ΑΠΟΛΛΟΔΩΡΟΣ Ο ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ

Ο αρχιτέκτονας της μεγαλύτερης γέφυρας στον ποταμό Δούναβη

Ο Απολλόδωρος γεννήθηκε το 60 μ.Χ. στην Δαμασκό της Συρίας, μια ελληνική πόλη στην καρδιά της Ασίας. Έλαβε ανώτατη μόρφωση και σπούδασε αρχιτεκτονική και μηχανική δίπλα σε μεγάλους δασκάλους. Το όνομά του έγινε γνωστό έως τα πέρατα της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και τον καλούσαν να σχεδιάσει και να χτίσει δημόσια κτήρια σε όλη την επικράτειά της.


Κάποτε ήρθε κι’ η ώρα που τον κάλεσαν στην κοσμοκράτειρα Ρώμη για να λαμπρύνει με τα έργα του την πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας. Ο Απολλόδωρος, λόγω της υψηλής του μορφώσεως, δεν άργησε να μπει στην αυτοκρατορική αυλή και να γνωριστεί με τον αυτοκράτορα Τραϊανό, ο οποίος, εντυπωσιάστηκε από την προσωπικότητα του Απολλοδώρου και του έδωσε εντολή να κατασκευάσει νέα περίλαμπρα οικοδομήματα στην Ρώμη.

Έτσι λοιπόν, ο Απολλόδωρος ζήτησε έναν χάρτη της επταλόφου Ρώμης, για να δει πού υπήρχαν κενά σημεία ή κτήρια που θα μπορούσε να γκρεμίσει για να ανοικοδομήσει τις δικές του κατασκευές. Έκανε τα σχέδια για ένα ωδείο και τον ιππόδρομο. Βρήκε τους κατάλληλους συνεργάτες και τους καλύτερους τεχνίτες, τους έδειξε τα σχέδια και έδωσε τις εντολές για το πώς θα έπρεπε να γίνει το κάθε τι. Ήδη από το ξεκίνημα των εργασιών, όλοι αντιλαμβάνονται ότι τα κτήρια αυτού του εφευρετικού Έλληνα θα είναι κολοσσιαίων διαστάσεων, ακριβώς όπως αρμόζει στην πρωτεύουσα μιας αυτοκρατορίας. Μετά ξεκίνησε να κατασκευάσει την αγορά (forum) της Ρώμης, καθώς και το γυμνάσιο για την νεολαία της πόλης. Τέλος κατασκεύασε τις θέρμες για να αναζωογονούνται οι πολίτες.

Ο Αυτοκράτωρ Τραϊανός

Ο Τραϊανός ετοίμαζε χρόνια πριν μια εκστρατεία στην Δακία (Ρουμανία) για να προσθέσει, όπως επιβαλλόταν να κάνει κάθε Ρωμαίος αυτοκράτορας, νέα εδάφη στην Αυτοκρατορία. Η εκστρατεία τελικά ξεκίνησε το 101 μ.Χ. Μαζί με τον στρατό έφυγε κι’ ο Απολλόδωρος. Ο ίδιος ο αυτοκράτορας του είχε ζητήσει να πάει για να κατασκευάσει καινούρια έργα στις εσχατιές της αυτοκρατορίας (ο Ρωμαϊκός στρατός κατασκεύαζε πολλά τεχνικά έργα καθώς είχε έμπειρους τεχνίτες).

Οι μάχες του Δακικού πολέμου ήταν σκληρές και πολύνεκρες. Στην ανάπαυλα του πολέμου, ο Τραϊανός έδωσε εντολή στον Απολλόδωρο να ζεύξει τον ποταμό Δούναβη (Ίστρος ποταμός για τους αρχαίους Έλληνες). Το καλύτερο σημείο για να ενωθούν οι όχθες του ποταμού Δούναβη βρίσκεται κοντά στις «Σιδηρές Πύλες» (σημερινά σύνορα Σερβίας-Ρουμανίας-Βουλγαρίας). Σ’ αυτό το σημείο η απόσταση που χωρίζει τις δύο όχθες είναι η μικρότερη και η καταλληλότερη από πλευράς θέσης. Τόσο μεγάλη γέφυρα βέβαια δεν είχε ξαναγίνει μέχρι εκείνη την στιγμή. Αυτό για τον Απολλόδωρο ήταν μεγάλη πρόκληση. Συμβουλεύτηκε τα τεχνικά του βιβλία και ασχολήθηκε πολύ με το πώς θα μπορούσε να μείνει όρθια η γέφυρα, ενώ από κάτω της θα περνάει ο ορμητικός Δούναβης.

Στις όχθες που ήταν τα εργοτάξια επικρατούσε οργασμός εργασιών. Λόγω της ορμητικότητας του ποταμού Δούναβη, απαιτούνταν εξαιρετικά γερά θεμέλια. Έτσι λοιπόν, πόντισε κιβώτια με τεράστιους βράχους μέσα την κοίτη του για να στηριχτούν πάνω τους τα τόξα της γέφυρας. Τα τόξα ήταν επίσης λίθινα. Το πλάτος της γέφυρας προορίζονταν στα 18 μέτρα, ικανό να επιτρέπει την γρήγορη διέλευση του πολυπληθούς ρωμαϊκού στρατού, ώστε να επεμβαίνει έγκαιρα σ’ αυτήν την εσχατιά της αυτοκρατορίας. Το βάθος του ποταμού σ’ εκείνο το σημείο είναι περίπου 6 μέτρα. Τα ορθογώνια λίθινα βάθρα που στήριζαν την γέφυρα είχαν πλάτος 18 και ύψος 45 μέτρων, ικανά να αντέχουν το βάρος των λίθων και των διερχομένων επί αυτής αμαξών, ιππικού και πεζών. Τα βάθρα ήταν 20 μέσα στο ποτάμι και 6 στις όχθες ανά 3 σε κάθε όχθη. Το κάθε τόξο είχε άνοιγμα 35 μέτρων. Στην αριστερή όχθη του ποταμού έφτιαξε μια θολωτή πύλη, σε περίπτωση που υπερχειλίσει το ποτάμι, να μπορούν να φύγουν τα πλεονάζοντα νερά χωρίς να κάνουν ζημιά στην γέφυρα. Επιπλέον, κατασκεύασε έναν αύλακα για να διοχετεύονται τα νερά σε μακριά απόσταση από το σημείο της γέφυρας πάλι στον ποταμό. Το κατάστρωμα της γέφυρας το είχε επενδύσει με ξύλο σε διαγώνιο πλέγμα. Στα δύο άκρα της γέφυρας κατασκεύασε επίσης δύο φρούρια για να την προστατεύουν από τυχόν βαρβαρικές επιδρομές. Το ένα εξ αυτών ονομάστηκε Θεοδώρα.

Σωζώμενο τμήμα της γέφυρας του Απολλόδωρου

Όταν επιτέλους η γέφυρα ολοκληρώθηκε μετά από πολλούς κόπους και βάσανα τριών ετών, ο Απολλόδωρος μαζί με τον Τραϊανό στάθηκαν στην άκρη της γέφυρας για να θαυμάσουν αυτό το δημιούργημα της ανθρώπινης μεγαλοφυΐας, ενός Έλληνα αρχιτέκτονα. Τα στρατεύματα βάδιζαν με ασφάλεια πάνω της, από την μια όχθη στην άλλη. Η γέφυρα άντεχε όλο το βάρος και η στατικότητά της ήταν αξιοθαύμαστη παρά τα 1.135 μέτρα μήκος. Η γέφυρα έγινε σύμβολο στα νομίσματα της αυτοκρατορίας σαν ένα μεγάλο τεχνικό κατασκεύασμα.

Δυστυχώς όμως, η γέφυρα αν και χτίστηκε για να αντέξει τα στοιχεία της φύσης, δεν φτιάχτηκε για να αντέξει του ανθρώπινου «δαιμονίου». Μέσα στα επόμενα 20-30 χρόνια την γκρέμισε ο διάδοχος του Τραϊανού, Αδριανός. Αυτός φοβήθηκε ότι ίσως χρησιμοποιηθεί ως μέσον από τους Δάκες και εισβάλουν στην αυτοκρατορία. Αλλά δεν ήταν αυτό το μόνο κακό που βρήκε τον Απολλόδωρο. Έπεσε στην δυσμένεια του νέου αυτοκράτορα. Ο Αδριανός είχε δείξει στον Απολλόδωρο τα αρχιτεκτονικά σχέδια που είχε φτιάξει ο ίδιος για τα διάφορα κτίσματα που ήθελε να χτίσει. Ο Απολλόδωρος ορθά κοφτά του είχε απαντήσει πως αυτά τα σχέδια δεν μπορούν να υλοποιηθούν στην πράξη. Ο Αδριανός οργίστηκε και έβρισε τον μεγάλο αρχιτέκτονα, λέγοντάς του, πως δεν είναι άξιος αυτός να κρίνει έναν αυτοκράτορα. Η οργή του αυτοκράτορα ήταν τόσο μεγάλη που διέταξε τους στρατιώτες να τον πάρουν από μπροστά του και να τον εκτελέσουν.

Έτσι άδικα τελείωσε η ζωή του Απολλόδωρου του Δαμασκηνού στην Ρώμη το 124μ.Χ., έχοντας αφήσει όμως πίσω του κτίσματα που θα τον μνημονεύουν στην αιωνιότητα. Επίσης, συνέγραψε ένα έργο «τα πολιορκητικά», που σώζεται μονάχα ένα του απόσπασμα.

Posted in: