Τιμή σ' εκείνους όπου στην ζωή των όρισαν να φυλάγουν Θερμοπύλες. Πότε από το χρέος μη κινούντες, δίκαιοι κ' ίσοι, σ' όλες των τες πράξεις, αλλά με λύπη κιόλας κ' ευσπλαχνία, γενναίοι οσάκις είναι πλούσιοι κι όταν είναι πτωχοί, πάλ' εις μικρόν γενναίοι, πάλι συντρέχοντες, όσο μπορούνε πάντοτε την αλήθεια ομιλούντες, πλην χωρίς μίσος για τους ψευδωμένους. Και περισσότερη τιμή τους πρέπει όταν προβλέπουν (και πολλοί προβλέπουν) πως ο Εφιάλτης θα φανεί στο τέλος, και οι Μήδοι επί τέλους θα διαβούνε..." ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΒΑΦΗΣ Ο Παυσανίας (Λακωνικά και Μεσσηνιακά) αναφέρει ότι κατά τους Λάκωνες, ο Λέλεγας ήταν ο πρώτος αυτόχθων βασιλιάς στη Λακωνική απ΄όπου και ονομάστηκαν αρχικά Λέλεγες οι Λάκωνες και Λελεγία η λακωνία. Από το Λέλεγα γεννήθηκαν ο Μύλης και ο Πολυκάων. Όταν πέθανε ο Λέλεγας βασιλιάς έγινε ο Μύλης, ο οποίος όταν πέθανε και αυτός το θρόνο πήρε ο γιος του Ευρώτας, ο οποίος διαρρύθμισε την κοίτη του εκεί ποταμού και έτσι πήρε το όνομα Ευρώτας. Ο Ευρώτας απέκτησε μόνο μια κόρη τη Σπάρτη. Όταν πέθανε ο Ευρώτας το θρόνο πήρε ο Λακεδαιμόνιος, ο σύζυγος της Σπάρτης και γιος της Ταυγέτης – απ’ όπου πήρε το όνομα το εκεί βουνό - και ο γιος του Δία, όπως λέγονταν τότε. Ο Λακεδαίμονας στη συνέχεια έδωσε το όνομά του στους κατοίκους, στους Λάκωνες ή Λέλεγες, και την εκεί πόλη ονόμασε Σπάρτη προς χάρη της γυναίκας του. 1) Η ετυμολογία της ονομασίας «Λακωνία» φανερώνει ότι η περιοχή αυτή ονομάστηκε έτσι επειδή ήταν λάκκος («κοίλη Λακεδαίμων», Ιλιάδα Β, 581 – 590), εξ ου, προφανώς, και το Λάκων - Λέλακες – Λέλεγες κ.α. Σχηματικά η Λακωνία είναι κάτι όπως το γράμμα Λ.2) Η ετυμολογία της ονομασίας «Σπάρτη» φανερώνει ότι η πόλη αυτή ονομάστηκε έτσι, επειδή ήταν (διά)σπαρτη και «Λακεδαίμων» = της Λακωνίας «αι δάμοι» (ιωνικά δήμοι), πρω και «νεοδαιμώδης = ο νεωστί περιληφθείς στο δήμο της Σπάρτης είλωτας», “και γαρ ούτοι του δήμου αύξαντος (Πλουτάρχου, Άγης και Κλεομένης). Οι Σπαρτιάτες επί δωρικής περιόδου διέμεναν σε πέντε «δάμους» (δήμους), οι οποίες συγκροτούσαν τη Λακωνική Πολιτεία: Αμύκλαι, Κυνόσουρα, Λίμναι, Μεσόα και Πιτάνα. Ο υπόλοιπος πληθυσμός ήταν κατανεμημένος σε εκατό "πολίσματα", αποτελώντας τους περιοίκους.«Η ταν ή επί τας…» Μια φράση πασίγνωστη σε όλους μας, που μέσα της κρύβει τη νοοτροπία ενός λαού που πέρασε στην Ιστορία σαν το παράδειγμα της έντιμης και λιτής ζωής. Μ’ αυτή τη φράση η Σπαρτιάτισσα μητέρα αποχαιρετούσε τον γιο της θυμίζοντας του πως το καθήκον του ήταν να πολεμήσει με θάρρος για την πατρίδα του, τιμώντας τα όπλα του, και αν χρειαστεί να πεθάνει γι’ αυτήν.Η Σπάρτη στον αντίποδα της Αθήνας και των άλλων σημαντικών πόλεων στην αρχαία Ελλάδα, προκάλεσε συναισθήματα θαυμασμού σε σχέση με το πνεύμα, την αρετή και την γενναιότητα των πολιτών της. Ο Λυκούργος, ο μυθικός νομοθέτης, ήταν αυτός που όρισε μέσα από νόμους-ρήτρες την λειτουργία και την τήρηση αυτού του πνεύματος. Έζησε τον 8ο αιώνα π.Χ. και σ’ αυτόν αποδίδεται η δημιουργία του κράτους της Σπάρτης, που μέχρι τότε την κατοικούσαν μικρές αυτόνομες πολεμικές ομάδες.Οι νόμοι αυτοί παρέμειναν αμετάβλητοι για πεντακόσια χρόνια και όπως αναφέρει ο Ξενοφώντας, πριν τεθούν σε λειτουργία, ο Λυκούργος έλαβε την έγκριση του Μαντείου των Δελφών. «…’Όταν λοιπόν πήρε απάντηση ότι θα είναι από κάθε άποψη το καλύτερο (η νομοθεσία), τότε μόνο παρέδωσε τους νόμους και όρισε ότι θα είναι όχι μόνο άνομο αλλά και ανόσιο να μην υπακούει κανείς σε νόμους επικυρωμένους από τον Θεό.» (Ξενοφώντα: Λακεδαιμονίων Πολιτεία)Η μεγαλύτερη αρετή ενός πολίτη της Σπάρτης ήταν η πρόθυμη θυσία του στο καθήκον της άμυνας και της σωτηρίας της πατρίδας του. Τα δικαιώματα του ήταν ανάλογα, όχι ως προς την οικονομική ή κοινωνική του θέση, αλλά ως προς το μέγεθος της αυτοθυσίας του για το κοινό καλό, για την Σπάρτη.Σημαντικές πηγές για να μελετήσουμε τη ζωή στην Αρχαία Σπάρτη αποτελούν ιστορικοί και φιλόσοφοι της κλασσικής εποχής, όπως ο Πλούταρχος, ο Ξενοφώντας, ο Πλάτωνας, ο Αριστοτέλης, βασιζόμενοι πάντα στη νομοθεσία του Λυκούργου.ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣχετικά με την εκπαίδευση των Σπαρτιατών, ο Πλάτωνας λέει: «Και, ειλικρινά, στην πόλη σας, φίλοι Λακεδαιμόνιοι, πρέπει κανείς να αναγνωρίσει το εξής: Κανείς, πλούσιος ή φτωχός, απλός πολίτης ή βασιλιάς, δεν έχει ιδιαίτερες διακρίσεις ή ξεχωριστή εκπαίδευση πέρα από εκείνη που όρισε στην αρχή ο νομοθέτης σας με τη βοήθεια κάποιου θεού… (Πλάτων Νόμοι Γ, 696, β).Ο Ξενοφώντας (Λακεδαιμονίων Πολιτεία) αναφέρει επίσης τα εξής: Οι Έλληνες τρέφουν τα κορίτσια με όσο το δυνατόν πιο μετρημένη τροφή και λιγότερα καρυκεύματα και από τον οίνο απέχουν ή το πίνουν νερωμένο (εξ ου και κρασί = η ανάμειξη οίνου με νερό). Όπως οι τεχνίτες ζουν καθιστική ζωή έτσι και τα κορίτσια. Οι Έλληνες απαιτούν να κάνουν καθιστική ζωή τα κορίτσια τους, να είναι φρόνιμα και να υφαίνουν. Στη Σπάρτη τα θηλυκά γυμνάζονται εξίσου με τα αρσενικά. Οι άνδρες με νόμο πρέπει να παντρεύονται στο καιρό της σωματικής ακμής. Παράλληλα ένας μεγάλος και πλούσιος ή καλλιεργημένος άνδρας που θέλει να κάνει παιδιά με άλλη γυναίκα άλλου άντρα και ήθελε αυτός ο άντρας επιτρεπόταν με νόμο. Οι Έλληνες αφότου τα παιδιά τους αρχίζουν να καταλαβαίνουν, τους επιβάλουν δούλους και παιδαγωγούς και τα στέλνουν στους δασκάλους, για να μάθουν γράμματα, μουσική και γυμναστική. Επιπλέον κάνουν τα πόδια των παιδιών τους τρυφερά, φορώντας τους παπούτσια και αποχαυνώνουν το σώμα τους, αλλάζοντας συνέχεια ρούχα.Στη Σπάρτη απαγορευόταν επίσης κάποιος να μείνει άγαμος ή χωρίς παιδιά ή αν έμενε πλήρωνε φόρο. Φόρο πλήρωνε και αν καθυστερούσε να παντρευτεί. Επίσης επιτρεπόταν κάποιος να πάει και με άλλη γυναίκα προκειμένου να αποκτήσει παιδιά, αν η δική του δεν μπορούσε να κάνει. Οι Σπαρτιάτες που έφθαναν λέει στην ανδρική ηλικία εκλέγονταν για τα μεγαλύτερα δημόσια αξιώματα. Αντίθετα στις υπόλοιπες Ελληνικές πόλεις, οι άνδρες μετά τη στρατιωτική τους θητεία ιδιώτευαν και η πολιτεία ούτε νοιαζόταν για τη φυσική τους κατάσταση ούτε και για τη σωματική τους ευρωστία, ενώ τους επιστράτευαν όποτε ήθελαν.Το πιο χαρακτηριστικό φαγητό των Σπαρτιατών ήταν ο μέλανας ζωμός. Αποτελούνταν ο ζωμός αυτός από χοιρινό ή μοσχαρίσιο κρέας βρασμένα κυρίως με το αίμα του. Προσθέτανε ξύδι και αλάτι.
Η ΚΡΥΠΤΕΙΑ ΚΑΙ Η ΞΕΝΗΛΑΣΙΑ.(Οι μυστικές υπηρεσίες της Σπάρτης)«Κρυπτεία» στα αρχαία Ελληνικά σημαίνει η κρυφή, άρα μυστική (εννοείται υπηρεσία) και «ξενηλασία» = η απέλαση των ξένων, άρα η «κρυπτεία» και η «ξενηλασία» δεν ήταν τίποτε άλλο παρά ο,τι είναι σήμερα οι λεγόμενες μυστικές υπηρεσίες των κρατών και οι απελάσεις των ξένων για κατασκοπευτικούς και άλλους λόγους.Όπως φαίνεται από τα αρχαία κείμενα, ο θεσμός της λεγομένης «κρυπτείας» προέβλεπε να παρακολουθούνται κρυφά οι είλωτες και οι περίοικοι είτε για τυχών εξεγέρσεις είτε για τυχον κατασκοπεία και προδοσία στρατιωτικών μυστικών στους εχθρούς. Όποιος από τους είλωτες ή τους περίοικους κρινόταν ότι κατασκοπευε ή μπορούσε να προδώσει στρατιωτικά μυστικά στους εχθρούς θανατώνονταν εν κρυπτώ. Ο θεσμός της λεγόμενης "ξενηλασίας" προέβλεπε ότι κανένας ξένος δεν επιτρεπόταν να εγκατασταθεί και να ζήσει στην πόλη για διάστημα αρκετό ώστε να κατασκοπεύσει, να εντοπίσει στρατηγικά σημεία και να καταμετρήσει τη δύναμη κρούσης που αυτή διέθετε.Ο ΝΟΜΟΘΕΤΗΣ ΛΥΚΟΥΡΓΟΣΟ νομοθέτης των Λακεδαιμονίων Λυκούργος, σύμφωνα με το Θουκυδίδη, έζησε επί εποχής του βασιλιά Χαρίλλου της Σπάρτης και συγκεκριμένα 400 χρόνια πριν από τον Πελοποννησιακό πόλεμο, ήτοι κάπου τον 8ο αι. π.Χ. Πριν γράψει τους νομους του επισκέφτηκε πολλές άλλες χώρες (Ασία, Αίγυπτο κ.α.) προκειμένου να πάρει γνώμες και απόψεις και κυρίως την Κρήτη, η οποία φημίζονταν για τους νόμους της, του οποίους είχε θεσπίσει ο Μίνωας.Οι νομοι του Λυκούργου: Α) ήταν λίγοι και άγραφοι, ώστε να κάνουν τη ζωή απλή και συνάμα να απομνημονεύονται. Ο Πλούταρχος (Αποφθέγματα βασιλιάδων) λέει ότι ο βασιλιάς Χάριλλος, όταν ρωτήθηκε γιατί του Λυκούργου οι νόμοι είναι τόσο λίγοι νόμοι, απάντησε ότι όσο χρησιμοποιούν λίγους λόγους δεν χρειάζονται νόμους. Β) είχαν τα εξής θέματα («ρήτρες = θεμελιώδεις διατάξεις): περί αναδασμού - περί ευγονίας - περί δημοσίων συσσιτίων - περί εκπαιδεύσεως και ανατροφής των νέων - περί ξενηλασίας και περί στρατιωτικής αγωγής. Στο χρόνο μερικές από τις διατάξεις αυτές τροποποιήθηκαν. Γ) πάνω από όλα είχαν στόχο την ευνομία, αλλά συγχρόνως στόχευαν στην πειθαρχία και στη σκληραγωγία των πολιτών, ώστε να επιβιώσουν από τους εχθρούς τους εν καιρώ πολέμου.Στην ιστορία και τον πολιτισμό της Σπάρτης έχει μείνει ο στρατιωτικός τρόπος ζωής των κατοίκων της, η αυστηρότητα των ηθών και εθίμων και η λιτότητα της καθημερινότητας, η σκληραγωγία, η ανδρεία, η αλληλεγγύη και η φιλοπατρία. Ο Σπαρτιάτης, από της γεννήσεώς του μέχρι και τη στιγμή του θανάτου, ήταν ταγμένος να υπηρετεί την Πολιτεία. Με γνώμονα αυτή την αρχή, η αγωγή την οποία λάμβανε αποσκοπούσε στην προετοιμασία του γι' αυτόν το σκοπό. Ωστόσο δεν ήταν μόνο αυτά η Σπάρτη. Ο Πλάτωνας στον Πρωταγόρα λέει ότι πρώτοι που ασχολήθηκαν με τη φιλοσοφία ήσαν οι Κρήτες και οι Λακεδαιμόνιοι, ενώ από τη Λακεδαιμόνα ήταν ο σοφός Χείλων ο Λακεδαιμόνιος.Ο περίφημος Αθηναίος στρατηγός και συγγραφέας Ξενοφώντας αναφέρει ότι η Σπάρτη και το γένος της είναι δοξασμένα σε όλη την Ελλάδα, καθώς και ότι η Σπάρτη είναι μια από τις πιο ολιγάνθρωπες πόλεις, που αποδείχθηκε η πιο δυνατή και ονομαστή στην Ελλάδα.Ο Λυσίας («Ολυμπιακός») λέει ότι οι Σπαρτιάτες ήσαν οι ηγεμόνες των Ελλήνων μέχρι την εποχή του (την εποχή του Πελοποννησιακού πολέμου), όχι άδικα, για την έμφυτη αρετή τους και της πολεμικής τους γνώσης, αφού είναι οι μόνοι που κατοικούν σε μέρος που δεν έχει εκπορθεί και δεν είναι περιστοιχισμένο, δεν έχουν εμφύλιες διαμάχες και χρησιμοποιούν πάντοτε τις ίδιες ανίκητες αρχές.Όλοι οι αρχαίοι συγγραφείς λένε ότι χάρη στους ήρωες και τους νεκρούς τόσο της Αθήνας όσο και της Σπάρτης κατά των βαρβάρων ( στις μάχες των Θερμοπυλών, Πλαταιών κ.α., στις ναυμαχίες της Σαλαμίνας, της Μυκάλης κ.α.) χρωστά όχι μόνο η Ελλάδα, αλλά και όλη η Ευρώπη το ότι απέφυγαν να γίνουν και αυτές χώρες βαρβάρων. Στους Λακεδαιμονίους, δεν επιτρέπεται να αναζητούν με κάθε τρόπο τη σωτηρία τους. Αν η σωτηρία τους δεν συνοδεύεται από ψυχική ανωτερότητα, είναι προτιμότερος ο θάνατος. Γιατί εκείνοι που διεκδικούν το τρόπαιο της αρετής, πρέπει να ενδιαφέρονται περισσότερο απ΄ όλα για τούτο. Θυμηθείτε τους τριακοσίους που συνέτριψαν όλες τις δυνάμεις των Αργείων στις Θυρρεές και τους χιλίους που πολέμησαν στις Θερμοπύλες και έχοντας να αντιμετωπίσουν επτακόσιες χιλιάδες βαρβάρους, δεν λιποτάκτησαν ούτε νικήθηκαν, αλλά πέθαναν εκεί όπου είχαν ταχθεί να μείνουν, δείχνοντας τέτοιο μεγαλείο, ώστε εκείνοι που εγκωμιάζουν με τέχνη να μην μπορούν να βρουν επαίνους αντάξιους της Αρετής εκείνων........ΛΟΓΟΙ ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΑΡΧΙΔΑΜΟΥ
0 comments:
Δημοσίευση σχολίου