην κοινωνία την εικόνα των «χρήσιμων ηλίθιων» που έχουμε εντέχνως καλλιεργήσει επί χρόνια; Δεν αξίζει, παρά μόνο για την ιστορία, να αναφερθούμε σε παρατηρήσεις περί εικόνων άσκησης βίας σε παιδιά και της σχετικής νομοθεσίας, μιας και το αρμόδιο ΕΣΡ είχε ήδη εγκρίνει το σποτ από τη σκοπιά της νομοθεσίας αυτής (όπως έχει εγκρίνει και πολύ πιο «βίαια» σποτ της UNICEF, της Διεθνούς Αμνηστίας κ.λπ.) και είχε κατανοήσει το νόημά του, αφού έδινε άδεια να προβληθεί δωρεάν ως τηλεοπτικό μήνυμα που «ευαισθητοποιεί την κοινή γνώμη για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς».

Όπου όμως δεν φτάνει η λογοκρισία του ΕΣΡ, φτάνει η υποκρισία του ΚΑΣ… Κα Πρόεδρε του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου και ΓΓ Πολιτισμού κα Μενδώνη, κάντε κάτι καλό για το κύρος του Συμβουλίου. Τουλάχιστον γράψτε στην αιτιολογία απόρριψης στου σποτ το ότι «εμπεριέχει πολιτικό μήνυμα».

Έτσι τουλάχιστον θα γλιτώσετε τα παρόντα μέλη του ΚΑΣ από το να πρέπει να υπερασπιστούν την έλλειψη καλλιτεχνικής παιδείας που επιμελώς εμφάνισαν για τις ανάγκες αυτής της απόφασης. Ζητώ δημόσια συγνώμη από όλους τους συντελεστές του σποτ, επαγγελματίες και ερασιτέχνες, μέλη και φίλους του ΣΕΑ, που δούλεψαν αφιλοκερδώς και με όλη τους την καρδιά για να δημιουργηθεί ένα τόσο άρτιο καλλιτεχνικό αποτέλεσμα χωρίς λεφτά και χωρίς ανταλλάγματα. Για τη χαρά της δουλειάς και γιατί πίστεψαν ότι με αυτόν τον τρόπο βοηθούσαν σε έναν κοινό σκοπό. Κοινό για ποιους ; αναρωτιέμαι πλέον…

Δέσποινα Κουτσούμπα
μέλος του ΣΕΑ και Πρόεδρος του ΔΣ ΥΓ.

Όλα τα παραπάνω απηχούν προσωπικές απόψεις (γι΄ αυτό άλλωστε και είναι ενυπόγραφα) και όχι τις απόψεις κάθε μέλους του ΔΣ του Συλλόγου, μέλη που και εγγράμματα είναι και τις απόψεις τους μπορούν να διακινήσουν προφορικά ή γραπτά

Posted in: