ΖΩΜΙΝΘΟΣ

Η κρητική φιλοξενία ήταν η αιτία να αποκαλυφθεί ένα από τα σπουδαιότερα αρχαιολογικά ευρήματα της ελληνικής ιστορίας!
Το 1982 λοιπόν ο σπουδαίος αρχαιολόγος Γιάννης Σακελλαράκης, (ο οποίος δυστυχώς απεβίωσε στις 28/10/2010) είχε συμμετάσχει σε ανασκαφές και στο Ιδαίον Άντρον, (η σπηλιά στον Ψηλορείτη δυτικά του χωριού Ανώγεια που με βάση τον μύθο γεννήθηκε ο Δίας), μιλάει τυχαία με έναν Ανωγειανό βοσκό, ο οποίος του προτείνει να τον φιλέψει στο μιτάτο (πέτρινο κτίσμα στον βοσκότοπο) του. Όταν ο Σακελλαράκης τον ρώτησε πού βρίσκεται το μιτάτο του για να έρθει κάποια άλλη μέρα, ο Ανωγειανός βοσκός του απαντάει: «στη Ζώμινθο!»


Αμέσως ο έμπειρος αρχαιολόγος κατάλαβε ότι κάτι σημαντικό κρύβει η περιοχή Ζώμινθος με το προελληνικό όνομα που του ανέφερε ο βοσκός. Την επομένη κιόλας μέρα θα πάει στη Ζώμινθο και θα επιβεβαιώσει ό,τι είχε υποπτευθεί: μία μινωική εγκατάσταση σε υψόμετρο 1.200 μέτρων με κατάλοιπα των κτιρίων ορατά ανάμεσα στη βλάστηση. Ποτέ δεν είχε βρεθεί ως τώρα ένα τόσο μεγάλο οικοδόμημα της μινωικής εποχής τόσο καλά διατηρημένο και σε τέτοιο υψόμετρο.
Η Ζώμινθος αποτελεί μια μινωική μοναδικότητα. Πρόκειται για ένα οικοδόμημα διώροφο (ή ίσως και τριώροφο) έκτασης 1.360 τ.μ. το οποίο είναι κτισμένο με την τοπική γκρίζα πέτρα. Η χρήση αυτού του οικοδομικού υλικού διαφοροποιεί το κτίριο αυτό από τα ανάκτορα της Φαιστού και της Κνωσσού, τα οποία είναι χτισμένα από πωρόλιθο, αλλά ταυτόχρονα βοηθά στην καλύτερη διατήρησή του.
Είναι ένα τεράστιο και πολυτελές κτίριο, με πολύ καλή διατήρηση τόσους αιώνες, το οποίο από περίπου 80 δωμάτια, ανάμεσα στα οποία αποθήκες κι εργαστήρια και είναι η πρώτη μινωική εγκατάσταση στα βουνά. Όλα δείχνουν ότι πρόκειται για σημαντικό οικονομικό, θρησκευτικό και παραγωγικό κέντρο.
Σημαντικό να πούμε είναι ότι το κτίριο αυτό, ήταν τόσο ποικίλα εξοπλισμένο και διαμορφωμένο, ώστε μπορούσε να έχει αυτονομία για μήνες σε περίπτωση αποκλεισμού από χιόνια η ακόμη και από εχθρούς!
Σύμφωνα με τις ως τώρα ενδείξεις στο κτίριο της Ζωμίνθου έχουν εντοπιστεί τρεις χρονικές φάσεις. Η πρώτη συμπίπτει με την ίδρυσή του περίπου το 1900 π.Χ., η δεύτερη περίπου το 1600 π.Χ. με την ακμή του και αργότερα με την καταστροφή του από το σεισμό της, και τέλος κατά το 1400 π.Χ. με ένα άλλο οικοδόμημα σε μικρή απόσταση κτισμένο από τους Μυκηναίους. Μετά το σεισμό, ακολούθησε πυρκαγιά κι έτσι προκλήθηκε η κατάρρευση των ορόφων του κτίσματος.
Σύμφωνα με τον Όμηρο ο Μίνωας ανέβαινε κάθε εννέα χρόνια στο ιερό Ιδαίον Άντρον του Ψηλορείτη (όπου είχε γεννηθεί ο Δίας) προκειμένου να πάρει από το θεό τους νόμους για να κυβερνήσει. Μαζί του ανέβαιναν και οι Μινωίτες ως προσκυνητές. Ο συντομότερος δρόμος προς το ιερό σπήλαιο του Δία είναι αυτός της Κνωσσού, ο οποίος περνάει από τη Ζώμινθο.

ο αρχαιολόγος Γ. Σακελλαράκης

Ο Γ. Σακελλαράκης πίστευε ότι το κτίριο της Ζωμίνθου ήταν ένας σταθμός προς το Ιδαίον Άντρον και ότι εάν όντως ισχύει ο μύθος για τον Μίνωα, το ερώτημα είναι αν ο μεγάλος σεισμός που κατέστρεψε τη Ζώμινθο έγινε τον πρώτο χρόνο ή τον τελευταίο. Με άλλα λόγια αν στη Ζώμινθο προετοίμαζαν την υποδοχή του βασιλιά έχοντας γεμάτες τις αποθήκες τους ή αν είχε ήδη περάσει και φύγει, παίρνοντας μαζί του όλα τα αγαθά.

Πολλά από τα ευρήματα που ανακαλύφθηκαν κατά την ανασκαφή, εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου.

Το δυστυχημα είναι ότι ο Γ. Σακελλαράκης έφυγε το 2010 από κοντά μας. Βέβαια, την ανασκαφή συνεχίζει με το ίδιο πάθος η ομάδα του υπό την καθοδήγηση της συζύγου του Ζωής Σακελλαράκη. Οπως όμως σε κάθε ανασκαφή, η ανάγκη χρηματοδότησης είναι μεγάλη και τα κόστη πολύ υψηλά.

Οι αρμόδιες Αρχές κάνουν προσπάθεια να επιταχυνθούν οι ανασκαφές και να βρεθούν οι σχετικοί πόροι, όμως θεωρώ ότι είναι λυπηρό να μην υπάρχει στον χώρο ανασκαφής έστω μία πινακίδα που να αναφέρεται στην τεράστια αυτή ανακάλυψη που κάποιοι λένε πως ίσως είναι μεγαλύτερη κι από αυτήν του παλατιού της Κνωσσού.

Posted in: