Αιρετικές αλήθειες και μύθοι του 1821 (β΄μέρος)

Μέρος έβδομο: Ο Μύθος του κρυφού σχολειού!

Είναι γνωστή η στάση της Εκκλησίας στα χρόνια του Βυζαντίου, άλλωστε οι…βυζαντινισμοί που κυριαρχούν και σήμερα συνεχίζονται από εκείνα τα χρόνια. Στη συνέχεια και σε όλα τα χρόνια της σκλαβιάς, ο κλήρος έπαιξε καταλυτικά αρνητικό ρόλο, σε κάθε ιδέα ξεσηκωμού. Κι ας μαθαίνουμε σήμερα το αντίθετο. Έχουμε να πούμε και να γράψουμε πολλά. Αντικείμενο αυτού του σχολίου ο μύθος του κρυφού σχολειού!

Ο λαός μας, έχει φτάσει να έχει στο υποσυνείδητό του το…κρυφό σχολειό, το οποίο δεν υπήρξε ποτέ και ο μύθος του ξεκίνησε από τον εκπληκτικό πίνακα ζωγραφικής του μεγάλου ζωγράφου Νικηφόρου Λύτρα, προϊόν της καλλιτεχνικής φαντασίας του, το 1885.

Κάποιοι θρησκόληπτοι πολιτικάντηδες, με τη συνεργασία του κλήρου και της Εκκλησίας, μετά την δημιουργία του περίφημου έργου, το καπηλεύτηκαν και το πέρασαν στη συνείδηση των Ελλήνων, ως πραγματικό γεγονός!

Γενιές και γενιές μεγάλωσαν με τον συγκεκριμένο μύθο και το γνωστό παιδικό τραγουδάκι…φεγγαράκι μου λαμπρό φέγγε μου να περπατώ να πηγαίνω στο σχολειό να μαθαίνω γράμματα…

Όμως, κρυφό σχολειό δεν υπήρχε, για τον απλούστατο λόγο ότι οι Τούρκοι δεν απαγόρευαν την μάθηση, έστω κι αν αυτή έφτανε περιορισμένα –λόγω έλλειψης μέσων και δασκάλων – στους σκλαβωμένους Έλληνες.

Άλλωστε, πως γίνεται να είναι απαγορευμένη η ελληνική γλώσσα και η μάθηση των Ελλήνων και από την άλλη να λειτουργεί απρόσκοπτα η Μεγάλη του Γένους Σχολή στην καρδιά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, την Κωνσταντινούπολη;

Πως γίνεται από τη μια να ισχυρίζεται η Εκκλησία ότι ήταν εκείνη που διέσωσε την ελληνική γλώσσα και δίδαξε το πνεύμα και την αγάπη στο Έθνος, με θυσίες και διωγμούς και από την άλλη να λειτουργεί νομίμως και απρόσκοπτα στη Σμύρνη η Ευαγγελική Σχολή;

Πως γίνεται να υπάρχουν σχολεία σε όλα τα νησιά του Αιγαίου, στα οποία φοίτησαν επιφανείς Έλληνες και ειδικά στη Χίο, όπου οι συνθήκες της τουρκικής κατοχής ήταν ιδιαιτέρως σκληρές και βάρβαρες;

Ο ιστορικός και αγωνιστής του 1821 Ιωάννης Φιλήμων στο βιβλίο του «Δοκίμιον ιστορικόν περί της Φιλικής Εταιρείας» που εξεδόθη το 1834, αναφέρει ειδικότερα ότι η ελεύθερη σύσταση ελληνικών σχολείων οφειλόταν στη γενικότερη αμάθεια των Τούρκων, οι οποίοι, αγνοούσαν ποιά μέτρα θα ωφελούσαν το πολιτικό σύστημά τους, υπονοώντας την απαγόρευση των σχολείων.

Λέξη για κρυφό σχολειό!

Επιπλέον, τόσο ο Ματθαίος Παρανίκας, στο «Σχεδίασμα» που εξεδόθη το 1867, όσο και ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος, αρνούνται την ύπαρξη κρυφών σχολειών και αναφέρουν την ίδρυση πολλών νόμιμων σχολείων σε πολλές περιοχές της σκλαβωμένης Ελλάδας.

Μια άλλη απόδειξη αφορά τον διαγωνισμό με αντικείμενο την ιστορία της ελληνικής παιδείας από την άλωση της Κωνσταντινύπολης μέχρι το 1821, που προκήρυξε το 1865 ο «Ροδοκανάκειος Φιλολογικός Αγών», έντυπο της «Ροδοκανάκειου Ιερατικής Σχολής». Υπεβλήθησαν εργασίες από τους Παναγιώτη Αραβαντινό και Κωνσταντίνο Σάθα, με τον τελευταίο να βραβεύεται για το μέρος της έρευνάς του που αφορούσε στους λογίους και στο γλωσσικό ζήτημα, καθώς θεωρήθηκε ότι η μελέτη του Παρανίκα, που είχε ήδη δημοσιευθεί, κάλυπτε επαρκώς τα θέματα που άπτονταν των ελληνικών σχολείων.

Σε καμία από αυτές τις εργασίες δε συναντάται αναφορά στην ύπαρξη Κρυφού Σχολειού.

Συμπληρωματική της εργασίας του Παρανίκα είναι και η μελέτη του Τρύφωνος Ευαγγελίδου, «Η παιδεία επί Τουρκοκρατίας» (1936), όπου κατέγραψε ακόμα περισσότερα σχολεία, βασισμένος σε πρόσθετες πηγές στις οποίες δεν είχε πρόσβαση ο Παρανίκας^.

Είναι τόσο μεγάλη η σύγχυση που έχει προκαλέσει η Εκκλησία για το συγκεκριμένο ζήτημα, που έχει φτάσει στο σημείο πολλά μοναστήρια ανά την Ελλάδα, να «πουλάνε» κάποιες κατακόμβες ή υπόγειά τους, ως …κρυφά σχολειά!

Η Μονή Ντίλιου στο Νησάκι των Ιωαννίνων, έχει… κρυφό σχολειό και εκατοντάδες επισκέπτες!

Όπως και στη Βέργοια της Λακωνίας, και η Μονή Παναγίας Βαρνάκοβας στη Φωκίδα.

Αποκορύφωμα, όμως, του μύθου που έπλασε και καλλιέργησε η Εκκλησία, είναι ότι ακόμη και στην Τήνο, υπάρχει χώρος που παρουσιάζεται ως…κρυφό σχολειό!

Όμως, στην Τήνο, οι Τούρκοι δεν πάτησαν ποτέ το πόδι τους, ούτε κι όταν περιήλθε στην κατοχή τους το 1718!

Άρα, γιατί να υπάρχει κρυφό σχολειό;

Επιπροσθέτως, στη Μονή Φιλοσόφου στη Δημητσάνα, λειτουργεί σήμερα τουριστική ατραξιόν με χώρο που…δήθεν ανήκε στο κρυφό σχολειό.

Όμως, είναι γνωστό ότι στη συγκεκριμένη Μονή, σπούδασε ο Μιχαήλ Οικονόμου, ο γραμματικός του Κολοκοτρώνη και βασικός ιστορικός του Αγώνα, που είχε γεννηθεί εκεί. Φυσικά, ο Μιχαήλ Οικονόμου δεν σπούδασε στο…κρυφό σχολειό, αφού ο ίδιος γράφει, το 1873, στα «Ιστορικά περί της Ελληνικής Παλιγγενεσίας», ότι κατά την τουρκοκρατία «η λατρεία των χριστιανών εξησκείτο ελευθέρως και δημοσία και επροστατεύετο μάλιστα και από τους Τούρκους [...] επροστατεύετο δε και ελευθέρως ενηργείτο και η εκπαίδευσις».

Κουβέντα για κρυφό σχολειό…στην ιδιαίτερη πατρίδα του και στη Μονή που σπούδασε υπό το φως του ηλίου.

Ποιος λέει αλήθεια και ποιος δημιούργησε τον μύθο;

Ένα άλλο χαρακτηριστικό του…μύθου, είναι ότι μέχρι τη δεκαετία του 1960 τα… «κρυφά σχολειά» στην Ελλάδα μετριόντουσαν σε έξι – επτά!

Από τις αρχές της δεκαετίας του εβδομήντα, τα «ανακαλυπτόμενα κρυφά σχολειά», ξεπέρασαν τα εκατό!

Η Εκκλησία και οι καλόγεροι, όποιο ανήλιαγο κελί ή κατακόμβη ή κρύπτη είχαν στα μοναστήρια τους, τα βάφτιζαν… κρυφά σχολειά!

Έχουν βαφτίσει κρυφά σχολειά, ακόμη και κελιά που βρίσκονται μέσα σε κάστρα (που τότε ήταν υπό οθωμανική κυριαρχία και διοίκηση) στην Κορώνη και στο Άργος!

Και κάνουν Ιερές μπίζνες!

Κι όμως! Στα σχολεία μας διδασκόμαστε για το κρυφό σχολειό…!

Μέρος όγδοο: Mύθοι και ιδεολογήματα της Εκκλησίας

Γράφαμε και στο προηγούμενο σχόλιο περί του μύθου του κρυφού σχολειού. που δημιούργησε η Εκκλησία, πιστή στον ρόλο της ως… υπερασπίστριας των εθνικών ιδεωδών του ελληνικού λαού.

Ήταν, άλλωστε, πάγια η τακτική της Εκκλησίας να επιχειρεί να ταυτίζεται με την εθνική μας ιστορία, όπως αυτόκλητα και χωρίς κανένας να την ψηφίσει, να επιχειρεί να επιβάλλει ή να ασκεί με φονταμενταλιστική λογική, ακόμη και εξωτερική πολιτική.

Αυτό ουδόλως είναι περίεργο, δεδομένου ότι η Εκκλησία στην θεοκρατική Ελλάδα είναι κατοχυρωμένη με Συνταγματική βούλα.

Όμως, η πραγματική ιστορία είναι πικρή, όσο κι αν δεν αρέσει σε κάποιους.

Δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι μετά την σχεδόν βίαιη επιβολή της θρησκείας μας, έπαψε να λάμπει το αρχαίο ελληνικό πνεύμα και οι ελεύθεροι άνθρωποι μετεβλήθησαν σε ποίμνιο και δούλους του Θεού.

Η ανθρωπότητα και κυρίως ο τόπος μας, για ολόκληρους αιώνες γέμισε ενοχές και πυκνό σκοτάδι.

Όλα ή σχεδόν όλα ξεκίνησαν με την θλιβερή συνέχεια της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας στο Βυζάντιο, με τους Κωνσταντίνους, Θεοδόσιους και οι Ιουστινιανούς, που από τύραννοι μετεβλήθησαν από την Εκκλησία… σε Μεγάλους και Αγίους.

Ο εκβαρβαρισμός που εγκαθίδρυσε η βυζαντινή νέα τάξη πραγμάτων, σκότωσε το αρχαιοελληνικό πνεύμα, κατάργησε τους Ολυμπιακούς αγώνες κι άρχισε να αποφασίζει τι θα τρώει, τι θα πίνει, πως θα ντύνεται, τι θα διαβάζει και τι θα διδάσκει ο …αμνός και δούλος Του Θεού.

Ο ελληνοχριστιανικός πολιτισμός, πήρε έτσι τη θέση του αρχαιοελληνικού και…έσβησε τα φώτα που είχε ανάψει ο δεύτερος στις επιστήμες, στη φιλοσοφία και στην ανθρωπότητα!

Οι φιλόσοφοι και μεγάλοι δάσκαλοι της αρχαιότητας, έπεσαν στον πυρ το εξώτερον και τη θέση τους πήραν οι καλόγεροι και οι παπάδες.

Έτσι, φτάσαμε στον 21^ο αιώνα και το Ιερατείο απαιτεί να κατευθύνει ακόμη την ζωή, την καθημερινότητα και την πολιτική ζωή του τόπου.

Ο σπουδαίος ιστορικός Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος, βαθύτατα συντηρητικός άνθρωπος, έγραφε από τον προηγούμενο ακόμη αιώνα, τις διαφωνίες του για το εκκλησιαστικό κατεστημένο, πολύ περισσότερο αφού έβλεπε την απόλυτη εξάρτηση και ταύτιση Πολιτείας και Εκκλησίας, με βασική αρχή τον …ελληνοχριστιανικό πολιτισμό!

Ο μακρύς αυτός πρόλογος, είναι χρήσιμος για να πούμε ότι η Εκκλησία στις πιο κρίσιμες στιγμές του έθνους, για να χρησιμοποιήσουμε δικό της όρο, ήταν απούσα. Είναι, μάλιστα, χαρακτηριστικό για την Επανάσταση του 1821 ήταν κάθετα αντίθετη, γιατί η ιδεολογία της ήταν αντιεπαναστατική.

Στην Εγκύκλιο του Μαρτίου 1821 ο Πατριάρχης Γρηγόριος E’ ισχυρίστηκε ότι οι επί γης εξουσίες, οι βασιλείες, είναι θεόπεμπτες (όπως γράφει ο Απόστολος Παύλος στην προς Κορινθίους επιστολή που αναφέρουμε στη συνέχεια) και όποιος οργανώνει ανταρσία εναντίον τους διαπράττει μέγιστο αμάρτημα, είναι σαν να κινείται εναντίον τού Θεού και γι’ αυτό η Εκκλησία τον αφορίζει και τον καταδικάζει σε αιώνια τιμωρία – και τον Σουλτάνο ο Θεός τον έστειλε και οι Έλληνες που οργάνωναν την Επανάσταση διέπρατταν το ίδιο αμάρτημα!

Αργότερα, το Ιερατείο προσπάθησε να ισχυριστεί ότι τον Πατριάρχη τον εξανάγκασε η οθωμανική κυβέρνηση να εκδώσει την εν λόγω Εγκύκλιο αλλά υπάρχει άλλη Εγκύκλιος, του ίδιου Πατριάρχη, του 1797, με το ίδιο ιδεολογικό περιεχόμενο, όταν ούτε καν η ιδέα για Επανάσταση δεν είχε εμφανιστεί!

Ακόμη και η ύψωση του λαβάρου της επανάστασης στα Καλάβρυτα από τον Παλαιών Πατρών Γερμανό, είναι ένας απίστευτος μύθος κατασκευασμένος από την Εκκλησία, που ήθελε να αποδείξει ότι εκείνη κήρυξε την ελευθερία του Έθνους!

Αυτός ο μύθος, δημιουργήθηκε πολλά χρόνια μετά την επανάσταση του 1821. Συγκεκριμένα το 1889, όταν κάποιος πρωτοσύγκελος, ηλικίας 97 ετών, βεβαίωσε ότι ο Παλαιών Πατρών Γερμανός ευλόγησε τα όπλα, ύψωσε το λάβαρο στην Αγία Λαύρα και κήρυξε την επανάσταση, την ίδια ημέρα με τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου! Αυτός, λοιπόν, ο σχεδόν αιωνόβιος πρωτοσύγκελος, προφανώς με…μνήμη ελέφαντα, έδωσε το πάτημα στην επίσημη Εκκλησία να …καπηλευτεί την επανάσταση. Έτσι, επιχειρήθηκε η διαστρέβλωση της ιστορίας.

Με αγαστή συνύπαρξη Θρησκείας και Πολιτικής, ενώ μέχρι τότε ουδείς μιλούσε για το συγκεκριμένο γεγονός, δεδομένου πως ήταν πάγκοινο ότι η επανάσταση είχε ξεκινήσει στην Καλαμάτα, με μπροστάρη τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη στις 23 Μαρτίου του 1821.

Βεβαίως, πρέπει να τονίσουμε κάτι ιδιαιτέρως σημαντικό.

Εκείνη την εποχή που ο αιωνόβιος πρωτοσύγκελος μίλησε για το λάβαρο του Παλαιών Πατρών Γερμανού (1889), είχε ξεκινήσει από ακραίους παραεξουσιαστικούς και παραεκκλησιαστικούς κύκλους πίεση με …προπαγάνδα, για την επιστροφή των διεκδικούμενων «εθνικών δικαίων», που κατέληξαν στο μεγάλο φιάσκο του ατυχούς πολέμου με τους Τούρκους το 1897. Συνεπώς, όλα έχουν την εξήγησή τους.

Κορυφαίος δε αυτής της διαπλοκής μεταξύ Κράτους και Εκκλησίας ήταν. τότε, ο Ζαΐμης, ο οποίος έγινε στη συνέχεια μέχρι πρωθυπουργός και πρόεδρος της Δημοκρατίας, λέγοντας «ναι» σε ότι του πρότειναν.

Συμμέτοχος δε, αυτής της διαπλοκής, ο…ελέω Θεού βασιλιάς Γεώργιος!

«Αηδέστατος κωμωδός» ο Βολταίρος κατά την Εκκλησία

Να πούμε κι άλλα πράγματα.

Ελάχιστοι νεοέλληνες γνωρίζουν ότι ο σπουδαίος Γάλλος φιλόσοφος Βολταίρος, ήταν κόκκινο πανί για τη δική μας Εκκλησία εξ αιτίας της διδασκαλίας του.

Τι έλεγε ο Βολταίρος;

Ότι ο άνθρωπος για να γίνει ευτυχισμένος, οφείλει να είναι απαλλαγμένος από τον φανατισμό της Εκκλησίας σε ότι αφορά τη μεταφυσική θεώρηση των πραγμάτων.

Χαρακτήριζε, μάλιστα την Εκκλησία πηγή δυστυχίας για τους ανθρώπους, εξ αιτίας των δογμάτων, της κληρικοκρατίας των λειτουργών κάθε θρησκείας και της λειτουργίας της προς αμφισβήτηση των πολιτικών καθεστώτων.

Αυτό δεν άρεσε στο δικό μας Ιερατείο.

Ανέλαβε, μάλιστα, εκ μέρους του, πολλά χρόνια μετά, να απαντήσει στον μεγάλο φιλόσοφο ένας …γίγαντας του πνεύματος, ο …καλόγηρος Σέργιος.

Διαβάστε με ποιον τρόπο επιχειρεί να αντικρούσει τον Βολταίρο:

«Είναι αμαθής ιστορικός, συγκεχυμένος λογοποιός, αδιανόητος διαλεκτικός, χυδαιότατος φρονηματίας, ασυλλόγιστος γεωγράφος, χρονολογικός ταραξίας, αναιδέστατος ψεύτης, αδιάκριτος κριτικός, ακατάστατος συγγραφεύς, ασύνετος, φλύαρος, ψευδώνυμος φιλόσοφος, αηδέστατος κωμωδός και βδελυρός αδολέσχης, πάντολμος τολμητίας, κακεντρεχέστατος άθεος, και των ασεβών απάντων εξωλέστατος, του σύμπαντος χρόνου αφρονέστερον έκτρωμα, και της εσχάτης απονοίας αντάρτης του Θεού και των αγίων γραφών».

Αυτή ήταν η απάντηση της Εκκλησίας στον Βολταίρο.

Βρισιές και κατάρες.

Πως, όμως, να κάνει διαφορετικά η Εκκλησία, όταν ο πιο επίσημος ερμηνευτής του Θεού επί γης, ο Απόστολος Παύλος έλεγε και έγραφε διαφορετικά πράγματα;

Ας τα θυμηθούμε:

1. Προς Τιμόθεον

Παύλος απόστολος του Ιησού Χριστού, κατ’ εντολήν του Θεού και του Σωτήρος μας και του Κυρίου Ιησού Χριστού επιτάσσω:

«Όσοι εισίν υπό ζυγόν δούλοι, τους ιδίους δεσπότας πάσης τιμής αξίους ηγείσθωσαν, ίνα μη το όνομα του Θεού και η διδασκαλία βλασφημήται».

Ωραίος ο Παύλος.

Δηλαδή διατάζω, κατ’ εντολήν του Θεού, όσοι είναι δούλοι, να εκτιμούν ιδιαίτερα τους κυρίους τους για να μη δυσφημείται το όνομα και η διδασκαλία Του Θεού!

2. Προς Ρωμαίους

«Πάσα ψυχή εξουσίαις υπερεχούσας υποτασσέσθω. Ου γαρ έστιν εξουσία ει μη υπό Θεού, αι δε ούσαι εξουσίαι υπό Θεού τεταγμέναι εισίν, ώστε ο αντιτασσόμενος της εξουσία τη του Θεού διαταγή ανθέστηκε. Οι δε ανθεστηκότες εαυτοίς κρίμα λήψονται. Θέλεις δε μη φοβείσθαι την εξουσίαν; Το αγαθόν ποίει και έξεεις έπαινον εξ αυτής, Θεού γαρ διάκονος εστί σοι εις το αγαθόν. Εάν δε το κακόν οιής φοβού. Ου γαρ εική την μάχαιραν φορεί. Θεού γαρ διάκονος εστιν εις οργήν έκδικος τω το κακόν πράσσοντι. Διο ανάγκη υποτάσσεσθαι ου μόνον δια την οργήν, αλλά και δια την συνειδησιν».

Τι λέει ο Παύλος;

Κάθε άνθρωπος πρέπει να υποτάσσεται στις ανώτερες αρχές, γιατί δεν υπάρχει καμιά εξουσία χωρίς τη θέληση του Θεού, οι εξουσίες δε που υπάρχουν, έχουν οριστεί από τον Θεό, με τέτοιον τρόπο, ώστε εκείνος που τις αμφισβητεί, αντιτάσσεται στη διαταγή του Θεού.

Όσοι δε, δεν υπακούν θα τιμωρηθούν. Θέλεις να μη φοβάσαι την εξουσία; Κάνε το καλό και θα επαινεθείς από αυτήν, γιατί η εξουσία είναι υπηρέτης του Θεού και αποβλέπει στο καλό σου. Αν, όμως, πράξεις το κακό, τότε να φοβάσαι, γιατί δεν είναι έτσι άσκοπα ζωσμένη με το μαχαίρι, έτοιμη να εκδικηθεί εκείνον που κάνει το κακό. Επομένως πρέπει να υποτάσσεσθε, όχι μόνο για να αποφύγετε την οργή της εξουσίας, αλλά και για λόγους συνείδησης…»!

Δηλαδή, όλα θα είναι καλά αρκεί να μη βγάζεις γλώσσα στην εξουσία και να κάνεις ότι σου λέει. Κι αν δεν κάτσεις καλά, θα δοκιμάσεις το μαχαίρι στο λαιμό σου και θα πας στην κόλαση!

Αν ήταν έτσι, αν οι Έλληνες έκαναν ότι… διατάζει ο Απόστολος Παύλος, τότε θα είμαστε ακόμη υπόδουλοι των Τούρκων, των βασιλιάδων, των Γερμανών και κάθε κατακτητή.

Κι αφού τις εξουσίες τις στέλνει ο Θεός, όπως λέει ο Παύλος, τότε τους Τούρκους τους έστειλε εκείνος για να μας κατακτήσουν;

Μήπως ο Θεός έστειλε τον Χίτλερ, τον Στάλιν κι άλλους αιμοσταγείς δικτάτορες να…εξουσιάσουν την ανθρωπότητα;

Ο Κολοκοτρώνης, ο μεγαλύτερος ήρωας αυτού του τόπου, έβαλε τα πράγματα στη θέση τους, με μια ομιλία του στους φοιτητές, το 1838:

Ο γέρος του Μοριά, καυτηρίασε τη στάση της Εκκλησίας και δη των αρχιερέων (δεδομένου ότι ο απλός κλήρος ήταν παντελώς απαίδευτος και άβουλος ενεργούμενός τους, ενώ δούλευε σκληρά για να επιζήσει), για την εχθρική στάση τους απέναντι των ελληνικών γραμμάτων και της προόδου.

Αναγνώρισε, μάλιστα, τη σπουδαία συμβολή των Ελλήνων και ξένων διανοουμένων του εξωτερικού και των οπαδών του Διαφωτισμού στην ελληνική επανάσταση.

Να τι γράφει στη σελίδα 283, το βιβλίο του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη με τίτλο «Διήγησις συμβάντων της Ελληνικής Φυλής», που εξεδόθη το 1843:

«Σαν είδε ότι δεν μπόραγε να εξολοθρεύσει τους Έλληνες (σ.σ. ο Σουλτάνος μετά την άλωση), διόρισε έναν Βιτσερέ (δηλαδή αντιβασιλέα) κι έναν Πατριάρχην και του έδωκε την εξουσίαν της Εκκλησίας. Αυτός και ο λοιπός κλήρος έκαμαν ότι τους έλεγε ο Σουλτάνος. Ύστερον έγιναν οι Κοτσαμπάσηδες εις όλα τα μέρη. Η Τρίτη τάξις και οι προκομμένοι το μεγαλύτερον μέρος των πολιτών, μη υποφέροντες τον ζυγόν έφευγαν και οι γραμματισμένοι επήραν κι έφυγαν από την Ελλάδα, την πατρίδαν των, και έτσι έμεινε ο λαός όστις στερημένος από τα μέσα της προκοπής εκατήντησεν εις αθλίαν κατάστασιν και αυτή αύξαινε κάθε ημέρα χειρότερα, διότι αν ευρίσκετο μεταξύ του λαού κανείς με ολίγην μάθησιν, τον ελάμβανε ο κλήρος, όστις έχαιρε προνόμια, ή εσύρετο από τον έμπορον της Ευρώπης ως βοηθός του, ή εγίνετο γραμματικός του προεστού. Και μερικοί μη υποφέροντες την τυραννίαν του Τούρκου και βλέποντες τες δόξες αυτές και τες ηδονές, όπου απελάμβαναν αυτοί, άφηναν την πίστη τους και εγένοντο Μουσουλμάνοι….».

Στη συνέχεια της ομιλίας του Γέρου του Μοριά, που αναφέρεται στη συγκεκριμένη έκδοση του 1843, ο Κολοκοτρώνης ξεκαθάρισε ότι οι ραγιάδες συνειδητοποίησαν την ελληνική τους καταγωγή και αποφάσισαν να ξεσηκωθούν, όταν έμαθαν για πρώτη φορά το παρελθόν τους και την αρχαία Ελλάδα, μέσα από έργα αρχαίων Ελλήνων που κυκλοφόρησαν στο εξωτερικό και τα οποία ήταν άγνωστα στην Ελλάδα, επειδή τα απαγόρευε η Εκκλησία!

Ο Ιάκωβος – Ρίζος Νερουλός, σχετικά με τα έργα του κλήρου, στις 25 Μάιου του 1841, τόνισε σε ομιλία του στην Ακρόπολη:

«Η βυζαντινή ιστορία, είναι αλληλένδετος σχεδόν, και μακροτάτη σειρά πράξεων μικρών και αισχρών βιαιοτήτων του εις το Βυζάντιον μετεμφυτευθέντος Ρωμαϊκού κράτους. Είναι στηλογραφία επονείδιστος της εσχάτης αθλιότητος και εξουθενώσεως των Ελλήνων…».

Ο ιστορικός Δημήτριος Φωτιάδης γράφει:

«Η πολυπόθητη λευτεριά άργησε πάρα πολύ να έλθη, γιατί το πατριαρχικο-φαναριώτικο κράτος κατέπνιγε κάθε ελευθερωτική πνοή με αφορισμούς, αρές, κατάρες και διαβρώσεις μέσω πολυπληθών ρασοφόρων του, και ιδιαίτερα των αργόσχολων καλόγερων…».

Ο αρνητισμός του Πατριάρχη και των πολλών επιφανών ιεραρχών στην επανάσταση του 1821 και η συνεργασία τους με τους Τούρκους, είχε εκμηδενίσει το κύρος τους ανάμεσα στους σκλαβωμένους Έλληνες.

Είναι σαφές, ότι τόσο ο κλήρος, όσο και οι κοτσαμπάσηδες, σύρθηκαν στην επανάσταση αναγκαστικά, όταν έγινε φανερό ότι οι Τούρκοι τους είχαν προγράψει και αποφασίσει την εξόντωσή τους, αφού δεν τους ήταν πλέον χρήσιμοι.

Ήταν για τον επιφανή κλήρο που μέχρι την επανάσταση ζούσε πλήρης προνομίων, ζήτημα ζωής και θανάτου.

Ακόμη και ο βάρβαρος απαγχονισμός του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε΄ από τους Τούρκους, έγινε για τιμωρία, όχι του ιδίου, αλλά των Ελλήνων που επαναστάτησαν. Κι η αδικία είναι ότι …την πλήρωσε ο Έλληνας που ήταν αντίθετος στην επανάσταση, όπως είπαμε προηγουμένως και θα δούμε αναλυτικά πιο κάτω.

Ο Γάλλος περιηγητής Barthilby, έγραψε μόλις γύρισε στο Παρίσι:

«Οι καλόγεροι καλλιεργούν κάθε δεισιδαιμονία, επιτρέπουν κάθε δολιότητα, καταδιώκουν τους φωτισμένους ανθρώπους…».

Ο ίδιος, από επίσκεψή του στο μοναστήρι του Αγίου Ιακώβου στην Πάτμο, ρώτησε αν υπήρχαν χειρόγραφα στη μονή και πήρε την απάντηση»

«Θεός φυλάξοι! Εμείς είμαστε ορθόδοξοι και όσα έγραφαν αυτοί οι Ελληνοβριοί, όλο αιρετικά πράγματα, τα κάψαμε».

Στα Γιάννινα, εμπόδια για τη λειτουργία των σχολείων δεν έφερνε ο Αλή Πασάς, αλλά η Εκκλησία. Είναι χαρακτηριστικό ότι τον πιο σπουδαίο δάσκαλο της σχολής των Ιωαννίνων, τον Ψαλλίδα, τον έσωσε από αφορισμό ο ίδιος ο Αλής.

Όμως, δεν συνέβη το ίδιο με τον φωτισμένο δάσκαλο Γεώργιο Σουγδουρή, που πρωτοδίδαξε στα Γιάννινα Φυσική και Φιλοσοφία, αφού τον αφόρισε ο μητροπολίτης Κλήμης.

Ο περίφημος μαθηματικός Μεθόδιος Ανθρακίτης, που πρώτος δίδαξε συστηματικά Άλγεβρα, Γεωμετρία και Τριγωνομετρία, χαρακτηρίστηκε από την Εκκλησία, άθεος εξ αιτίας της διδασκαλίας του και αφορίστηκε από τον Πατριάρχη Ιερεμία Γ΄.

Ο δε Πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε΄, με εγκύκλιό του στα 1819,στρέφεται ανοικτά εναντίον της διδασκαλίας των Θετικών Επιστημών και της Φιλοσοφίας και το μόνο που αποδέχεται είναι η γνώση μιας σειράς γραμματικής και απλών αριθμητικών πράξεων.

Ιδού η εγκύκλιος:

«Επιπολάζει ενιαχού μια καταφρόνησηις περί τα γραμματικά μαθήματα και διόλου παράβλεψις περί τας Λογικάς και Ρητορικάς τέχνας, και περί αυτήν εν πάση την διδασκαλίαν της υψηλοτάτης Θεολογίας, προερχομένη εκ της ολοτελούς αφοσιώσεως μαθητών ομού και διδασκάλων εις μόνα τα μαθηματικά και τας επιστήμας, και αδιαφορία εις τας παραδεδομένας νηστείας, προκύπτουσα εκ τινών διεφθαρμένων ανδραρίων, τα οποία καθώς τα ζιζάνια μεταξύ του καθαρού σίτου, ούτω και αυτά μεταξύ πεπαιδευμένων του Γένους ανεφύησαν, πλανώμενα υφ’ αυτών και πλανώντα τους αφελεστέρους και απεριφράκτους την διάνοιαν».

Δηλαδή, ο Πατριάρχης, λέει ότι όσοι διδάσκουν και διδάσκονται μαθηματικά και επιστήμες, είναι …διεφθαρμένα ανδράρια! Γι αυτό…διαβάζετε και σπουδάζετε…Θεολογία!

Απίστευτα πράγματα, τα οποία αποσιωπά, τόσο η Εκκλησία όσο και το Κράτος.

Κι όποιος τα θίγει, ακόμη και σήμερα, υφίσταται τους…κεραυνούς και τις απειλές κάποιων άγαμων, ανέραστων και χωρίς παιδιά ρασοφόρων, οι οποίοι με μόνο εφόδιο ένα πτυχίο Θελολογίας, απαιτούν να καθορίζουν τα κοινωνικά, πολιτικά, οικονομικά και ατομικά δικαιώματά μας. Αυτοχαρακτηρίζονται, μάλιστα, Άγιοι!

Ύποπτος ο Ρήγας Φεραίος!

Θέλετε κι άλλα για τον Πατριάρχη Γρηγόριο τον Ε΄;

Όταν ο Ρήγας Φεραίος έγραψε το περίφημο Σύνταγμα, έγραψε μια επιστολή, την 1^ηΔεκεμβρίου του 1797, με την οποία ζητούσε από τον κλήρο εγρήγορση, μη τυχόν και φτάσει στα χέρια του χριστιανικού ελληνικού λαού και διαβαστεί… «το ύποπτο και αντισυνταγματικό Σύνταγμα». « Ψάξτε παντού, ερευνήστε, ρωτήστε, εξετάστε και στείλτε αμέσως στο Πατριαρχείο κάθε τέτοιο έντυπο. Διαφορετικά σας περιμένει η τιμωρία του Θεού αλλά και της Εκκλησίας…».

Δυο εβδομάδες μετά την κυκλοφορία της εγκυκλίου….προδίδεται και συλλαμβάνεται από τους Τούρκους ο Ρήγας.

Αφόρισε τους επαναστάτες η Εκκλησία!

Λίγο μετά, όταν κηρύχτηκε η επανάσταση στις παραδουνάβιες χώρες, ο Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄, αφορίζει τους πρωτεργάτες Αλέξανδρο Υψηλάντη και Μιχαήλ Σούτσο! Οι αφορισμοί αυτοί, διαβάστηκαν στις Εκκλησίες στις 23 Μαρτίου 1821!

Όμως, είχαμε κι άλλον αφορισμό, στις 22 Απριλίου 1821, ανήμερα του Πάσχα, εναντίον όλων των ξεσηκωμένων Ελλήνων.

Τον παραθέτουμε:

«Οι τω καθ’ ημάς αγιωτάτω πατριαρχικώ, αποστολικώ και οικουμενικώ θρόνω υποκείμενοι μητροπολίται και υπέρτιμοι και θεοφιλέστατοι αρχιεπίσκοποι τε και επίσκοποι, εν αγίω πνεύνατι αγαπητοί αδελφοί και συλλειτουργοί, και εντιμόταοι κληρικοί της καθ’ ημάς του Χριστού εκκλησίας και εκάστης επαρχίας.

Η πρώτη βάσις της ηθικής, ότι είναι προς τους ευεργετούντας ευγνωμοσύνη…και όστις ευεργετούμνος αχαριστεί είναι ο κάκιστος των ανθρώπων…όταν δε η αχαριστία ήναι συνωδευομένη και με πνεύμα κακοποιόν και αποστατικόν, εναντίον της κοινής ημων ευεργέτιδος και τροφού, κραταιάς και αηττήτου βασιλείας, τότε εμφαίνει και τρόπον αντίθεον, επειδή ουκ έστι βασιλεία και εξουσία ειμή από Θεού τεταγμένη. Όθεν και πας ο αντιταττόμενος της θεόθεν, εφ ημάς τεταγμένη κραταιά βασιλεία, τη του Θεού διαταγή ανθέστηκε. Και τα δυο ταύτα ουσιώδη και βάσιμα ηθικά και θρησκευτικά χρέη κατεπάτησαν με απαραδειγμάτιστον θρασύτητα και αλαζονείαν ο, τε προσδιορισθείς της Μολδαβίας ηγεμών Μιχαήλ, και ο του γνωστού αγνώμονος και φυγάδος Υψηλάντου, αγνώμων υιός Αλέξανδρος.

Εις όλους τους ομογενείς μας είναι γνωστά, τα άπειρα ελέη, όσα η αέναος της βασιλείας πηγή εξέχεεν εις τον κακόβουλον Μιχαήλ αυτός όμως φύσει κακόβουλος ων, εφάνη τέρας έμψυχον αχαριστίας και συμφώνησε μετά του Αλεξάνδρου Υψηλάντου, υιού του δραπέτου και φυγάδος Υψηλάντου, όστις παραλαβών μερικούς ομοίους του… εκήρυξαν του γένους ελευθερίαν..διοργανίζοντες οι ασυνείδητοι…τον κοινόν και γενικόν όλεθρον εναντίον παντός του γένους.

Και είναι γνωστόν ότι όσοι είναι κατηρτισμένοι εις την ευσέβειαν, όσοι νουνεχείς και τίμιοι και των ιερών κανόνων και θείων νόμων ακριβείς φύλακες, δεν θέλουν δώσει ευηκοΐαν εις τας ψευδολογίας των αχρείων, επειδή όμως είναι ενδεχόμενον να παρασυρθώσι και άλλοι, συμβουλεύομεν, παραινούμεν και εντελλόμεθα και παραγγέλομεν να διακηρύξετε την απάτην των ειρημένων κακοποιών και κακοβούλων και να τους στηλιτεύσετε ως κοινούς λήσμονας και ματαιόφρονας και να προσέχετε εις ταςαπάτας αυτών. Όσα δε γράμματα ή ειδήσεις να παησιάσωσιν εις τους κατά τόπους αρχιερείς και τους βασιλικούς εξουσιαστάς δηλοποιύντες και παραδίδοντες και εκείνους τους απλουστέρους, όσοι ήθελον φωραθεί να ενεργούν τα ανοίκεια του ραγιαδικού χαρακτήρα…

….Ως παραβάται των θείων νόμων και αποστολικών διατάξεων, ως καταφρονηταί του ιερού χρήματος, της προς τους ευεργετήσαντας ευγνωμοσύνης και αχαριστίας, ως ενάντιοι των ηθικών και πολιτικών όρων, ως την απώλειαν των αθώων ενευθύνων ομογενών μας, ασυνειδήτως τεκταινόμενοι, αφωρισμένοι υπάρχουσι και κατηραμένοι και ασυγχώρητοι και άλυτοι μετά θάνατον και των αιωνίω υπόδικοι αναθέματι και τυμπανιαίοι.

Αι πέτραι, τα ξύλα και ο σίδηρος λυθείησαν, αυτοί δε μηδαμώς σχισθείσα η γη καταπίοι αυτούς, οχ’ ως τον Δαθάν και Αβειρών, αλλά τρόπω δη τινι παραδόξω, εις θαύμα και παράδειγμα.

Πατάξαι Κύριος αυτούς τη ψύχει, τω πυρετώ, τη ανεμοφθορία και τη ώχρα. Γεννηθήτω ο ουρανός ο υπέρ την κεφαλήν αυτών χαλκούς και η γη η υπό τους πόδας αυτών σιδηρά.

Εκακοποίησαν αόρως της παρούσης ζωής και προσζημιωθείσαν και την μέλλουσαν. Επιπεσάτωσαν επί τας κεφαλάς αυτών κεραυνοί της θείας αγανακτήσεως. Είησαν τα κτήματα αυτών εις παντελή αφανισμόν και εις εξολόθρευσιν. Γεννηθήτωσαν τα τέκνα αυτών ορφανά και αι γυναίκες χήραι….

Υπεγράφη συνοδικώς επί της Αγίας Τραπέζης αιωκά (σ.σ. δηλαδή 1821) εν μηνί Μαρτίου, παρά της ημών μετριότητος και πάντων των αγίων αρχιερέων.

Ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Γρηγόριος αποφαίνεται, ο Ιεροσυλύμων Πολύκαρπος συναποφαίνεται, ο Καισαρείας Ιωαννίκιος, ο Ηρακλείας Μελέτιος, ο Κυζίκου Κωνστάντιος, ο Νικομηδείας Αθανάσιος, ο Νικαίας Μελέτιος, ο Χαλκηδόνος Γρηγόριος, ο Δέρκων Γρηγόριος, ο Θεσσαλονίκης Ιωσήφ, ο Τυρνάβου Ιωαννίκιος, ο Ανδριανουπόλεως Δωρόθεος, ο Προύσσης Μελέτιος, ο Διδυμοτείχου Καλλίνικος, ο Αγκύρας Αθανάσιος, ο Ναξίας Γρηγόριος».

Απίστευτης κακίας και νοσηρότητας κείμενο από Πατριάρχη και ανώτερο κλήρο.

Όλοι εναντίον της επανάστασης του 1821.

Δεν είναι μόνο ότι χαρακτηρίζει …κακοποιούς τους Υψηλάντη, Σούτσο και όσους ψάχνουν την ελευθερία τους, αλλά καταφεύγει σε κήρυγμα μίσους και συγκλονιστικές κατάρες.

Τι σχέση μπορούν να έχουν αυτές οι αράδες με τον Χριστό;

Που βρήκαν τόσο παρανοϊκό μένος εναντίον της ελευθερίας;

Που βρήκαν τόσο μίσος εναντίον ανθρώπων;

Κι όμως, οι περισσότεροι από τους υπογράφοντες είναι…Αγιοποιημένοι από την Εκκλησία και …ήρωες για την Πολιτεία.

Αναθεματισμοί εναντίον των Ελλήνων

Για τον επίλογο, αφήσαμε τους αναθεματισμούς της Εκκλησίας εναντίον των Ελλήνων.

Όταν έγινε ο σχεδόν βίαιος εκχριστιανισμός των Ελλήνων με τις βυζαντινές μηχανορραφίες και τυραννικές πρακτικές, το όνομα «Έλλην» ΑΠΑΓΟΡΕΥΤΗΚΕ!

Ο …Αιθίοπας που η Εκκλησία μας έκανε Άγιο Αθανάσιο, έχει γράψει, όπως αναφέρει ο Κοσμάς ο Αιτωλός»

« Δεν είχε αποκαλυφθεί η μωρία της ελληνικής φιλοσοφίας, παρά μόνον όταν η αληθινή σοφία του Θεού φανέρωσε τον εαυτό της στη γη…».

Όλες οι φιλοσοφικές σχολές έκλεισαν και θεσμοθετήθηκε η περίφημη δίωξη «επί ελληνισμώ»! Οι ναοί και τα θέατρα των αρχαίων Ελλήνων γκρεμίστηκαν και στη θέση τους κτίστηκαν Εκκλησίες.

Κι όχι μόνο αυτό.

Μπήκαν στη θεία λειτουργία οι…περίφημοι αναθεματισμοί, εναντίον των Ελλήνων που ψάλλονται κάθε χρόνο, με ιδιαίτερη επισημότητα, την Κυριακή της Ορθοδοξίας.

Ακούστε μερικούς:

«Τοις τα ελληνικά γράμματα διεξιούσι μαθήματα…..ανάθεμα τρις».

«Τοις μετά των άλλων μυθικών πλασμάτων και τας πλατωνικάς ιδέας ως αληθείς δεχόμενοις, ανάθεμα τρις».

«Τοις την μωράν των έξωθεν φιλοσόφων λεγομένην σοφίαν προτιμώσι, ανάθεμα τρις».

«Τοις λέγουσιν ότι οι των Ελλήνων σοφοί και πρώτοι των αιρεσιαρχών, ανάθεμα τρις».

Όλα αυτά τα κηρύγματα μίσους, τα παρακολουθεί κάθε χρόνο η επίσημη Πολιτεία και …δεν μιλάει κανένας!

Κι όχι μόνο δεν μιλάει, αλλά κάθε χρόνο ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ψέλνει το Σύμβολο της Πίστεως, το οποίο είναι μια προσευχή σε ανάμνηση του γεγονότος της νίκης των Εικονολατρών εναντίον των Εικονομάχων, που έγινε πριν 14 αιώνες!

Βάζουν, δηλαδή, το κορυφαίο πρόσωπο του επίσημου Κράτους, να μπαίνει ανάμεσα σε μια εμφύλια ιερατική διαμάχη, εξακοντίζοντας κατάρες και αναθέματα εναντίον κάποιων άλλων Χριστιανών που έτυχε να έχουν διαφορετική άποψη για τη λατρεία των εικόνων!

Στον τύπον των ήλων ο Κωστής Στεφανόπουλος!

Πάντως, εκείνο που έπρεπε να κάνει η επίσημη Πολιτεία, δηλαδή να διαμαρτυρηθεί και σε τελική ανάλυση να μη μετέχει σε γιορτές πλήρεις αναθεματισμών για τους Έλληνες, το έκανε ένα απλός πολίτης, ομογενής από την Γερμανία.

Έστειλε προ λίγων ετών, (Τα ψιλά γράμματα της Ιστορίας, Θεόδωρος Παναγόπουλος, σελίδα 261) επιστολή στον Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο και στον Πρόεδρο – τότε- της Δημοκρατίας Κωστή Στεφανόπουλο, διαμαρτυρόμενος γι’ αυτό τα αίσχος.

Ο μεν λαλίστατος (ο Θεός να τον συγχωρήσει) Αρχιεπίσκοπος απαξίωσε να του απαντήσει, ενώ ο Πρόεδρος απάντησε ως εξής:

«Έλαβα την από 26-3-2002 επιστολή σας. Οι αναθεματισμοί κλπ κατά των Ελλήνων, εγράφησαν προ αιώνων και θα έπρεπε νυν να παραλείπονται. Η Εκκλησία, ως φαίνεται, διστάζει να προβεί σε μεταβολές χάριν της παραδόσεως».

Είναι ο μόνος και πρώτος Έλληνας πολιτικός που αδειάζει την Εκκλησία, λέγοντας σε έγγραφο ότι «θα πρέπει να παραλείπονται» (σ.σ. οι αναθεματισμοί) και προσθέτοντας ότι «η Εκκλησία διστάζει να προβεί σε μεταβολές», επιβεβαιώνοντας εμμέσως πλην σαφώς, ότι είναι κάτι που θεωρείται επιβεβλημένο.

Όπως επιβεβλημένη είναι και η αναθεώρηση των μύθων και των ιδεολογημάτων που διδάσκονται στα σχολεία οι νεοέλληνες.

Αυτά και… του Κυρίου δεηθώμεν να μην πέσουν επί των κεφαλών μας τα γνωστά αναθέματα και…άρες!

Κι ας είναι… άρες μάρες κουκουνάρες…

Μέρος ένατο: Εκκλησία και σκοταδιστική πολιτική

Για τη στάση της Εκκλησίας και του Πατριαρχείου στην επανάσταση γράψαμε σε προηγούμενο σχόλιο.

Είδαμε με απτές και απλές αποδείξεις ότι όχι μόνο ήταν αντίθετη στο ξεσηκωμό των Ελλήνων, αλλά αφόρισε και τους πρωτεργάτες της εξέγερσης Αλέξανδρο Υψηλάντη, Μιχαήλ Σούτσο και όσους αγωνιστές τους ακολούθησαν, με απίστευτο υπογεγραμμένο έγγραφο που διαβάστηκε στις Εκκλησίες, ανήμερα του ξεσηκωμού, στις 25 Μαρτίου 1821.

Η σκοταδιστική πολιτική της, όμως, είχε αναρίθμητα θύματα και την προεπαναστατική περίοδο.

Ούτε γι αυτά μαθαίνουμε στα σχολεία και στην ιστορία που διδάσκεται στους νεοέλληνες από την Πολιτεία.

Η Πολιτεία, άλλωστε, είναι εκείνη που συντήρησε και συντηρεί τους εκκλησιαστικούς μύθους, η Πολιτεία με βούλα στο Σύνταγμα διατηρεί το Θεοκρατικό καθεστώς στην Ελλάδα, η Πολιτεία είναι εκείνη που ανέχεται τα πρωτοφανή αναθέματα εναντίον των Ελλήνων που διαβάζονται στις εκκλησίες την Κυριακή της Ορθοδοξίας!

Να δούμε, λοιπόν κάποια από τα αναρίθμητα θύματα της σκοταδιστικής βυζαντινής Εκκλησίας, την προεπαναστατικής περιόδου, χωρίς να αναφέρουμε σ’ αυτά τον Ρήγα Φεραίο, την Χάρτα (Σύνταγμα) του οποίου, ο Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄ ζητούσε με εγκύκλιό του από τους Ιεράρχες και κληρικούς να…εξαφανίσουν, για να μη τους τιμωρήσει ο Θεός και…ο ίδιος!

Μεθόδιος Ανθρακίτης

Ήταν κληρικός, γεννημένος στο χωριό Καμινιά (σημερινό Ανθρακίτη) στα Ζαγοροχώρια. Σπούδασε στη Γκιούμειο Σχολή Ιωαννίνων με δάσκαλο τον μέγα σχολάρχη Γεώργιο Σουγδουρή, ο οποίος τον παρακίνησε να συνεχίσει τις σπουδές του στην Ιταλία. Έχοντας ήδη γίνει ιερομόναχος (1697), εγκαθίσταται στην Βενετία, όπου σπουδάζει Μαθηματικά και Φυσική. Ταυτοχρόνως, υπηρετεί ως εφημέριος στον Ορθόδοξο Ναό του Αγίου Γεωργίου, ενώ συνεργάζεται ως διορθωτής κειμένων στον εκδοτικό οίκο των Γλυκύδων. Λίγο πριν τα πενήντα του, το 1708, ο επιφανής Καστοριανός Γεώργιος Καστριώτης, τον πείθει να εγκαταλείψει την Βενετία και να πάει στην Καστοριά για να διδάξει στην Εκκλησιαστική του Σχολή (των Ιερών Γραμμάτων, όπως ονομάζονταν – υπήρξαν τέτοιες σχολές σε όλη την Ελλάδα κι ας λέει η Εκκλησία περί κρυφού σχολειού). Μόλις είχε τυπωθεί στο γνωστό τότε εκδοτικό οίκο των Γλυκήδων από τα Γιάννενα το τρίτο του βιβλίο μετά την Πνευματική Επίσκεψιν: Βοσκός Λογικών προβάτων. Το κρίσιμο ερώτημα που ανακύπτει είναι: Τι άραγε ώθησε τον Ανθρακίτη να έρθει στην τουρκοκρατούμενη τότε Καστοριά αφήνοντας μια ήρεμη και δημιουργική ζωή; Αναντίρρητα η απάντηση είναι διττή. Από τη μια οι ιδιαίτερες ικανότητες του Γεωργίου Καστριώτη (είχε χρηματίσει Μέγας Κομίσος στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες) και από την άλλη η ευαισθησία του Μεθόδιου Ανθρακίτη να προσφέρει τις υπηρεσίες του στο χειμαζόμενο λαό της πατρίδας του.

Η διδασκαλία του αποβλέπει στην πνευματική κατάρτιση των ιερέων και πραγματοποιεί τολμηρές ανατοποθετήσεις στη χριστιανική ηθική συμπεριφορά.

Δεν διστάζει να κρίνει με αυστηρότητα τη συμπεριφορά του κλήρου και με σκληρή γλώσσα επικρίνει την κατάχρηση του αφορισμού που τόσο προφητικό θα αποδεικνύονταν.

Στον τίτλο του πρώτου του βιβλίου: Θεωρίαι Χριστιανικαί και ψυχοφελείς (sic) νουθεσίαι δεν αναφέρεται το όνομα τού συγγραφέα, αλλά το λεκτικό, διανέμεται δωρεάν: τοις ευσεβέσι Χριστιανοίς εις ψυχικήν ωφέλειαν.

Διδάσκει τη φιλοσοφία κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα και τα σύγχρονα μαθηματικά για πρώτη φορά εντός ελλαδικού χώρου.

Ο Μεθόδιος Ανθρακίτης είναι ο πρώτος που αποκλίνει από την επίσημη θέση της τότε Εκκλησίας, η φιλοσοφία στην υπηρεσία της Θεολογίας και ο πρώτος επίσης που αντικατέστησε την αρχαϊζουσα ως γλώσσα διδασκαλίας με τη δημώδη.

Διδάσκει λογική και νεότερη Ευρωπαϊκή Φιλοσοφία, Καρτέσιο και Μαλμπράνς κι αρχίζει να ενοχλεί την ανώτατη Ιεραρχία και το Πατριαρχείο.

Είναι ο πρώτος που επιχείρησε να αντικαταστήσει την αρχαΐζουσα – μέχρι τότε – γλώσσα με τη δημώδη και από εκείνους που έφεραν στην σκοταδιστική –τότε- Ελλάδα τον διαφωτισμό.

Δίδασκε, ότι διαφωτισμός είναι η έξοδος του ανθρώπου από την ανωριμότητά του για την οποία ο ίδιος είναι υπεύθυνος. Ανωριμότητα δε, είναι η αδυναμία του ανθρώπου να μεταχειρίζεται το νου του χωρίς την καθοδήγηση κάποιου άλλου.

Όλα αυτά, τον έκαναν κόκκινο πανί για τον Πατριάρχη και την υπόλοιπη Ιεραρχία.

Μάλιστα, η προσπάθειά του για εκσυγχρονισμό της ελληνικής παιδείας συνάντησε αντιδράσεις από το σύνολο σχεδόν των συντηρητικών εκκλησιαστικών κύκλων.

Ο Μακάριος ο Πάτμιος έγραφε “…ο κύρ Μεθόδιος τρίγωνα και τετράγωνα διδάσκει τους μαθητάς του και την άλλην πολυάσχολον ματαιοπονίαν της Μαθηματικής”. Στα 1719, ο καλόγερος Ιερόθεος Ιβηρίτης, από το Άγιο Όρος, έχοντας παρακολουθήσει τις παραδόσεις των μαθημάτων του, διαφωνεί με τη διδασκαλία του και προβαίνει σε επίσημη καταγγελία του στο Πατριαρχείο. Για να υποστηρίξει τις κατηγορίες του παρουσιάζει στη Σύνοδο τετράδια με σημειώσεις του Ανθρακίτη από μεταφράσεις κειμένων του Malebranche. Στις 23 Αυγούστου του 1723 η Ιερά Σύνοδος της Κωνσταντινούπολης, με Πατριάρχη τον Ιερεμία Γ΄, εκδίδει εναντίον του καταδικαστική απόφαση, σύμφωνα με την οποία απαγορεύεται η διδασκαλία και διάδοση των ιδεών του και ο ίδιος καθαιρείται από κληρικός και…αφορίζεται! Απειλήθηκε, μάλιστα, με εξόντωση και αναγκάστηκε να δηλώσει ότι η διδασκαλία του ήταν…αιρετική, ενώ ενώπιον της Πατριαρχικής συνόδου…έριξε όλα του τα βιβλία στη φωτιά για να μην ατιμαστεί! Να δούμε πως περιγράφει ο ίδιος την απολογία του: «Γενομένης συνόδου παρεστάθηκα έμπροσθέν τους. Πόσοι ήσαν δεν δύναμαι να μετρήσω. Μου παρουσίασαν τα τετράδια διδασκαλίας μου με γνώμες από αρχαίους φιλοσόφους και την Γεωμετρίαν του Ευκλείδου. “Είναι δικά σου;”… “Δεν είναι δικές μου γνώμες, είναι γνώμες των φιλοσόφων.” Τα κατεδίκασαν και τα έκαυσαν. Την άλλην Κυριακήν άναψαν φωτιά εις τρία μέρη της αυλής των Πατριαρχείων. Ολόγυρα, δια να ευχαριστηθούν το σωτήριον θέαμα, ευρίσκοντο κληρικοί και λαός άπειρος, γεμιτζήδες, παπουτσήδες, ραφτάδες. Συναθροίζουν Λογικές, Φυσικές, Ευκλείδην και έτερα Μαθηματικά και τα ρίπτουν στις πυρές. Οι φλόγες αντιφέγγισαν στα πρόσωπά τους, όχι όμως το φως μα τα σκοτάδια… Μου ζήτησαν να ομολογήσω, ότι παρεκινήθην από σατανικήν συνεργίαν, εθελοκακίαν και φρενοβλάβειαν και να τα αναθεματίσω ως δυσσεβή και γέμοντα πάσης βλασφημίας και ότι ουδέποτε πλέον θα διδάξω, ειδάλλως θα είμαι υπόδικος τω αιωνίω αναθέματι. -30 Νοεμβρίου 1723- κρυμμένος σ΄«ανήλιον γούβαν»^[12] στην Κωνσταντινούπολη» Θεόφιλος ΚαΐρηςΜεγάλη προσωπικότητα του απελευθερωτικού αγώνα, γεννήθηκε στην Άνδρο το 1784 κι ήταν από εκείνους που ένιωσε στο κορμί και τη ψυχή του την μισαλλοδοξία και τον φανατισμό της επίσημης Εκκλησίας.

Μυήθηκε αρχικά στη σύγχρονη επιστήμη κοντά στον Βενιαμίν Λέσβιο στη σχολή των Κυδωνιών στη Μικρά Ασία. Μετά την αποφοίτηση του κατέφυγε στο μοναστήρι της Πάτμου όπου φοίτησε στην εκεί σχολή και ύστερα πήγε στη Χίο και παρακολούθησε τις διδασκαλίες του Αθανάσιου του Πάριου και του Δωρόθεου του Πρωΐου. Το 1801 σε ηλικία δεκαοκτώ ετών ο Καΐρης έγινε μοναχός και συγχρόνως χειροτονήθηκε διάκονος. Αργότερα με την οικονομική βοήθεια των Κυδωνιέων και του θείου του Σοφρωνίου σπούδασε επί τέσσερα χρόνια μαθηματικά, φιλοσοφία και φυσικές επιστήμες στην Πίζα και ύστερα πήγε στο Παρίσι όπου εκτέθηκε στις ιδέες του ευρωπαϊκού διαφωτισμού και συνδέθηκε με τον Κοραή ο οποίος

την πνευματική του εξέλιξη. Μιλούσε πολλές γλώσσες (αρχαία Ελληνικά, Λατινικά, Ιταλικά, Γαλλικά, Γερμανικά και Αγγλικά). Ενδιαφέρθηκε για την αρχαιολογία, και οι έρευνές του οδήγησαν σε σημαντικές ανακαλύψεις στην γενέτειρά του.

Πήρε ενεργό μέρος στον εθνικό-απελευθερωτικό αγώνα του 1821 (1819-1826) και μάλιστα στις 10 Μαΐου του 1821 κήρυξε την επανάσταση στην Άνδρο σηκώνοντας την ελληνική σημαία στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Εγκαταλείποντας τα πάντα, σχολή και μαθητές, πολέμησε σαν κοινός στρατιώτης (τραυματίστηκε μάλιστα τρεις φορές) και έφτασε μέχρι τον Όλυμπο.

Με τους φλογερούς του λόγους παρακινούσε τους καραβοκύρηδες και τους εμπόρους να συνεισφέρουν με χρήματα και πλοία με σκοπό τη δημιουργία ελληνικού πολεμικού ναυτικού.

Ορίστηκε επανειλημμένα πληρεξούσιος της Άνδρου στην εθνική συνέλευση, χρημάτισε πρόεδρος του Βουλευτικού και εκλέχτηκε ομόφωνα να χαιρετίσει δια λόγου τον κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια την 11η Ιανουαρίου 1828 κατά την τελετή της υποδοχής του.

Ανέπτυξε σημαντική φιλανθρωπική δράση και το 1836 ίδρυσε το Ορφανοτροφείο της Άνδρου.

Δεν συμφιλιώθηκε ποτέ με την ιδέα της βασιλείας και μετά την εγκατάσταση του Όθωνα από τις ευρωπαϊκές δυνάμεις (τον οποίο θεωρούσε περίπου ως εκπρόσωπο ή αντιβασιλέα τους) δεν θέλησε να ενσωματωθεί στο σύστημα και αρνήθηκε εξ’ αιτίας των πεποιθήσεών του όλες τις προτάσεις για απονομή διακρίσεων και διορισμών σε τιμητικές θέσεις που του έγιναν.

Ίσως να ίσχυε η άποψη του άλλοτε φίλου του και μετέπειτα αδιάλλακτου πολέμιού του Κωνσταντίνου Οικονόμου, ότι δηλαδή «εφαίνετο σφόδρα δημοκρατικός». Αυτό είναι πολύ πιθανό αφού έζησε στο μετεπαναστατικό Παρίσι κατά τη διάρκεια των σπουδών του και συναναστράφηκε με πολλούς λόγιους εμποτισμένους με φιλελεύθερες ιδέες.

Ο Καΐρης συνέχισε να διδάσκει τις ριζοσπαστικές ιδέες του ευρωπαϊκού διαφωτισμού πράγμα που τον οδήγησε σε αντιπαλότητα με τον βασιλιά και την Εκκλησία, που όπως έχουμε πει θεωρούσε τον διαφωτισμό…σατανικό!

Τότε, η…εκδικητική Εκκλησία μας, θυμήθηκε την ιδιότητά του ως διακόνου, τον κατηγόρησε ότι είχε αιρετικές απόψεις και το καλοκαίρι του 1839 τον κάλεσε σε απολογία.

Όταν ο Καΐρης αρνήθηκε ουσιαστικά να προχωρήσει σε «ομολογία της πίστης του» συνελήφθη και παρά την έντονη αντίδραση των κατοίκων της Άνδρου μεταφέρθηκε με πολεμικό πλοίο στις φυλακές της Αίγινας.

Η δίκη του από την ιερά σύνοδο έγινε την 21 Οκτωβρίου του 1839.

Ο Καΐρης σύγκρινε την απαίτηση για έγγραφη ομολογία της πίστης του με τις πρακτικές της ιεράς εξέτασης, επικαλέστηκε το δικαίωμα της ελευθερίας της συνείδησης, αρνήθηκε την κατηγορία ότι δίδασκε εναντίον της χριστιανικής θρησκείας αλλά τελικά καταδικάστηκε.

Με βασιλικό διάταγμα τέθηκε υπό περιορισμό στο μοναστήρι του Ευαγγελισμού στη Σκιάθο για να «μεταμεληθεί» και παρέμεινε επί ένα ολόκληρο χειμώνα σε ένα σκοτεινό υπόγειο, όπου υπήρχαν κατάχαμα ένα στρώμα με άχυρο, μια καρέκλα και μια κανάτα νερό, σαν να ήταν λεπρός!

Νηστεία και προσευχή!

Κι ένα κομμάτι ξερό ψωμί την ημέρα, που του πετούσε ένας άξεστος κι αμόρφωτος καλόγερος.

Κατά τη διάρκεια του εκεί εγκλεισμού του υπέστη τα πάνδεινα από τους καλόγερους που είχαν αναλάβει την «αναμόρφωσή» του και αρρώστησε βαριά.

Η πολιτική και θρησκευτική ηγεσία ανησυχώντας για ενδεχόμενη κατακραυγή σε περίπτωση θανάτου του τον μετέφερε στο μοναστήρι της Σαντορίνης όπου αφού παρέμεινε (κάτω από καλύτερες συνθήκες) επί δύο χρόνια σε απομόνωση, εξαναγκάστηκε να φύγει στο εξωτερικό και κατέληξε άρρωστος στο Λονδίνο.

Αργότερα με τη μεσολάβηση του Σπυρίδωνα Τρικούπη επέστρεψε στην Ελλάδα, αλλά η Εκκλησία έψαχνε συνεχώς νέες κατηγορίες για να αποδείξει ότι ήταν άθεος και αιρετικός.

Ο Άγιος (Παναγία μου βόηθα!), Μητροπολίτης Κυκλάδων Δανιήλ, παράγγειλε στην Ιερά Σύνοδο ότι …η γυναίκα του αδελφού του βάφτισε κρυφά τα παιδιά από τον άνδρα της.

Μέγα… έγκλημα του Καΐρη!

Μα…δεν έφτανε αυτό!

Ο Δανιήλ έστειλε στην Ιερά Σύνοδο κι άλλο…αποδεικτικό.

Ο άνδρας της ανηψιάς του, Λεωνίδας Μπίστης, κατηγορήθηκε από τον Μητροπολίτη ότι δεν ήθελε να βαφτίσει τα παιδιά του, ισχυριζόμενος ότι, αν μεγαλώσουν θα διαλέξουν τα ίδια και όνομα και θρησκεία!

Την 20η Δεκεμβρίου του 1852 σύρθηκε σε δεύτερη δίκη, κεκλεισμένων των θυρών, με την κατηγορία της ίδρυσης αίρεσης (της θεοσέβειας) και παρά την εμπνευσμένη υπεράσπισή του διακεκριμένου δικηγόρου του, γνωστού συνταγματολόγου Νικόλαου Σαρίπολου, καταδικάστηκε σε επτά χρόνια φυλακή.

Κλείστηκε στις φυλακές της Σύρου όπου πέθανε ύστερα από λίγες μέρες (την 9η Ιανουαρίου του 1853).

Για να μη μεταβληθεί ο τάφος του σε τόπο λαϊκού προσκυνήματος οι μικρόνοες και σκοταδιστές διώκτες του τον έθαψαν κρυφά στο λοιμοκαθαρτήριο του νησιού και την επόμενη μέρα του έριξαν ασβέστη με πρόθεση να εξαφανίσουν τη σωρό του.

Την 19η Ιανουαρίου του 1853 ο Άρειος Πάγος αναίρεσε την καταδικαστική απόφαση, μα ο Θεόφιλος Καίρης…ήταν στους ουρανούς…

Η δε Εκκλησία, λαλίστατη περί παντός επιστητού, ποιεί ακόμη την νήσσαν…

Ευγένιος Βούλγαρης

Γεννήθηκε το 1716 στην Κέρκυρα και το όνομά του ήταν Ελευθέριος, όμως όταν χειροτονήθηκε διάκονος, 1738,το άλλαξε σε Ευγένιος.

Έγινε διευθυντής της Μαρουτσαίας Σχολής στα Γιάννινατο 1742 και το 1750, στην Κοζάνη, διευθυντής της Στοάς, η οποία είχε ιδρυθεί το 1745 με χρήματα Κοζανιτών, ντόπιων και αποδήμων, από την Ουγγαρία.

Εκεί δίδαξε Λάιμπνιτς, Βολφ και Λοκ, αντιμετώπισε όμως την εχθρότητα των πιο συντηρητικών δασκάλων, μεταξύ των οποίων ήταν και ο διευθυντής της Σχολής του Γκιούνμα, ο μαθηματικός Μπαλάνος Βασιλόπουλος και αναγκάστηκε τελικά να αφήσει τη θέση αυτή.

Στη συνέχεια ανέλαβε, το 1753, τη διεύθυνση της Αθωνιάδας Ακαδημίας, η οποία είχε ιδρυθεί από την Μονή Βατοπεδίου τρία χρόνια νωρίτερα και στην οποία γίνονταν δεκτοί μοναχοί αλλά και λαϊκοί (κατά τα άλλα υπήρχε η …ανάγκη του κρυφού σχολειού). Εκεί δίδαξε Λογική, Εισαγωγή στη φιλοσοφία, Μεταφυσική, Αριθμητική, Γεωμετρία, Φυσική και Κοσμογραφία χρησιμοποιώντας δικές του μεταφράσεις έργων Δυτικοευρωπαίων φιλοσόφων, μαθηματικών και φυσικών.Έξι χρόνια όμως αργότερα αναγκάστηκε να αποχωρήσει, καθώς ο μεσαιωνικός κλήρος θεωρούσε ότι όσα διδάσκει είναι…αντιχριστιανικά! Το 1759, διορίστηκε δάσκαλος στην Πατριαρχική Ακαδημία της Κωνσταντινούπολης, όπου
παρέμεινε για τρία χρόνια και έπειτα αποχώρησε λόγω προστριβών με τον πατριάρχη Σαμουήλ τον Α’, ο οποίος τον θεώρησε άθεο και «απεστρέφετο τα παρ’ Ευγενίου παραδιδόμενα μαθήματα ως νεωτέρας φρενός αποκυήματα». Ο Βούλγαρης έφυγε οριστικά από τον ελλαδικό χώρο το 1763 και τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του τα πέρασε σε ελληνικές κοινότητες του εξωτερικού όπου ασχολήθηκε με εκκλησιαστικά καθήκοντα και με την έκδοση έργων του. Αφού έζησε ένα διάστημα στη Χάλε και στην Λειψία, πήγε στην Μόσχα, όπου το 1775 χειροτονήθηκε ιερέας. Τον επόμενο χρόνο έγινε αρχιεπίσκοπος Σλαβωνίου και Χερσώνος στην Ουκρανία, παραιτήθηκε όμως το 1787. Την ίδια χρονιά έγινε μέλος της Αυτοκρατορικής Ακαδημίας. Το 1802 αποσύρθηκε στην Μονή του Αγίου Αλεξάνδρου του Νέφσκι όπου πέθανε το 1806. Στα έργα του Βούλγαρη συνυπάρχουν η νεότερη φιλοσοφία και η πειραματική επιστήμη με την αφοσίωση του στην Ορθοδοξία. Ο ίδιος είχε πει ότι παρέμενε ένας θεολογών φιλόσοφος. Η Εκκλησία έλεγε ότι είναι …άθεος, με μοναδικό κριτήριο ότι η διδασκαλία των Μαθηματικών και της Φιλοσοφίας δεν συνάδουν με την Αγία Γραφή! Οι επιστήμες αυτές, ήταν για την Εκκλησία μας για τους…κουτόφραγκους και …άθεους και όχι για εμάς τους έξυπνους, τους πιστούς και ακραιφνείς ορθόδοξους… Ιώσηπος ΜοισιόδακαςΓεννήθηκε το 1730 στη Ρουμανία από πάμπτωχους γονείς και από τα παιδικά του χρόνια έδειξε μεγάλη έφεση στα γράμματα. Την εποχή εκείνη, ο τρόπος για ένα φτωχό παιδί να μάθει γράμματα ήταν να μπορέσει να μπει στο κατεστημένο σύστημα της Εκκλησίας και να γίνει κληρικός. Αυτή, άλλωστε, είναι και η αιτία που εκείνα τα χρόνια όσα παιδιά ήταν εγγράμματα ήταν ή γόνοι εμπόρων ή είχαν μπει στον κλήρο. Για να σπουδάσει, λοιπόν, αναγκάστηκε να γίνει καλόγερος για να φτάσει στη Σμύρνη. Εκεί έμαθε κάποια κολυβογράμματα, τις τέσσερις πράξεις της αριθμητικής, την Παλαιά και Καινή Διαθήκη και φυσικά τους Πατέρες (χωρίς παιδιά) της Εκκλησίας. Είναι βέβαιο, ότι τον περίμενε μια σπουδαία εκκλησιαστική καριέρα, πλήρης προνομίων και ανέσεων! Εκείνος, όμως, διψούσε για περισσότερη μάθηση. Παρακάλεσε τον διευθυντή της Σχολής του, τον Ιερόθεο Δενδρινό, που ήταν κι εκείνος κληρικός, να τον βοηθήσει να πάει για σπουδές στην Ιταλία. Ο Δενδρινός, μόλις άκουσε το αίτημα του Μοισιόδακα, κόντεψε να πάθει συμφόρεση (όπως λέγανε τότε το εγκεφαλικό επεισόδιο) κι άρχισε να φωνάζει: «Αθεΐζουσι όσοι σπουδάζουν εν Φραγκία και μετά την επιστροφήν αυτών συναθεΐζουσι και εταίρους». Δηλαδή, είναι άθεοι όσοι σπουδάζουν στην Ευρώπη και το χειρότερο όταν επιστρέφουν κάνουν και άλλους άθεους! Τελικά, ο νεαρός κληρικός, κατάφερε με δικά του έξοδα να φύγει για σπουδές στην Ιταλία, σπούδασε και έγινε κορυφαίος δάσκαλος του Γένους. Έκανε, όμως, το λάθος να επιστρέψει στην πατρίδα του με σκοπό να μεταλαμπαδεύσει τις γνώσεις του στα σκλαβωμένα Ελληνόπουλα. Θέλησε ο άμοιρος να διδάξει Μαθηματικά και Φυσική, τα κατά την Εκκλησία διαβολικά μαθήματα! Θέλησε να μεταφέρει στην Ελλάδα το κίνημα του Νεοελληνικού Διαφωτισμού χρησιμοποιώντας την εξής φράση: «Η φυσική θα καταπολεμήσει την απάτη και ο (δια)φωτισμός θα διαλύσει την αμάθεια, τις ερινύες των προκαταλήψεων που έχουν εκβαρβαρώσει το περίλαμπρον άλλοτε γένος των Ελλήνων». Το 1765 διορίστηκε διευθυντής της σχολής του Ιασίου, όπου θέλησε να εφαρμόσει τους πρωτοποριακούς του τρόπους διδασκαλίας, αλλά ήρθε σε σύγκρουση με την Εκκλησία που τον εξανάγκασε να παραιτηθεί. Κι όχι μόνο αυτό. Αναγκάστηκε σε αυτοεξορία στη Βενετία και από εκεί στην Τεργέστη και στη Βιέννη, άρρωστος από φυματίωση και διωγμένος από τους πάντες. Να τι έγραψε ό ίδιος: «Κατήντησα αλήτης εν ταις αλλοδαπαίς, επιθυμών πολλάκις αυτήν την επιούσιαν τροφήν, γεγηρακώς παρά παρά καιρόν, υπό των κακουχιών, και το δεινότατον, τέλος ανδρί αισθητικώ, αντιπολέμων αεί την ατιμίαν. Ιδού το γέρας το οποίον απονέμει ως επί το πλείστον το γένος ημών τοις πεπαιδευμένοις». Δηλαδή, σε απλά νεοελληνικά: «Γύριζα σαν αλήτης στο εξωτερικό, στερούμενος του καθημερινού φαγητού, από τα βάσανα γερασμένος πριν την ώρα μου και το χειρότερο τέλος για έναν άνδρα με καθαρή συνείδηση, που πολεμούσε πάντοτε την ατιμία… Τι τα ήθελες βρε Ιώσηπε τα Μαθηματικά, τη Φυσική, τον Διαφωτισμό; Με τέτοιο μυαλό που είχες, με τα κολυβογράμματα που σου μάθανε, θα γινόσουν Πατριάρχης και θα φιλούσαν οι …υπήκοοί σου τα χρυσά σου άμφια, ενώ σήμερα μπορεί να ήσουν και Άγιος… Βενιαμίν ο ΛέσβιοςΓεννήθηκε στο Πλωμάρι της Λέσβου από πάμπτωχους γονείς, τον Ιωάννη και Αμύρισσα Γεωργαντή το 1760. Για να μπορέσει να σπουδάσει έγινε ιερομόναχος και πήρε το όνομα του αδελφού της μητέρας του, ηγουμένου Βενιαμίν. Σε ηλικία 17 ετών χειροτονήθηκε μοναχός στο Άγιο Όρος και γίνεται νεωκόρος στο Μετόχι του Αγίου Νικολάου στις Κυδωνιές. Στο Άγιο Όρος παρακολουθεί μαθήματα στην ακμάζουσα τότε σχολή του προκρίτου Ιωάννη Οικονόμου για ένα περίπου χρόνο και έπειτα από προτροπή του τελευταίου αναχωρεί για σπουδές στην Πάτμο. Θα παραμείνει στο νησί μέχρι και το 1786, ενώ τα επόμενα τρία χρόνια βρίσκεται στη Χίο όπου φοιτά στην τοπική σχολή. Εκεί για ένα διάστημα παρακολουθεί τις παραδόσεις του Αθανάσιου Πάριου, ενώ γνωρίζεται και με τον μετέπειτα δάσκαλο και ιεράρχη Δωρόθεο Πρώιο με τον οποίο πρόκειται να αναπτύξει στενές φιλικές σχέσεις. Επιστρέφοντας στις Κυδωνιές φέρεται να διδάσκει στη σχολή του Οικονόμου, με τη μεσολάβηση του οποίου εξασφαλίζει την οικονομική υποστήριξη ευπόρων Κυδωνιατών για περαιτέρω σπουδές στο εξωτερικό. Έτσι, γύρω στα 1790 και με την υπόδειξη του Πρώιου, πηγαίνει στο πανεπιστήμιο της Πίζας και εν συνεχεία στην Πολυτεχνική σχολή του Παρισιού, όπου μεταξύ άλλων για ένα διάστημα διδάσκεται και από τον Α.Lavoisier [Αργυροπούλου, 1983: 49]. Στη γαλλική πρωτεύουσα παράλληλα με τις σπουδές του των θετικών επιστημών και της φιλοσοφίας μελετά και έργα εκπροσώπων του ευρωπαϊκού διαφωτισμού. Κατά τη διάρκεια της εκεί πολύχρονης παραμονής του γνωρίζεται με τον Κοραή και εισέρχεται στον κύκλο των Ελλήνων λογίων της διασποράς, ενώ συχνά αρθρογραφεί στον Λόγιο Ερμή. Έχοντας ολοκληρώσει τον κύκλο των μαθημάτων του στο Παρίσι πηγαίνει για ένα περίπου χρόνο στην Αγγλία, όπου επισκέπτεται στο Γκρήνουιτς το τηλεσκόπιο του William Herschel (Βαλέτας, 1974 σελ.280). Στα τέλη του 1799 απορρίπτει πρόταση των επιτρόπων της Χίου να διδάξει στην τοπική ακαδημία με σχολάρχη τον Α.Πάριο κι επιλέγει να εγκατασταθεί στις Κυδωνιές. Θα εργαστεί στην τοπική σχολή η οποία από το 1803 αναδιοργανώθηκε και μετονομάστηκε σε Ακαδημία. Εκεί παραδίδει μαθήματα φιλοσοφίας (ηθική και μεταφυσική) και φυσικομαθηματικών (άλγεβρα, γεωμετρία, φυσική, αστρονομία), ενώ συμπληρώνει τη διδασκαλία του με διεξαγωγή πειραμάτων. Μέρος των απαραίτητων πειραματικών διατάξεων και των σχετικών βοηθητικών εγχειριδίων προμηθεύεται από τον Κοραή στο Παρίσι. Η δράση του Λέσβιου συνετέλεσε στην εξάπλωση της φήμης της σχολής ως ανώτατου εκπαιδευτικού ιδρύματος προσελκύοντας πλήθος μαθητών από τα Βαλκάνια.Το περιεχόμενο, όμως, της διδασκαλίας του και οι μέθοδοι που χρησιμοποίησε προκάλεσαν αντιδράσεις, οδήγησαν σε επίσημη καταγγελία του στο Πατριαρχείο.Κατηγορήθηκε, λοιπόν, ως άθεος που αμφισβητεί την κοσμολογία της Αγίας Γραφής καθώς υπερασπίζεται και διδάσκει την περιφορά της γης γύρω από τον ήλιο και την ύπαρξη ζωής σε άλλους πλανήτες! Είναι χαρακτηριστικό ότι η Εκκλησία στη δίκη που έγινε το 1803 έστειλε ως μάρτυρες δυο καλόγερους ιεροκήρυκες να αντικρούσουν …παλιατζίδικα όσα δίδασκε ο Βενιαμίν και όσα ήταν επιστημονικά εξακριβωμένα από το 1530 και τον αστρονόμο Κοπέρνικο, ότι δηλαδή η γη κινείται γύρω από τον ήλιο. Το επιχείρημα των καλόγερων της Εκκλησίας ήταν ότι κάτι τέτοιο…δεν αναφέρεται στην Αγία Γραφή, ούτε το λένε οι…Άγιοι Πατέρες τους. Τελικά καταδικάστηκε από την Εκκλησία κι αποφασίστηκε η αναίρεση των θεωριών του και η απόλυσή του! Ωστόσο, με τη μεσολάβηση διακεκριμένων φίλων του –μεταξύ των οποίων ο μητροπολίτης Εφέσου Διονύσιος Καλιάρχης, ο φαναριώτης ηγεμόνας Αλέξανδρος Μουρούζης και ο αδελφός του τελευταίου Δημήτριος- η πατριαρχική απόφαση δεν εκτελέστηκε. Το 1812 κλήθηκε να αναλάβει τη διεύθυνση της Πατριαρχικής Σχολής στην Κωνσταντινούπολη, πρόταση που τελικά αρνήθηκε αποφασίζοντας να μεταβεί στην πατρίδα του Λέσβο, για την ίδρυση σχολής. Παρά τη στήριξη των κατοίκων του νησιού και αρκετών μαθητών του που έσπευσαν από τις Κυδωνιές, τα σχέδιά του δεν ευοδώθηκαν κι αποφάσισε να αναχωρήσει για την Κωνσταντινούπολη. Εκεί για να μπορέσει να επιβιώσει, παραδίδει μαθήματα κατ’ οίκον σε παιδιά εύπορων οικογενειών, μέχρι που τον προσκαλεί στην Μολδοβλαχία ο ηγεμόνας Ιωάννης Καρατζάς, με στόχο την αναδιοργάνωση της Ακαδημίας του Βουκουρεστίου. Εκεί, θα μυηθεί στη Φιλική Εταιρεία και έκτοτε μέχρι τον θάνατό του, το 1824, η διδασκαλική του δράση θα συνδυάζεται με προσπάθειες απελευθερωτικού χαρακτήρα. Μετά την έναρξη της επανάστασης μεταβαίνει στις Κυδωνιές με σκοπό να συγκεντρώσει πολεμοφόδια για τον αγώνα. Το καλοκαίρι του 1821 φεύγει για τα Ψαρά και εν συνεχεία περνά στην Ύδρα και τις Σπέτσες για να καταλήξει στην Πελοπόννησο. Η δράση του ανακόπτεται το Σεπτέμβριο του 1824, οπότε πεθαίνει στο Ναύπλιο έχοντας προσβληθεί από τύφο. Αυτή είναι η ιστορία ενός επιφανούς Έλληνα λόγιου, ο οποίος δικαίως θεωρήθηκε ως ένας από τους κορυφαίους διδασκάλους του Γένους. Δυστυχώς ΚΑΙ αυτός, κυνηγήθηκε από την Εκκλησία, διαπομπεύτηκε, δικάστηκε και κατέληξε πένης να κάνει μαθήματα κατ’ οίκον…

Posted in: