ΜΕΣΩ ΙΤΑΛΙΑΣ ΟΙ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΔΙΣΤΟΜΟΥ

Με μια ιστορική απόφαση ιταλικό δικαστήριο δικαιώνει τους συγγενείς θυμάτων της ναζιστικής θηριωδίας στο Δίστομο, ανοίγοντας τον δρόμο για την καταβολή των γερμανικών αποζημιώσεων.

Σύμφωνα με πληροφορίες, το ανώτατο δικαστήριο της Ιταλίας απέρριψε αίτηση που είχε καταθέσει η Γερμανία, κατά της ευνοϊκής απόφασης του Εφετείου της Φλωρεντίας. Το 2007 το Εφετείο της Φλωρεντίας είχε κρίνει ότι ....ακίνητα της Γερμανίας που βρίσκονται σε ιταλικό έδαφος, μπορούν να κατασχεθούν ώστε να αποζημιωθούν οι συγγενείς των εκτελεσθέντων.

Μάλιστα, η υπόθεση έχει μεταφερθεί στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, κατόπιν προσφυγής της Γερμανίας, ενώ η Ελληνική Πολιτεία έχει ήδη αποστείλει στοιχεία στη Χάγη, προκειμένου να υποστηρίξει τους ισχυρισμούς των συγγενών των θυμάτων στο Δίστομο.

Και ενώ η Ιταλία δικαίωνε τους κατοίκους του Διστόμου, στην Ελλάδα, Γερμανοί πολίτες, συγκεντρώθηκαν στη γερμανική πρεσβεία στο Κολωνάκι ζητώντας την καταβολή των γερμανικών αποζημιώσεων στην Ελλάδα.

Ωστόσο, ο Γερμανός πρόξενος στην Αθήνα τόνισε ότι δεν τίθεται θέμα γερμανικών αποζημιώσεων, λέγοντας ότι η Γερμανία αναγνωρίζει μόνο το ηθικό κομμάτι της σφαγής του Διστόμου.

Η Σφαγή στο Δίστομο
Στο Δίστομο του νομού Βοιωτίας έγινε κατά τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο μια εκ των μεγαλύτερων σφαγών αμάχων από τις στην Ελλάδα Γερμανικές κατοχικές δυνάμεις.

Στις 10 Ιουνίου του 1944 ο Fritz Laufenbach, λοχαγός των SS του 2ου λόχου του 1ου τάγματος του 7ου τεθωρακισμένου συντάγματος της αστυνομίας SS, έλαβε διαταγή να μετακινήσει τον λόχο του από την Λειβαδιά προς το Δίστομο, Στείρι και Κυριάκι με σκοπό τον εντοπισμό ανταρτών στην δυτική πλευρά του Ελικώνα.

Ταυτόχρονα ο 10ος και 11ος λόχος του 3ου τάγματος από την Άμφισσα κατευθυνόταν προς το Δίστομο για να συναντήσουν τον 2ο λόχο.

Οι 3 λόχοι συναντήθηκαν χωρίς να έχουν εντοπίσει αντάρτες εκτός από 18 παιδιά που κρύβονταν σε γύρω στάνες. Έξι από τα παιδιά που προσπάθησαν να δραπετεύσουν εκτελέστηκαν.

Οι Γερμανοί μπήκαν στο Δίστομο και εκφοβίζοντας τους χωρικούς έμαθαν ότι υπήρχαν αντάρτες στο Στείρι. Ο 2ος λόχος κατευθύνθηκε προς τα εκεί και στην θέση Λιθαράκι ,περιοχή του Στειρίου έπεσε σε ενέδρα των ανταρτών του 11ου λόχου του 3ου τάγματος του 34ου συντάγματος του ΕΛΑΣ.

Η μάχη του Στειρίου ήταν σκληρή και κράτησε περίπου μέχρι τις δύο το μεσημέρι αναγκάζοντας τους Γερμανούς σε οπισθοχώρηση . Οι απώλειες των Γερμανών ήταν περίπου 40 νεκροί και των ανταρτών

Τα αντίποινα για την οπισθοχώρηση
Μετά την μάχη οι Γερμανοί μπήκαν στο Δίστομο και σε αντίποινα για τις απώλειές τους άρχισαν την σφαγή όσων κατοίκων έβρισκαν στο χωριό. Η μανία τους ήταν τόσο μεγάλη, ώστε δεν ξεχώριζαν από το μακελειό ούτε τα γυναικόπαιδα ούτε τους ηλικιωμένους. Τον ιερέα του χωριού τον αποκεφάλισαν, βρέφη εκτελέστηκαν και γυναίκες βιάστηκαν πριν θανατωθούν.

Η σφαγή σταμάτησε μόνον όταν νύχτωσε και αναγκάστηκαν να επιστρέψουν στην Λειβαδιά, αφού πρώτα έκαψαν τα σπίτια του χωριού. Οι εκτελέσεις συνεχίστηκαν και κατά την επιστροφή των Γερμανών στην βάση τους, καθώς σκότωναν όποιον άμαχο έβρισκαν στον δρόμο τους.

Οι νεκροί του Δίστομου έφτασαν τους 228, εκ των οποίων οι 117 γυναίκες και 111 άντρες, ανάμεσά τους 53 παιδιά κάτω των 16 χρόνων. Η μαρτυρία του απεσταλμένου του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού Eλβετού George Wehrly ο οποίος έφτασε στο Δίστομο μετά λίγες μέρες μιλάει για 600 νεκρούς στην ευρύτερη περιοχή.

Ένας από τους επικεφαλής που θεωρήθηκε υπεύθυνος για την σφαγή στο Δίστομο Χανς Τσάμπελ (Hans Zampel) μετά το τέλος του πολέμου συνελήφθη στην Γαλλία και εκδόθηκε στην Ελλάδα. Στην πορεία ζητήθηκε η μεταφορά του στην Γερμανία για τις εκεί έρευνες όπου και παρέμεινε. Σύμφωνα με κάποιες πληροφορίες ζει ως σήμερα ελεύθερος

Ο λοχαγός των SS Φριτς Λάουτενμπαχ (Fritz Lautenbach) είναι ο άνθρωπος που εκτέλεσε την εντολή και συνέταξε την σχετική ψευδή αναφορά. Η αναφορά του Lautenbach αμφισβητήθηκε άμεσα από τον επίσης αυτόπτη μάρτυρα της μυστικης αστυνομίας, Georg Koch

Ο Αργύρης Σφουντούρης καταθέτει τη συγκλονιστική μαρτυρία του σε ελβετικό ντοκυμαντέρ.

Πριν από περίπου 10 χρόνια ο ελβετός σκηνοθέτης Στέφαν Χάουπτ αποφάσισε να ανεβάσει την «Ασκητική» του Νίκου Καζαντζάκη στη Ζυρίχη. Χρειαζόταν έναν Ελληνα, όχι απαραιτήτως ηθοποιό, για να διαβάσει αποσπάσματα του έργου.

Συναντήθηκε με τον Αργύρη Σφουντούρη, ο οποίος, συμπτωματικά, ήταν ο μεταφραστής της «Ασκητικής» στα γερμανικά. Ο Χάουπτ γνωρίστηκε καλύτερα μαζί του. Εμαθε ότι στις 10 Ιουνίου 1944 ο τετράχρονος τότε Σφουντούρης επέζησε από τη σφαγή των 218 κατοίκων του Διστόμου από τις γερμανικές δυνάμεις κατοχής.

Ο Αργύρης έχασε όλη την οικογένειά του (λόγος για τον οποίο ο ίδιος δεν έκανε ποτέ οικογένεια). Κατέληξε σε ορφανοτροφείο της Ελβετίας και κατάφερε να γίνει σπουδαίος επιστήμονας στα Μαθηματικά και στην Αστροφυσική, χωρίς ποτέ να σταματήσει τον αγώνα για τη δικαίωση των θυμάτων του Διστόμου, η οποία δεν έχει έρθει ακόμη. Ο Χάουπτ αποφάσισε να γυρίσει ένα ντοκυμαντέρ που θα τιμούσε όχι μόνο τον Σφουντούρη αλλά όλους εκείνους που είχαν παρόμοια βιώματα στην παιδική ηλικία τους και οι οποίοι τελικά κατάφεραν να επιβιώσουν. Ετσι δημιουργήθηκε το «Ενα τραγούδι για τον Αργύρη», με το οποίο ο Αργύρης Σφουντούρης χρησιμοποιεί τη δική του μικρή ιστορία ως ασπίδα για την προστασία της ευρύτερης Ιστορίας, η οποία «κινδυνεύει να διαστρεβλωθεί», όπως μας είπε στη συνάντηση που είχαμε πριν από λίγες ημέρες μαζί του.

- Ηταν εύκολο να μιλήσετε για το τραγικό παρελθόν σας μπροστά στον φακό;

«Χρειάστηκε λίγη προσπάθεια για να ανοιχτώ, γιατί το θέμα είναι δύσκολο και προσωπικό. Η δική μου ιστορία όμως ήταν απλώς η μαγιά για κάτι ευρύτερο. Θεώρησα αναγκαίο να γίνει γνωστό το γεγονός της σφαγής του Διστόμου, γιατί στην Ελλάδα μπορεί να το γνωρίζουν, όχι όμως και στη Γερμανία, όπου αποφεύγουν να συζητήσουν για αυτά τα θέματα, με αποτέλεσμα η Ιστορία να διαστρεβλώνεται. Τα εγκλήματα πολέμου δεν πρέπει να αποκαλούνται απλώς “πολεμικά γεγονότα” ή “μάχες”. Είναι ανεπίτρεπτο η σφαγή του Διστόμου να θεωρείται μάχη μεταξύ ελλήνων ανταρτών και γερμανικών στρατευμάτων κατοχής. Λες και δεν υπάρχουν νόμοι ή οι συνθήκες της Γενεύης και της Χάγης, που όχι μόνο απαγορεύουν την εκτέλεση άμαχου πληθυσμού, αλλά επιβάλλουν στις κατοχικές δυνάμεις να προστατεύουν τους κατακτημένους. Αυτές τις συνθήκες, που ούτε καν ο Χίτλερ δεν καταπάτησε, τις ακυρώνει με τη δικογραφία της η σημερινή Γερμανία λέγοντας ότι δεν υπάρχει νομοθεσία για την αποζημίωση των θυμάτων του Διστόμου».

- Πού αποδίδετε αυτή την προσπάθεια αποσιώπησης της αλήθειας;

«Στην κακή συνείδηση. Η πλειονότητα του γερμανικού λαού το 1945 ήταν άνθρωποι που, είτε ενεργά είτε παθητικά, είχαν υποστηρίξει το καθεστώς του Χίτλερ. Μπορεί να εκτελέστηκαν κάποιοι στη Νυρεμβέργη, στη Γερμανία όμως κυριαρχούσαν ακόμη οι ναζί. Αυτοί επηρέασαν την πολιτική της μεταπολεμικής Γερμανίας». - Πολλές πρόσφατες γερμανικές ταινίεςκυρίως ντοκυμαντέρ- παρουσιάζουν μια μάλλον αρνητική για τους Γερμανούς εικόνα εκείνης της εποχής.Δεν συμφωνείτε ότι στη Γερμανία γίνεται αυτοκριτική; «Το πρόβλημα με τη Γερμανία είναι ότι υπάρχει μόνο μια μειονότητα αποτελούμενη από ιστορικούς, καλλιτέχνες και νομικούς, οι οποίοι ασχολούνται εντατικά με το θέμα διακηρύσσοντας την αλήθεια. Ολοι αυτοί οι άνθρωποι δεν ξεπερνούν τις 80.000 σε ένα σύνολο 80 εκατομμυρίων. Η επίσημη Γερμανία και μαζί της η μεγάλη πλειονότητα του γερμανικού λαού επιθυμούν τη διάψευση- την “τελειωτική γραμμή”, όπως την αποκαλούν. Να κλείσει το θέμα οριστικά. Αυτό λέγεται αποσιώπηση της πραγματικότητας. Το 1994, στην 50ή επέτειο της σφαγής του Διστόμου, οργανώσαμε στο πολιτιστικό κέντρο των Δελφών ένα συνέδριο ειρήνης καλώντας επιστήμονες από την Ελλάδα και τη Γερμανία για μια συζήτηση με στόχο την αποφυγή παρόμοιων περιστατικών στο μέλλον και τη διδαχή των ορίων της υπακοής των στρατιωτών. Διότι, κακά τα ψέματα, οι Γερμανοί στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο είχαν μεταμορφωθεί σε κτήνη, όπως στον πόλεμο του Ιράκ οι Αμερικανοί μεταμορφώθηκαν σε κτήνη. Καλέσαμε φυσικά τη γερμανική πρεσβεία. Οχι μόνο δεν δέχθηκαν, αλλά προσπάθησαν να ακυρώσουν το συνέδριο. Δεν ήθελαν να συζητηθεί το θέμα».

