Πολλές φορές, στον ελληνικό δημόσιο διάλογο γύρω από την εξωτερική πολιτική, ακούγεται η άποψη ότι η Ελλάδα θα πρέπει να επισπεύσει την επίλυση των προβλημάτων, που αντιμετωπίζει, γιατί τα λιμνάζοντα θέματα επιδρούν αρνητικά στην “καλή εικόνα” της χώρας, με αποτέλεσμα αυτή να έχει πρόβλημα στην άσκηση εξωτερικής πολιτικής.
Η άποψη αυτή εκφράζεται συχνά δημοσίως σε διάφορες παραλλαγές, όπως, για παράδειγμα, όταν δίνεται έμφαση στο γεγονός ότι κάποιοι Ευρωπαίοι ιθύνοντες (π.χ. Επίτροποι ή Ευρωβουλευτές) δεν κατανοούν την ελληνική θέση ή, ακόμη χειρότερα, αντιμετωπίζουν με ειρωνεία τα ελληνικά επιχειρήματα στο ζήτημα της ονομασίας των Σκοπίων.
Λόγω της σχετικής συχνότητας αυτών των προτάσεων και της τάσης τους να υποστηρίζουν ελληνικές υποχωρήσεις στα εθνικά θέματα, είναι χρήσιμο να γίνει μια, έστω σύντομη, κριτική αξιολόγηση των προτάσεων αυτών. Η ανάλυση δείχνει ότι οι θέσεις αυτές πάσχουν από ασάφεια και αβεβαιότητα σχετικά με το πραγματικό κέρδος της πολιτικής της “καλής εικόνας”.
Η θέση για επίσπευση της λύσης των θεμάτων εξωτερικής πολιτικής βασίζεται στην αντίληψη ότι η εξωτερική εικόνα του κράτους είναι νόμισμα στις διεθνείς σχέσεις. Μια χώρα πρέπει να συσσωρεύει θετικές εντυπώσεις, εξυπηρετώντας τα συμφέροντα τρίτων χωρών, ώστε να μπορεί μετά να ξοδεύει το απόθεμα καλής θέλησης σε θέματα, που την αφορούν.
Σε αυτό το πλαίσιο, η “κακή” συμπεριφορά της Ελλάδος, δηλαδή η τάση της να δημιουργεί διεθνώς προβλήματα (π.χ. μπλοκάροντας τη διεύρυνση διεθνών οργανισμών), εμποδίζει τη δυνατότητά της να ασκεί επιρροή και να επιτυγχάνει τους στόχους της εξωτερικής της πολιτικής. Το ερώτημα, που προκύπτει, είναι αν η “καλή εικόνα” λειτουργεί πραγματικά έτσι όπως παρουσιάζεται.
Για να παράξει θετικά αποτελέσματα για τη χώρα, η στρατηγική της δημιουργίας “καλής εικόνας” πρέπει να πληροί τις παρακάτω λογικές προϋποθέσεις:
1. Παράγει η “καλή εικόνα” βέβαιη υποχρέωση ανταπόδοσης; Κάθε νόμισμα δίνει στον κάτοχό του τη δυνατότητα να το χρησιμοποιήσει σε κάποια μελλοντική ανταλλαγή. Οι υποστηρικτές της πολιτικής αυτής δεν έχουν ορίσει σαφώς το περιεχόμενο της έννοιας της εικόνας, ούτε έχουν περιγράψει τον μηχανισμό μέσω του οποίου αυτή επιδρά στις προτιμήσεις των διεθνών παραγόντων. Επηρεάζει η εικόνα μιας χώρας τις προτιμήσεις των δρώντων περισσότερο από το οικονομικό ή πολιτικό συμφέρον; Είναι η συσσώρευση καλής θέλησης καλύτερο εργαλείο από τη διαπραγμάτευση, τη συναλλαγή βάσει συμφερόντων ή την απειλή;
Να σημειωθεί εδώ ότι σκοπός δεν είναι να υποστηριχθεί ότι η Ελλάδα δεν πρέπει ποτέ να κάνει υποχωρήσεις ή/και να παρέχει διευκολύνσεις. Είναι σημαντικό, όμως, οι υποχωρήσεις να γίνονται σε μια σαφή βάση βέβαιης ανταπόδοσης και με αποδεκτούς όρους ανταλλαγής· όχι, δηλαδή, σε μια ασαφή βάση δημιουργίας “καλής εικόνας.”
2. Η πρώτη ερώτηση μπορεί, επίσης, να αντιστραφεί: Δημιουργεί η “κακή εικόνα” βέβαιη προοπτική τιμωρίας; Πολλές φορές, οι υποστηρικτές της πολιτικής των καλών δημοσίων σχέσεων υποστηρίζουν ότι μια “άτακτη” εξωτερική πολιτική οδηγεί σε προβλήματα. Το συγκεκριμένο επιχείρημα καταρρέει από τα πρόσφατα εμπειρικά δεδομένα. Ο δανεισμός της Ελλάδας εγκρίθηκε παρόλο που αυτή εμπόδισε την ένταξη της πΓΔΜ στο ΝΑΤΟ και δεν πίεσε την Κύπρο για να αποδεχθεί το σχέδιο Ανάν. Με άλλα λόγια, στην προκειμένη περίπτωση, οι πρακτικοί υπολογισμοί τρεχόντων συμφερόντων οδήγησαν τους εταίρους να αγνοήσουν την παλαιότερη, αρνητική, ελληνική συμπεριφορά.
3. Υπάρχουν πιο σημαντικά ζητήματα, στην εξωτερική πολιτική, από τα μεγάλα εθνικά θέματα; Ακόμη και αν αποδεχτούμε την άποψη ότι η “καλή εικόνα” παίζει σημαντικό ρόλο στις διεθνείς σχέσεις, το ερώτημα που προκύπτει είναι αν η θυσία, που ζητούν οι υποστηρικτές της πολιτικής αυτής να κάνει η Ελλάδα, αξίζει το κέρδος, που μπορεί να αποκομίσει από μια τέτοια κίνηση. Υπάρχουν, δηλαδή, πιο σημαντικά ζητήματα από τα μεγάλα εθνικά θέματα, ώστε να αναλάβουμε να πληρώσουμε το κόστος της επένδυσης σε “καλή εικόνα,” με σκοπό να απολαύσουμε σημαντικά κέρδη σε αυτά τα ζητήματα;
Εμμέσως, η πρόταση αυτή θεωρεί ότι η χώρα έχει (ή θα έχει στο μέλλον) σημαντικότερα προβλήματα από τα σημερινά εθνικά θέματα. Εδώ πρέπει να σημειωθούν τέσσερα πράγματα.
Πρώτον, η αξιολόγηση των παρόντων εθνικών θεμάτων ως μη σημαντικών δεν είναι αυτονόητη και οφείλει να αποδειχθεί. Με άλλα λόγια, οι υποστηρικτές της πρότασης αυτής πρέπει να εξηγήσουν για ποιο λόγο δεν είναι σημαντικό ζήτημα, για παράδειγμα, η τουρκική εισβολή στην Κύπρο. Σε ποια κριτήρια βασίζεται μια τέτοια αξιολόγηση;
Δεύτερον, η ύπαρξη σημαντικότερων, από τα εθνικά θέματα, παρόντων ζητημάτων στην εξωτερική πολιτική πρέπει να στοιχειοθετηθεί.
Τρίτον, η επίκληση πιθανών μελλοντικών ζητημάτων δεν είναι, επίσης, αυτονόητη και χρήζει αποδείξεως. Σε ποια στοιχεία και σε ποιες τάσεις βασίζεται αυτή η θέση;
Τέταρτον, η Ελλάδα παρέχει ήδη διευκολύνσεις σε κράτη-συμμάχους τόσο εντός διεθνών οργανισμών όσο και σε διμερή βάση. Πόσο περισσότερο κέρδος θα επιφέρει μια παραχώρηση στα μεγάλα εθνικά θέματα και με βάση ποιο μηχανισμό;
Οι παραπάνω τρεις ερωτήσεις παρέχουν ένα σύντομο πλαίσιο για την κριτική αξιολόγηση οποιασδήποτε πρότασης πολιτικής, η οποία στοχεύει στη δημιουργία “καλής εικόνας” για τη χώρα. Κεντρικό σημείο των προτάσεων αυτών είναι ότι η ελληνική εξωτερική πολιτική, όπως είναι τώρα, ζημιώνει την Ελλάδα, καθώς αμαυρώνει την εικόνα της στα μάτια των διεθνών παραγόντων. Από την ανάλυση, που προηγήθηκε, προκύπτει, όμως, πως η θέση αυτή πάσχει από ασάφεια και αβεβαιότητα σχετικά με το μηχανισμό, μέσω του οποίου η “κακή εικόνα” δημιουργεί πρόβλημα για τα ελληνικά συμφέροντα.
Κανείς δεν αντιτίθεται στην ιδέα οι διεθνείς παράγοντες να έχουν καλή εικόνα για την Ελλάδα. Αυτό, όμως, δεν μπορεί να γίνεται εις βάρος των ελληνικών συμφερόντων, έτσι όπως ορίζονται τώρα, και της επιτυχίας της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής.
(Στη φωτογραφία, ο βουλευτής του VMRO Petar Pop Arsov κατά την διάρκεια συνεδρίασης ευρωπαϊκής επιτροπής καλύπτει την ταμπέλα με την επίσημη ονομασία της χώρας του σε διεθνείς οργανισμούς, ώστε να μη φαίνεται το FYR.)
0 comments:
Δημοσίευση σχολίου