ΘΡΗΝΟΣ

1924: Ο πρώτος νεκρός
Ο στρατός ανοίγει πυρ με θύμα τον Παρασκευαΐδη και 12 τραυματίες
Από το 1893 και μετά η τρικουπική έκφραση χρησιμοποιείται για να δηλώνει αποτυχία, κυρίως για τα οικονομικά θέματα αλλά και για γενικότερους λόγους.

Παρόμοια διατύπωση χρησιμοποίησε ο Ελευθέριος Βενιζέλος τον Μάιο του 1932. Είπε τη φράση «τελικώς επτωχεύσαμεν». Η Ελλάδα κήρυξε για άλλη μία φορά πτώχευση, τώρα εξαιτίας του υψηλού δανεισμού μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και τη διεθνή οικονομική ύφεση από το κραχ του 1929.Η αποτυχία της Μικρασιατικής Εκστρατείας οδήγησε σε περιπέτειες όχι μόνο την πολιτική, αλλά και την οικονομική ζωή.

Η Ελλάδα πέρα από την οικονομική αφαίμαξη, που υπέστη για να στηρίξει τις πολεμικές επιχειρήσεις, υποχρεώθηκε να καταβάλλει πολεμικές αποζημιώσεις ακόμη και στους συμμάχους της του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Πρόσθετες ανάγκες δημιούργησε ο διπλασιασμός του πληθυσμού εξαιτίας της έλευσης του πλήθος των προσφύγων. Η στάση πληρωμών του 1932 είχε τις ρίζες της στην κατάσταση, που απότομα διαμορφώθηκε μια δεκαετία πριν.Την παρτίδα δεν στάθηκε δυνατό να σώσει ούτε η επάνοδος του Ελευθερίου Βενιζέλου, ούτε η έκπτωση της δυναστείας των Γλίξμπουργκ και η ανακήρυξη της Δημοκρατίας...Από τον Μάρτιο του 1924 πρωθυπουργός είχε αναλάβει ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου, που στις 13 Απριλίου διεξήγαγε το δημοψήφισμα, με το οποίο επικυρώθηκε η πολιτειακή αλλαγή.

Η πρώτη ημέρα του Μαΐου είχε οριστεί για την ορκωμοσία των δημόσιων υπαλλήλων και των Ενόπλων Δυνάμεων στο νέο πολίτευμα. Την ίδια μέρα τα κόκκινα συνδικάτα θέλησαν να οργανώσουν συγκέντρωση για να γιορτάσουν την εργατική Πρωτομαγιά. Η κυβέρνηση την απαγόρευσε.Παρά ταύτα, στην πλατεία Δημοτικού Θεάτρου (μετέπειτα πλατεία Κοτζιά) συγκεντρώθηκαν κάπου χίλια άτομα, ως επί το πλείστον οπαδοί του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος (ΣΕΚΕ), μετέπειτα Κομμουνιστικού.Η παρευρισκόμενη στρατιωτική δύναμη τους διέταξε να διαλυθούν. Δεν συμμορφώθηκαν και ο Στρατός πυροβόλησε (στον αέρα, κατά την επίσημη έκθεση) και ακολούθησε συμπλοκή. Νεκρός έπεσε ο 24χρονος εργάτης Σωτήρης Παρασκευαΐδης, ενώ τραυματίστηκαν 12 διαδηλωτές και 5 στρατιώτες.

Ο Παπαναστασίου έκανε λόγο «περί εφαρμογής της παλαιάς κομμουνιστικής τακτικής, που απέβλεπε εις την καλλιέργειαν του μίσους κατά παντός αστικού καθεστώτος».Ωστόσο, ο ιστορικός Γρηγόριος Δαφνής στο έργο του «Η Ελλάς μεταξύ δύο πολέμων» προχωρεί σε δύο παρατηρήσεις:Τα γεγονότα προκλήθηκαν κυρίως από έλλειψη ψυχραιμίας των επικεφαλής των στρατιωτικών τμημάτων.Το ΚΚΕ την εποχή εκείνη «διήνυε την βρεφικήν ηλικίαν και ο εξ αυτού κίνδυνος ήτο τελείως ανύπαρκτος».Γεγονός είναι ότι η Πρωτομαγιά απέκτησε τον πρώτο νεκρό της.

1936: Πεδίο μάχης
Μέρα Mαγιού μού μίσεψες
Τον Μάιο του 1936, στα γεγονότα της Θεσσαλονίκης, έπεσαν 9 νεκροί εργάτες και τραυματίστηκαν εκατοντάδες. Ολοι σκοτώθηκαν στις συγκρούσεις με τη Χωροφυλακή, με πρώτο τον αυτοκινητιστή Τάσο Τούση. Ο θρήνος της μάνας πάνω στο σωριασμένο πτώμα ενέπνευσε τον Γιάννη Ρίτσο για τον περίφημο «Επιτάφιο».

Ο χειμώνας του 1936 ήταν ο πιο άγριος των τελευταίων ετών. Η οικονομική κρίση έχει οδηγήσει στα ύψη τις τιμές των ειδών πρώτης ανάγκης και η κατάσταση των εργαζομένων έχει γίνει δυσβάστακτη. Απεργιακές κινητοποιήσεις ξεκίνησαν από τον Φεβρουάριο με τους λιμενεργάτες, τους αυτοκινητιστές, τους τροχιοδρομικούς, τους εργάτες βενζίνης στη Σελ και την Γκρεκοπετρόλ, τους καπνεργάτες της Καβάλας και τους κλωστοϋφαντουργούς του Νέου Φαλήρου. Πρωθυπουργός ήταν ο Ιωάννης Μεταξάς, που ετοιμαζόταν για τη δικτατορία, που θα εγκαθιδρύσει στις 4 Αυγούστου.

Θρυαλλίδα αποτέλεσαν οι απολύσεις και το λοκ άουτ, με τα οποία απάντησαν οι καπνέμποροι στα αιτήματα της Καπνεργατικής Ομοσπονδίας. Η απεργία, που ξέσπασε στις 29 Απριλίου, γενικεύτηκε σε όλη τη χώρα την επομένη.Η Πρωτομαγιά γιορτάστηκε με δύο συγκεντρώσεις, στο Μπεχτσινάρ και στο Σέιχ Σου. Οι επιθέσεις της Χωροφυλακής θα αρχίσουν από τις 2 του μηνός και θα πάρουν μεγάλη έκταση στις 8 Μαΐου, οπότε το κέντρο της Θεσσαλονίκης μετατράπηκε σε πεδίο μάχης. Η απεργία είχε γενικευτεί σε όλα τα εργοστάσια της συμπρωτεύουσας, στις μεταφορές, στους σιδηροδρόμους. Κάθε κίνηση παρέλυσε.

Διατάχτηκε να επέμβει ο Στρατός, αλλά εκδηλώθηκαν μαζικά κρούσματα απειθαρχίας φαντάρων και αξιωματικών. Στις επιθέσεις οι απεργοί δεν κάθισαν με σταυρωμένα τα χέρια. Απάντησαν μαχητικά. Οι συγκρούσεις πήραν μεγάλες διαστάσεις.Στήθηκαν οδοφράγματα. Η Χωροφυλακή χρησιμοποίησε τα όπλα. Οι 300 τραυματίες ήταν ο πρόλογος του αιματοκυλίσματος της επομένης.Την άλλη μέρα, στην πλατεία Ελευθερίας συγκεντρώθηκε 150.000 λαού. Με τη νέα ένοπλη επίθεση των Δυνάμεων Ασφαλείας, νεκροί και τραυματίες βάφουν με αίμα τους δρόμους της πόλης.Το λουτρό αίματος της 9ης Μαΐου δεν στάθηκε ικανό να σταματήσουν οι κινητοποιήσεις. Θα διακοπούν στις 14 του μηνός, όταν δόθηκαν υποσχέσεις για απελευθέρωση των συλληφθέντων, χορήγηση συντάξεων στις οικογένειες των νεκρών και ικανοποίηση μέρους των αιτημάτων.

Posted in: ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