- Κάποια στιγμή όμως δεν πρέπει να κλείσει οριστικά το θέμα; Εσείς άλλωστε δεν είστε το τρανό παράδειγμα του ανθρώπου που όχι μόνο δεν επέτρεψε στον εαυτό του να τον καταβάλει το παρελθόναλλά το αξιοποίησε για το μέλλον;

«Αλλο το να σε καταβάλλει το παρελθόν σου και άλλο να το διαψεύδεις. Το ζήτημα είναι να υπάρχει ιστορική αλήθεια. Με το να μη γίνει καμία δίκη μεταπολεμικά στη Γερμανία εναντίον των θυτών σημαίνει ότι δεν καταδίκασαν την ίδια την πράξη- κάτι που θα λειτουργούσε και παραδειγματικά για το μέλλον: να ξέρουν οι στρατιώτες που στέλνονται στους πολέμους τι επιτρέπεται να κάνουν και τι όχι. Συναντώ σχολικές τάξεις στη Γερμανία που μου λένε ότι δεν γνωρίζουν τίποτε για τη δράση των γερμανικών στρατευμάτων στα Βαλκάνια. Στη Γερμανία διδάσκονται επιλεκτικά την Ιστορία».

- Πιστεύετε ότι δεν έπαιξε ρόλο η δίκη της Νυρεμβέργης;

«Αφορούσε μόνο τους αξιωματούχους του Χίτλερ. Στην Ελλάδα είχαμε δεκάδες γερμανούς κρατουμένους που είχαν κάνει εγκλήματα πολέμου. Για παράδειγμα, ο Μέρτεν, που ως γενικός διοικητής είχε την ευθύνη της αποστολής των Εβραίων από την Ελλάδα στη Γερμανία, έστειλε 50.000 Εβραίους της Θεσσαλονίκης στον θάνατο και στη συνέχεια, το 1959, επέστρεψε στην Ελλάδα για να γίνει πρόξενος της Γερμανίας! Ευτυχώς κάποιοι τον αναγνώρισαν. Θα δικαζόταν εδώ, αν η κυβέρνηση της Γερμανίας δεν είχε καταβάλει τεράστιες προσπάθειες για να γίνει η δίκη στη Γερμανία- όπου και έγινε, χωρίς τελικά να αποδειχθεί η ενοχή του, καθώς ο ίδιος ισχυρίστηκε ότι δεν ήξερε πού έστελνε τους Εβραίους! Μαζί με τον Μέρτεν όμως η τότε ελληνική κυβέρνηση άφησε ελεύθερους όλους τους γερμανούς κρατουμένους που βρίσκονταν εδώ μετά τον πόλεμο. Επίσης παραχώρησε όλη τη δικογραφία, κάτι που θεωρώ απαράδεκτο, γιατί, ενώ θα έπρεπε να είναι τμήμα των ελληνικών ιστορικών αρχείων, η δικογραφία χαρίστηκε στη Γερμανία με την ωμή υπόσχεση δικών που ποτέ δεν έγιναν».

- Αρα η οργή σας δεν περιορίζεται στη στάση της Γερμανίας αλλά και της Ελλάδας;

«Ασφαλώς. Οταν το 2000 ο ελληνικός Αρειος Πάγος αποφάσισε να δοθεί αποζημίωση στο Δίστομο, η Γερμανία καταδίκασε την απόφαση. Η ίδια η Γερμανία που είχε κάνει ένσταση στην απόφαση του Πρωτοδικείου της Λιβαδειάς ζητώντας τη δίκη στον Αρειο Πάγο. Και μετά η ίδια η Γερμανία δεν αναγνώρισε την απόφαση. Αντί όμως η ελληνική κυβέρνηση να κρατήσει ουδέτερη στάση, όπως όφειλε να κάνει, απαγόρευσε την κατάσχεση περιουσιών του γερμανικού κράτους, μέσω της οποίας κατά κάποιον τρόπο το τελεσίγραφο του Αρείου Πάγου θα υλοποιείτο. Το πρόσχημα ήταν ότι χρειάζεται η υπογραφή του υπουργού Δικαιοσύνης για την κατάσχεση των ξένων περιουσιών. Ολα αυτά για να μη χαλάσουν οι καλές σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Γερμανίας. Ολα γίνονται εις βάρος των θυμάτων. Η δική μας κυβέρνηση για μία ακόμη φορά πρόδωσε τον αγώνα και τα θύματα του πολέμου της Γερμανίας».

Posted in: