ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΑ ΕΜΒΛΗΜΑΤΑ ΣΠΑΡΤΙΑΤΩΝ

Δεν μπορούμε να μιλήσουμε με σιγουριά για τα Σπαρτιατικά εμβλήματα της Ηρωικής Εποχής καθώς προς το παρόν δεν υπάρχουν αρκετά άρχαιολογικά στοιχεία. Έχουμε όμως περισσότερες ενδείξεις για την Αρχαϊκή και Κλασσική Εποχή. Η βασική μας πηγή στην προσπάθεια ιστορικής αποκατάστασης του Σπαρτιατικού Στρατού είναι το αγγείο “Chigi” και ο αρύβαλλος «Mc Milan» στην Ιταλία και Αγγλία αντίστοιχα.

Στα 1916 η Βρεταννική Αρχαιολογική Σχολή ανέσκαψε το Ιερό της «Αρτέμιδος Ορθίας» και βρήκε έναν αριθμό από μεταλλικούς δίσκους και αγαλματίδια. Τα ευρήματα ήταν δυνατό να κατηγοριοποιηθούν βάση των παραστάσεων που έφεραν. Σε μερικούς δίσκους υπήρχε το όνομα του «ιδιοκτήτη» και πολλοί μελετητές πιστεύουν ότι πρόκειται για στρατιωτικές ταυτότητες. Τα ευρήματα αυτά μαζί με αποσπάσματα από τον Τυρταίο, Τέρπαρνδρο, Θουκυδίδη, Πλούταρχο χρησιμοποιήθηκαν ως βάση αυτής της μελέτης. Ο Σπαρτιατικός στρατός φέρεται ως ο πρώτος που διαίρεσε τη φάλαγγα σε τακτικέ μονάδες και υπομονάδες: τις Μόρες. Οι Μόρες, αριθμιτικά ισοδύναμες με ένα σύγχρονο στρατιωτικό τάγμα ήταν μάλλον μονάδες διαχείρισης και διοικητικής μερίμνης σαν τα συντάγματα της Ναπολεόντειας περιόδου. Κάθε μία από της Μόρες έφερε το δικό της έμβλημα βασισμένο στο σύμβολο της θεότητας που λατρευόταν στην περιοχή στρατολόγησης.

Η μόρα της κυρίως Σπάρτης έφερε το «Γοργόνειο» που σχετιζόταν με τη λατρεία της «Χαλκιοίκου Αθηνάς» στη Σπάρτη. Το καλύτερο δείγμα αυτής του εμβλήματος βρίσκεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο στην Αθήνα. Η μόρα της Σκιρίτιδος που αργότερα εξελίχθηκε σε Σπαρτιατική «μονάδα καταδρομών» έφερε το λευκό γεράκι σε μαύρο φόντο. Λακώ ή Υ-λακώ- σημαίνει κραυγάζω σαν γεράκι και η Λακωνία ειναι η γή που ιπερίπτανται κρωζοντα γεράκια

Η μόρα των Αμυκλών η μόνη κοινότητα αυτοχθόνων που απέκτησε πολιτικά δικαιώματα στη Δωρική Σπάρτη έφεραν περήφανα τον πετεινό που σχετιζόταν με τον Απόλλωνα. Οι Αμύκλες ήταν το κέντρο της λατρείας του Καρνείου Απόλλωνα.

Η μόρα του Έλους έφερε την ταυροκεφαλή με τα κέρατα στραμμένα προς τα κάτω. Αυτά τα ανθεκτικά ζώα υπήρχαν στη Ελλάδα μέχρι τις αρχές του 20ου αι. και οι μακρινοί τους απόγονοι βρίσκονται στην περιοχή του Στρυμώνα. Στο ακρωτήριο Ταίναρο υπήρχε ο Ναός του «Ποσειδώνα Ταυρώου». Σύμφωνα όμως με ένα μύθο που παραδιδει ο Αρνόβιος ο Ζευς με τη μορφή ταύρου συνευρέθεοι στο Ελος με τη Δήμητρα και απέκτησε την Περσεφόνη.

Η μόρα των Γερονθρών κοντά στο σημερινό Μυστρά ήταν κέντρο της λατρείας του Άρη και έφερε το σκορπιό. Όταν το κύριο άστρο στον αστερισμό του Σκορπιού ήτα ορατό στο στερέωμα γύρω στις 9 Ιουλίου, ελάμβαναν χώρα τελετές στο ναό του Άρη και οι γυναίκες δεν επιτρέπετο να εισέλθουν. Ο σκορπιός είναι σύμβολο του Άρη και ένα πολύ μαχητικό είδος ζει στην Λακωνία.

Η μόρα όσων στρατολογούνταν στα Μεσσηνιακά σύνορα έφερε την αγριόχηνα σύμβολο της Άρτεμης Λιμνάτιδος. Το πτηνό έφερε το κεφάλι στραμμένο προς τα πίσω ως σύμβολο επαγρύπνησης.

Η λεοπάρδαλη ήταν το έμβλημα της μόρας που στρατολογείτο στην Πύλο. Σχετίζεται δε με τη λατρεία του Διονύσου. Το όνομα του θεού (Dio-Nu-So- wO) αναφέρεται σε Πυλιακές πινακίδες γραμμικής γραφής Β και το ζώο απεικονίζεται στις τοιχογραφίες του «ανακτόρου του Νέστορα».

Η μόρα που δημιουργήθηκε μετά τη μάχη της Στενύκλαρου έφερε ένα μαύρο κάπρο επειδή στο σημείο που έγινε η μάχη, ο μύθος έλεγε ότι ο Ηρακλής είχε θυσιάσει έναν κάπρο.

Επίσης οι οικογένειες των οποίων τα πατρώα έφταναν ως την «Ηρωική Εποχή» όπως οι Αιγιείδες, και οι Μελμποντίδες (οιωνοσκόποι-θεραπευτές) έφεραν στις ασπίδες τους τον ιερό όφι ενω οι κήρυκες Ταλθυβιάδες το σταυρωτό ελαιόκλαδο.Το ευρήματα διαδεδομένο «Λ» εμφανίστηκε στα τελευταία στάδια του Πελοποννησιακού Πολέμου· πιθανόν για πρώτη φορά στις ασπίδες των ανδρών του Βρασίδα που ήταν «Νεοδαμώδεις» δηλ. Νεοπολιτογραφηθέντες Το σύμβολο αυτό μάλλον διατηρήθηκε μέχρι την Ελληνιστική εποχή.

Οι Βασιλείς της Σπάρτης απεικονίζονται στην αγγειογραφία και τη γλυπτική με εγκάρσιο λοφίο. Μια πήλινη πλάκα που βρέθηκε το 1916 από τη Βρετανική Αρχαιολογική σχολή τον απεικονίζει να φέρει ένα ηλιακό σύμβολο. Σύμφωνα με τον Πλούταρχο συνοδευόταν από δύο σωματοφύλακες που ήταν ολυμπιονίκες και ίσως έφεραν τον κότινο στις περικεφαλαίες και τα δόκανο των Δισκούρων στις ασπίδες τους. Οι επικεφαλής των στίχων της φάλαγγας ίσως έφεραν υψηλούς λοφιοστάτες.

Posted in: